۲۰ فروردین

تاریخ فخری

محمدبن‌علی‌ ابن‌طقطقی

ترجمه: محمدوحید گلپایگانی

۲۰ فروردین

تاریخ مغول در ایران: سیاست، حکومت، و فرهنگ دوره ایلخانان

برتولد اشپولر

مترجم: محمود میرآفتاب

کتاب تاریخ مغول در ایران، با فصلی مشروح با عنوان «تاریخ سیاسی» آغاز می شود که ابتدا به حکومت رسیدن “چنگیز” و اقدامات او و شرایط آن دوران را در ایران و همچنین اوضاع حکومتی کشورهای دیگر مانند سوریه، گرجستان، مصر و ترکان را بررسی کرده است. «نظریه تاریخ حکومتهای محلی» بخش بعدی این کتاب است که به تفصیل شرایط حکومتهای فارس، کرمان، لرستان بزرگ، لرستان کوچک و گیلان را تشریح کرده است و بخش بعدی به وضعیت دین و مذهب نزد مغولها، آداب و رسوم آنان و رایج بودن مذهبهای گوناگون از جمله مسیحیت، بودا و غیره در بین آنها می پردازد. اوضاع دولت، دستگاه کشوری ایران و ممالک تابعه، وضع مالیات، پذیرش و اعزام، حقوق، دستگاه لشکری، سازمانهای عمومی و زندگی روزمره از دیگر بخشهای این کتاب هستند. نویسنده در مقدمه کتاب توضیح می دهد که «بحث درباره احوال مغولان ساکن در چین، ماوراءالنهر و ترکستان، مغولستان و غیره در اینجا ممکن نیست و در این کتاب به تاریخ هنر و فعالیتهای فرهنگی ایرانیان در دوران فرمانروایی مغولان نمی پردازیم و تحولات مذهبی و ادبی نیز مورد توجه نخواهد بود.»کتاب تاریخ مغول در ایران، بی شک یکی از گرانبهاترین و جامع ترین آثاری است که تا کنون در این زمینه به رشته تحریر در آمده است. برتولد اشپولر، نویسنده و محقق گرانقدر آلمانی در تالیف این کتاب به بیش از ۶۰۰ منبع به زبانهای فارسی، عربی، سریانی، ارمنی، گرجی، مغولی، جغتایی، یونانی، چینی، ترکی، اسپانیولی، پرتغالی، روسی، عبری، لاتین و تمام زبانهای زنده اروپای غربی مراجعه کرده است. نویسنده در این کتاب علاوه بر رویدادهای سیاسی به دگرگونیهای اجتماعی و فرهنگی توجه داشته و فرهنگ مغولان را از نخستین لحظه حمله آنان به ایران زمین دنبال می کند و با انقراض سلطنت مغولان در ایران به پایان می رساند. تاریخ مغول در ایران به بسیاری از زبانهای زنده دنیا ترجمه شده و مورد استفاده دانش پژوهان قرار گرفته است.

برتولد اشپولر (به آلمانی: Bertold Spuler)‏ (۱۹۱۱-۱۹۹۰) استاد دانشگاه و شرق‌شناس آلمانی بود. او در سال ۱۹۴۳ استاد زیان‌های سامی و مطالعات اسلامی در دانشگاه مونیخ شد. سپس به ریاست موسسه اسلامی در دانشگاه گوتینگن رسید. پس از جنگ جهانی دوم او به عنوان استاد مطالعات اسلامی جانشین “کارل هاینریش بکر” در موسسه تاریخ و فرهنگ خاور نزدیک در دانشگاه “هامبورگ” شد. در تظاهرات دانشجویی سال ۱۹۶۷ او را به عضویت در گروه “اس‌آ” و “حزب نازی” متهم کردند و او در پاسخ دانشجویان معترض را شایسته «اردوگاه مرگ» دانست و به همین دلیل مدتی از کار رسمی خود برکنار شد.

۱۱ فروردین

شوش و جنوب غربی ایران: تاریخ و باستان شناسی (سیر تکامل اجتماعی و فرهنگی از هزاره هفتم قبل از میلاد تا یورش مغول)

این کتاب شامل ترجمه فارسی گزارش های مربوط به دو مجمع بین المللی درباره سیره تکامل اجتماعی و فرهنگی شوش و جنوب غربی ایران از هزاره هفتاد تا یورش مغول است. مرکز نخستین گردهمایی به سال ۱۳۵۴ /۱۹۷۷ در شوش و دومین مجمع در سال ۱۳۶۰/ ۱۹۸۵ در منطقه بلو فرانسه برگزارشد. گفتنی است که گزارشهای مورد بحث در دو شماره نشریه پالئوریان از سلسله انتشارات مرکز ملی پژوهشهای علمی فرانسه به چاپ رسیده است. مباحث مربوط به نخستین گردهمایی به بحث درباره تحقیقات لایه نگاری انجام شده در محوطه باستانی شوش از ۱۳۴۷ به بعد اختصاص دارد این تحقیقات به ویژه ادوار مقدم بر دوره هخامنشی به طور دقیقتر هزاره های چهارم و سوم را شامل می شود.مطالب گردهمایی دوم به بحث درباره تکامل اختصاصی، سیاسی و اجتماعی شوشان از آغاز اسکان جمعیت در آن در هزاره هفتم ق.م تا ترک آن در زمان یورش مغولها در قرن سیزدهم میلادی اختصاص دارد. انتشار این کتاب به زبان فارسی با همکاری انجمن ایران شناسی ایران و فرانسه صورت می گیرد.

