شمال و جنوب داستان دختر جوانی بنام مارگارت را نقل میکند که بهمراه خانواده اش از زندگی سنتی و آرام جنوب انگلستان به نواحی صنعتی و پرجنب و جوش شمال نقل مکان میکند و در ابتدای امر نسبت به ارزشهای مدرن و مادی شمال دیدگاهی بسیار منتقدانه دارد. خانم گاسکل با زبر دستی و استادی، احساسات و حالات درونی افراد مختلف و بخصوص تحول قدرت مشاهده و ادراک مارگارت را به تصویر میکشد ، اطلاعات جالبی در باره مذهب ، طبقات اجتماعی ، انقلاب صنعتی و جایگاه زنان در انگلستان قرن نوزده به خواننده ارائه میکند و در عین حال داستان عاشقانه بسیار لطیف و دلنشینی در تار و پود داستان میگنجاند.

همان طور که می گفتم آقای هیل اگرشما اینجا زندگی می کردید آدم مومنی نمی شدید.می بخشید اگر اصطلاحات را درست بکار نمی برم.منظورم از مومن بودن این است که به حرف های کسانی اعتقاد پیدا کنید که هرگز ندیده اید و از مسائلی پیروی کنید که نه شما و نه هیچیک از اطرافیانتان قادر به دیدنشان نیستید.اگر فکر می کنید این حرفها واقعی و حقیقی اند سوال این است که چطور حرفتان را اثبات می کنید؟ زندگی من صرف امرار معاش شده اما دور وبرم آدم هایی را می بینم که دانا و تحصیل کرده اند و فرصت داشته اند به مسائل عقیدتی فکر کنند.این آدم ها - تا جایی که من میدانم - اعتقادی به انجیل ندارند.شاید بخاطر حفظ ظاهر بگویند معتقد اند، اما فکر می کنید صبح که بیدار می شوند اول ازخود می پرسند "چطور به حیات جاوید برسم؟" یا اینکه "چگونه در این روز متبرک جیب هایم را پر پول کنم و چه معاملاتی انجام بدهم؟" طلا و اسکناس قابل لمس و واقعی اند در حالی که حیات جاوید فقط حرف است! (ص 339)