پیر بریان

مترجم: ناهید فروغان

پیِر بریان (به فرانسوی: Pierre Briant) ایران‌شناس و هخامنشی شناس اهل فرانسه است که در ۳۰ سپتامبر ۱۹۴۰ در شهر آنژه زاده شد و در دانشگاه پوآتیه (۱۹۶۰–۱۹۶۵) به تحصیل رشتهٔ تاریخ پرداخت. وی پژوهشگر و استاد تاریخ و تمدن جهان هخامنشی و تاریخ دورهٔ اسکندر مقدونی در کلژ دو فرانس است. او بنیان‌گذار وبگاه پژوهشی achemenet.com و همچنین دارای مدرک افتخاری از دانشگاه شیکاگو است. پژوهش‌های بریان عمدتاً بر روی هخامنشیان، اسکندر و عصر هلنیستی متمرکز است.

مهمترین کتاب او، "تاریخ امپراتوری هخامنشیان; از کوروش تا اسکندر" که در واقع جلد دهم از مجموعه ای به نام "تاریخ هخامنشیان" دانشگاه خرونینگنهلند است. این کتاب در ایران به دست سه نفر به فارسی ترجمه شده است. نخست مهدی سمسار، سپس ناهید فروغان و پس از آن دو، مرتضی ثاقب فر که در قالب مجموعه تاریخ هخامنشیان دانشگاه خرونینگن انتشارات توس آنرا ترجمه کرد.

فقدان منابع برای سده پایان حکومت هخامنشی، مشکل اصلی برای تاریخ‌نگاری زندگانی و حکمرانی داریوش سوم است. هیچ متن یا بنای تاریخی پادشاهی در دسترس نیست و تنها دانش ما برگرفته از تاریخ‌نگاران یونانی است که دوره زندگی اش را در مقایسه با دوران آغازین عالی اسکندر مقدونی شرح داده‌اند. تعداد محدودی اسناد در بابل شامل فهرست شاه اوروک یافت شده است؛ دفتر گزارش نجومی که تاریخ جنگ گوگاملا و تاریخ ورود اسکندر به بابل را ثبت کرده است؛ و برخی گزارش‌های جمع‌آوری شده توسط آبراهام ساش (به انگلیسی: Abraham Sachs) که در آن نام شخصی داریوش، در جای دیگر ذکر نشده است، در دو رونوشت کمی متفاوت داده شده است. منبع اصلی شفاهی، که سده‌های بعد از دوران داریوش به صورت کتبی درآمده‌اند، گزارش همراهان اسکندر و مشتقات آنها است: تاریخ عمومی دیدوروس سیکولوس (قرن یک میلادی). آناباسیس آریان (قرن دوم میلادی) و در زبان لاتین، کورتیس روفوس (احتمالاً قرن اول میلادی) هر دو به طور کلی از گزارش‌های خیالی معاصرینشان که توسط کلیتارخوس، «اسکندر» نوشته پلوتارخ و برخی منابع در مورالیا (سال سدم میلادی) و تاریخ جهان تروگ پمپه‌ای که به صورت مختصر توسط ژوستین در قرن سوم میلادی نقل شده است. تنها بنای یادبود تاریخی مفید، موزائیک اسکندر مقدونی در پمپئی است.

جهانگیر نصری اشرفی

گسترهٔ فرهنگی مورد بررسی در این دانشنامه شامل استان مازندران، غرب استان گلستان (استرآباد)، شمال استان البرز (تالقان و روستاهای منطقهٔ تاریخی لورا)، شمال شرقی استان تهران (قصران، شمیرانات، لواسان، دماوند و فیروزکوه)، شمال استان سمنان (سنگسر، شهمیرزاد، سرخه، افتر و لاسگرد)، شرق استان گیلان (فرهنگ دیلمان و اشکورات) و شمال استان قزوین (فشگلدره و الموت) است، اما تمرکز محوری بر میراث معنوی و مادی استان کنونی مازندران قرار دارد.

دانشنامه تبرستان و مازندران حدود ۱۸۰۰ سرفصل و نزدیک به ۹۰ هزار مدخل دارد که در ۲۶ فصل سامان یافته و ۱۲۰ هزار قطعه عکس را نیز در بر می‌گیرد. در تدوین دانشنامه نزدیک به ۱۲۰۰ نفر از چهره‌های علمی مازندران، ایران و جهان در قالب ۲۰ کارگروه نقش داشته‌اند. تمامی مدخل‌های این مجموعه به زبان فارسی منتشر شده‌اند، اما برخی جلدها به دو زبان انگلیسی و فارسی نوشته شده‌است.