۲۲ اسفند

کلیات تاریخ فلسفه یونان

ادوارد تسلر

ترجمه: حسن فتحی

یکی از بررسی های استاندارد فلسفه یونان، این اثری است که برای کمک به دانشجو در درک دامنه و محتوای سنت فلسفی یونان طراحی شده است. رئوس مطالب ادوارد زلر به طرز تحسین برانگیزی کامل و مختصر، سنت های سقراط، افلاطون و ارسطو را در دوره پیش سقراطی، رواقیون، اپیکوریان و شکاکان; و رشد نوافلاطونیسم در دوره امپراتوری روم را پوشش می دهد. همانطور که مورخ برجسته بریتانیایی G. P. Gooch “طرح کلی تاریخ فلسفه یونان توسط زلر هنوز هم بهترین بررسی اندیشه یونانی در توسعه ارگانیک آن و یکی از افتخارات دانش آلمانی است.” — از پشت جلد کتاب

۲۲ اسفند

تاریخ قومس

تالیف: عبدالرفیع حقیقت (رفیع)

کومِش، کومِس، قومِش یا قومِس، نام یکی از ایالت‌های کهن ایران است که امروزه، استان سمنان محدودهٔ آن سرزمین باستانی را دربرگرفته است. البته شهر جاجرم که در مسیر راه ابریشم بوده‌است و در شمال شرق ایران جای دارد، را نیز هکتام پلیس یا شهر صددروازه می‌دانستند.

سرزمین «کومس» که حدود آن را از گرمسار تا بیارجمند می‌دانند، سرزمینی است که در شمال ایران و در شرق ری واقع بوده‌است.

شاهراه بزرگ خراسان که از ری، در ناحیه جبال می‌آمد و به نیشابور در خراسان منتهی می‌گردید از سراسر ایالت قومس می‌گذشت و همه شهرهای مهم قومس سر این راه واقع بود. جغرافی‌نویسان عرب بخشی از شاهراه بین آبادی‌های کنونی عباس‌آباد و لاسگرد دهستانی در شهرستان سرخه را جزء ولایت جداگانه‌ای به نام قومس دانسته‌اند.

۱۲ اسفند

جلد های ۵، ۶ و ۷ «مجموعه تاریخ شفاهی و تصویری ایران معاصر (دوره پهلوی دوم)»

به اهتمام حسین دهباشی توسط انتشارات سازمان اسناد و کتابخانه ملی

کتاب پنجم با عنوان «اقلیت و اکثریت» به تاریخ شفاهی، زندگی و آثار دکتر فرهنگ مهر (۱۳۹۶-۱۳۰۲)، استاد بازنشسته روابط بین‌الملل  دانشگاه بوستون، معاون اقتصادی در زمان نخست وزیری امیرعباس هویدا در دوره محمدرضاشاه، از افراد مؤثر در وزارت نفت و وزارت دارائی، رئیس دانشگاه شیراز (پهلوی سابق) و رئیس انجمن زرتشتیان ایران اختصاص دارد.

این کتاب روایت دست اولی است از وضعیت زرتشتیان در ایران، تفاوت سلطنت محمدرضا و پدرش، تصمیمات خلق‌الساعه شاه و طرح­های فرمایشی و خارج از برنامه او به دولت، فساد دستگاه شاهنشاهی در سطوح بالا، وضعیت آموزش عالی کشور و دانشگاه پهلوی و تجزیه و تحلیل شرایطی که به فروپاشی نظام شاهنشاهی و وقوع انقلاب اسلامی انجامید.

«ملت و حاکمیت» عنوان ششمین کتاب است که به خاطرات دکتر کاظم ودیعی(۱۳۰۷) وزیر کار و امور اجتماعی دولت شریف امامی، عضو هیات مدیره شرکت ملی نفت ایران، معاون وزارتخانه آموزش و پرورش در زمان خانم فرخ‌رو پارسای ورئیس دانشکده حقوق دانشگاه تهران را روایت می‌کند.

وی معاون دبیر کل و مسئول کمیته راهبری و آموزش و تبلیغ حزب رستاخیز ایران نیز بوده و تاسیس و ریاست موسسه تحقیقات و آموزش تعاون دانشگاه تهران (۱۳۴۰) را نیز برعهده داشته است. دانشکدۀ محیط‌ زیست نیز به همت ودیعی در سال ۱۳۵۱ بنیان گذاشته شد. قانون نوین کار در دوره وزارت ایشان مصوب شد.

این خاطرات روایتی از وضعیت آموزش سنتی در ایران، تاثیر نیروهای خارجی در این گذار از سنت به مدرنیته، فعالیت‌های حزب توده و غائله آذربایجان، تجزیه و تحلیل درباره شاه، مصدق،‌قوام، اصلاحات ارضی و … بوده است. او در این کتاب به خاطرات روزهای انقلاب که منجر به بازداشت، بازجویی و نهایت آزادی او شده است اشاره می­ کند.

کتاب هفتم «ایران و اتم» خاطرات دکتر اکبر اعتماد (۱۳۰۹) نخستین رئیس مؤسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی کشور(۱۳۴۷) است.

وی بنیانگذار و رئیس سازمان انرژی اتمی و رئیس دانشگاه بوعلی سینا همدان (۱۳۵۲-۱۳۵۱) در دوره پهلوی دوم بوده است. این خاطرات روایت دست اولی از مشاهدات اکبر اعتماد در مباحثی چون وضعیت آموزش در دانشگاه‌های اروپا، فعالیت‌های تحقیقاتی وی، بازگشت به ایران و آغاز تدریس در دانشگاه تهران، راه‌اندازی رآکتور تحقیقاتی مرکز اتمی دانشگاه تهران، ملاقات با شاه و تاسیس سازمان انرژی اتمی، نحوه مذاکره و همکاری با کشورهای آلمان و فرانسه برای ساخت نیروگاه اتمی بوشهر و دارخوین، تاسیس شورای عالی پژوهش و …مطالبی از این دست است.