کلیات دیوان عارف قزوینی

عارف قزوینی

کتاب حاضر دربردارنده اشعار ابوالقاسم عارف قزوینی (۱۳۰۰ق/۱۳۱۲ش)، تصنیف‌ساز، موسیقی‌دان و شاعر مشهور انقلابی اهل ایران می‌باشد.

عارف قزوینی شعر را وسیله‌ای برای بیان افکار و‌ اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی و برانگیختن مردم می‌دانست و آن‌را برای انتقاد از مفاسد ملی، همچون حربه‌ای به کار می‌گرفت، لذا اشعار او بیشتر برای آزادی‌خواهی و وطن‌پرستی و مبارزه با حکومت‌ها سروده شده، به همین خاطر تبعید شد و تا آخر عمر در تبعید بود.

عارف شهرت و ارزش هنری‌اش را مدیون تصنیف‌های زیبا و موفق خود است و اولین کسی است که پی به اهمیت تصنیف برای تربیت اخلاقی و به وجود آوردن حس وطن‌پرستی و ترویج زبان و اشاعه آرمان و عقیده‌ای خاص در جامعه پی برد و از آن استفاده‌ای شایان کرد.

دیوان حافظ شیرازی

خط: علی شاهمیری(تفرشی) جلد گالینگور قطع رقعی تعداد صفحات ۳۲۰ سال انتشار اول ۱۳۲۸ شرکت نسبی کانون کتاب

دیوان حکیم سوزنی سمرقندی

به اهتمام دکتر ناصرالدین شاه حسینی

سوزنی سمرقندی یکی از مشهورترین و ماهرترین شاعران هجاگو زبان فارسی بود که در هجو معانی خاصی را ابداع کرد و دیوانی از خود به یادگار گذاشت. او در سده ششم هجری فعالیت می‌کرد.

 دیوان سوزنی سمرقندی نخستین بار توسط ناصرالدین شاه حسینی تصحیح و با مقدمه‌ای منتشر شد. این دیوان تنها نسخه کامل اشعار سوزنی به همراه هزلیات او به شمار می‌آید.

  سوزنی سمرقندی شاعری سبکی ساده و شیرین داشت و از مفاهیم حدیث و تفسیر در اشعارش بهره می‌برد. او به شیوه‌ای روشنفکرانه شعر می‌سرود و از کلمات عربی و ترکی استفاده می‌کرد. سوزنی از ترکی و کلمات زبان‌های ماوراءالنهری نیز در شعرهای خود بهره می‌برد.

  سوزنی سمرقندی شعرهای خود را به دو دسته تقسیم می‌کند. او هزلیاتی می‌سرود که مفاهیم نامناسب را با شیوه‌ای استادانه به نظم می‌کشید و از لحاظ سبک شاعری بسیار جذاب هستند. همچنین او شعرهای جدی دارد که در آن‌ها به مدح بزرگان و سلاطین می‌پرداخت یا مسائل اخلاقی و دینی را مطرح می‌کرد.

دیوان اثیرالدین آخسیکتی

به تصحیح و مقابله و مقدمه بقلم : رکن‌الدین همایون فرخ

اثیرالدین ابوالفضل محمد بن طاهر اخسیکتی معروف به اثیر اخسیکتی از شاعران مشهور سدهٔ ششم هجری است. اثیر در شهر اخسیکت زاده شد که در سده ششم یکی از شهرهای آباد ماوراءالنهر در منطقهٔ فرغانه در شمال رود سیحون بوده‌است. اثیر سخنوری را در همان‌جا آغاز کرد. با حملهٔ ترکان غز و زوال دولت سنجری و پریشانی خراسان که خود از آن با عنوان «وحشت خراسان» یاد می‌کند، نواحی شرقی ایران را ترک گفت و به نواحی غرب و شمال غرب ایران روی آورد. نخست در همدان به دربار غیاث‌الدین محمد بن ملکشاه سلجوقی (۵۵۵ ه‍.ق) پیوست و سال‌های متمادی او و جمعی از وزیران و امیران دربارش را مدح گفت. در لشکر غیاث‌الدین محمد، با علاءالدین عربشاه (۵۸۴ ه‍.ق) حاکم کُهستان آشنا شد. عربشاه شعر اثیر را پسندید و او را نواخت. اثیر مدت زیادی از عمر خود را به تفاریق در همدان و کُهستان در دستگاه عربشاه بود. اثیر اخسیکتی با شاعران بزرگ همعصر خود همچون خاقانی شروانی، نظامی گنجوی، رشید وطواط، مجیر بیلقانی و ظهیر فاریابی مراودات و معارضاتی داشته‌است. اثیر بعضی از قصاید خاقانی را جواب گفته و پایه خود را بالاتر شمرده است. همچنین حکایتی در مورد ملاقات این دو شاعر در دست است که کمابیش بوی افسانه دارد. نویسندگان معاصر اثیر، به رقابت میان او و مجیر بیلقانی اشاره کرده‌اند. اثیر، یکجا در یکی از اشعارش مجیر را دزد شعر خود خوانده است: «از برای خدای خواجه مجیر/ کاروانهای شعر من چه زنی؟». رقابت‌های شعری اثیر اخسیکتی و مجیر بیلقانی گاه باعث کدورت ممدوحین ایشان، قزل ارسلان و محمد جهان پهلوان، که برادر بودند، نیز می‌شد.

دیوان اثیرالدین اخسیکتی

دکتر محمود براتی‌خوانساری

دیوان اثیرالدین اخسیکتی گنجینه‌ای از میراث مکتوب ادب فارسی است و دربردارنده ارزش‌های زبانی،ادبی،اجتماعی و تاریخی است و بخشی از تاریخ ادبیات پر ارج و فرهنگ غنی و اصیل ایران را در اختیار پژوهشگران و ادیبان و شاعران قرار می‌دهد.

برای این کار بیش از بیست و پنج نسخه شناسایی شد که ده تای آن در مقدمه معرفی شده است و از آن میان با پنج نسخه قدیم‌تر و درست‌تر به شیوه نسخه اساس کار تصحیح دیوان اثیر را به پایان برد.

بخش‌هایی از دیوان اثیر مانند اقران او انوری و خاقانی نیاز به شرح دارد،اگر بنا بود ابیات مشکل آن شرح شود،حجم کتاب بیش از اندازه افزوده می‌شد بنابراین به شرح و توضیح واژه‌های دشوار متن بسنده شد و در کنار سایر تعلیقات دیوان قرار گرفت.

این دیوان یکصد و چهل قصیده،سیصد و دوازده قطعه،یک مثنوی،دویست و هشتاد غزل و پانصد و شصت و چهار رباعی را دربردارد.