کلیفورد ادموند باسورث

ترجمه: حسن انوشه

باسورث که مترجم تاریخ بیهقی به انگلیسی نیز است و همچنین اثری دیگر به نام تاریخ سیستان دارد با دقت و کنکاش فراوان همه گوشه‌های تاریک دودمان غزنوی را به روشنایی تاریخ آورده و آن را پیش روی دانش‌پژوهان و دوستداران تاریخ ایران گذاشته است.

در پژوهش دو جلدی حاضر که در یک مجلد به چاپ رسیده خاستگاه، ساختار نظامی اداری دیوانی، همچنین تاریخ سیاسی، اجتماعی و اوضاع فرهنگی غزنویان بررسی و تبیین شده است .عمده‌ترین مباحث کتاب به خاستگاه ترکان، به ویژه غزنویان، چگونگی به قدرت رسیدن آنها، بررسی نهادهای اداری، نظامی، اجتماعی و کاربرد آنها در مرکز و ولایات غربی امپراتوری غزنوی، به خصوص خراسان و پایتخت اداری آن نیشابور و سرانجام علل و زمینه‌های سقوط سلسله غزنوی اختصاص دارد.

منوچهر ستوده

از جنبشهائی که در تاریخ کشورهای اسلامی از لحاظ قدرت نظامی و نفوذ فکری و سرعت بسط کم مانند است، جنبش مذهبی اسماعیلیه است.این جنبش مدت چندین قرن اکناف قلمرو عباسیان را آشفته می کرد و داعیان اسماعیلی هر روز گوشه ای از متصرفات عباسیان را علیه ایشان برمی انگیختند. کار این جنبش به جائی رسید که یکی از حکومتهای مقتدر و نیرومند قرون اولیه اسلامی یعنی سلسله فاطمیان مصر را به وجود آورد.

دولت اسماعیلیان الموت، حکومتی است که در سال ۴۸۳ (هجری قمری) با فتح قلعه الَموت توسط حسن صباح پایه‌گذاری شد و دوره فرمانروایی آنان تا ۶۵۴ (هجری قمری) ادامه یافت. مرکز فرماندهی اسماعیلیان در الَموت بود و بیشترِ فعالیت آن‌ها مبارزه با خلفای بنی عباس و قبایل مغول بود. حسن صباح به عنوان شاخص‌ترین فرمانروای اسماعیلیان (شعبه نزاریان) با انجام تبلیغات وسیع در بین کشاورزان و بینوایان توانست حوزهٔ قدرت خود را تا سوریه کنونی گسترش دهد. سرانجام دولت اسماعیلیه پس از ۲۰۰ سال حکومت، با حملهٔ هلاکوخانِ مغول از بین رفت. اما سلسله امامت نزاریان بعد از سقوط الموت همچنان تا امروز ادامه دارد.

اسماعیلیان در نقاط مختلف اصفهان از جمله قلعه‌های لنجان، شاهدژ، کوه‌های غربی و جنوبی اصفهان ساکن بودند.

گـردآورنـدگان ایـن مـجموعـه پانزده گفت‌وگو با متخصصان حوزه‌های مختلف، از فیلسوف و مورخ گرفته تا وکیل و روزنامه‌نگار، دربارۀ مفهوم صدق(حقیقت، راستی، درستی، صحت، واقعیت) ترتیب داده‌اند و کتاب پیش رو گزارشی از این گفت‌وگوهاست. این کتاب تلاش می‌کند به همان روش قدیمی و مأنوس فلسفه، یعنی گفت‌وگوی سقراطی، از زوایای گوناگون و متنوع در اطراف یکی از واژه‌های به‌ظاهر آشنای زندگی ما کندوکاو کند، ارتباط آن را با سایر مفاهیم روشن کند و نشان دهد در زمینه‌ها و موقعیت‌های مختلف چگونه آن را به کار می‌بریم. در این‌جا هم مثل بیشتر گفت‌وگوهای سقراطی در پایان گفت‌وگو تعریف جامع و مانعی از صدق نداریم، اما از مسیری عبور کرده‌ایم که پیمودنش آموزنده  و لـذت‌بـخـش بـوده اسـت.

این کتاب به وقایع سالهای آخر حکومت شاه سلیمان و اوایل حکومت شاه سلطان حسین صفوی می پردازد.