درسهائی درباره اسلام
نویسنده: ایگناز گلدزیهر
مترجم: دکتر علینقی منزوی
ایگناس گلدزیهر (۲۳ ژوئن ۱۸۵۰ - ۱۳ نوامبر ۱۹۲۱ ) خاورشناس مشهور مجار است که او را به همراه تئودور نولدکه و کریستین اسنوک هورگرونیه از پایه گذاران اسلامشناسی نوین در اروپا میدانند. از طرفی از سوی بسیاری از مسلمین گلدزیهر از مستشرقین غرض ورز یهودی بود،که سعی می کرد تاریخ اسلام و محتوای آن را تحریف کند و در برخی مطالب از موضع انصاف خارج می گشت. به هر روی کتابش از کتب مهم و تاثیرگذار مستشرقین و اسلام شناسی در این زمینه است. ترجمه این اثر با دانشور گرامی،دکتر علینقی منزوی است.
جلد دوم این کتاب که حدود 200 صفحه می باشد به نام فرقه هاست.
درویش ستیهنده
شيخ جام» يکی از مردانی است که دين و تجربهی دينی را، با نگاهی جمالشناسانه و هنری نگريسته و عملا يک منظومهی عرفانی را در عصر خويش به وجود آورده است.
کتاب حاضر، تصحيح متن «خلاصهالمقامات» است.
خلاصهالمقالات کتابی است که يکی از احفاد شيخ، به نام ابوالمکارم بن علاءالملک جامی، در عصر شاهرخ تيموری (850 – 779 ه.ق) در سال 840، فراهم آورده است. گلچين سنجيده و درخشانی است از «مقامات» های شيخ جام و نيز برگزيدهای است از بهترين بخشهای «آثار شيخ»که نسخههای کهن و کامل آنها در آن روزگار، در اختيار اين شيخزادهی دانشمند و خوشسليقه قرار داشته است. اين کتاب مشتمل است بر: مقدمهای در باب شخصيت شيخ جام، از ديدگاهی متفاوت با آن چه تاکنون دربارهی او نوشته شده است؛ معرفی خلاصهالمقامات و ارزشهای آن؛ تصحيح متن خلاصهالمقالات و تعليقات آن؛ و فصل «فی الآداب و ما يليق بحال الفقراء»، از آثار شيخ جام .
دریای ایمان
دان کیوپیت
حسن کامشاد
دان کیوپيت (۲۲ مه ۱۹۳۴) را یک «خداشناس ریشهای» مینامند، یعنی او اندیشهمندی الاهیاتی است که در باورهایش خداناباور است.
زندگی
او در ۱۹۳۴ در لنکشایر انگلستان به دنیا آمد. در دههٔ ۵۰ در چارترهاوس، ترینیتیهالِ کیمبریج و نیز وستکاتهاوس کیمبریج به ترتیب علوم طبیعی، الاهیات و فلسفهٔ دین خواند. در سال ۱۹۵۹ در کلیسای انگلیس به کسوت شماسی (نایب کشیشی) درآمد و در سال ۱۹۶۰ کشیش شد. مدتی به وظایف مذهبیش در شمال انگلستان مشغول بود. بعد به او بورس تحصیلی دادند و در ۱۹۶۵ رئیس کالج امانوئل در کیمبریج شد که تا کنون در این کالج باقی است. از ۱۹۶۸ تا ۱۹۹۶ که به دلایل پزشکی بازنشسته شد، فلسفهٔ دین درس دادهاست. او در ۱۹۷۳ یک مجموعهٔ تلویزیونی در بیبیسی ساخت با نام آماده برای شنیدن سؤال، در سال ۱۹۷۷ مجموعهٔ دومش را با نام عیسا که بودساخت و در سال ۱۹۸۴ مجموعهٔ سوم با نام دریای ایمان نامش را در بریتانیا بر سر زبانها انداخت.
شخصیت اجتماعی
با این که او اکنون قاعدتاً یک کشیش محسوب میشود، اما بیشتر با عنوان نویسنده، چهرهٔ رسانهای، و عمومیکنندهٔ ایدههای ابتکاری در الاهیات میشناسندش. او چهل کتاب نوشتهاست که بعضی از آنها به زبانهای آلمانی، پرتقالی، چینی، دانمارکی، فارسی، کرهای، لهستانی و هلندی ترجمه شدهاند. کیوپت در بیش از سی کتابِ چندنویسندهای نیز فصلی نوشتهاست. مجموعهٔ دریای ایمان او هـَلمِنمُبارزی بود در برابر باورهای مسیحیت ارتدکس. در پی پخش این مجموعه به او حمله کردند و گفتند او باید مقام کلیساییش را رها کند چون به عقاید کلیسایی پایبند نیست. او در پس این حملهها سالهای سختی را گذراند تا بتواند جایگاهش را دوباره به دست بیاورد. او اکنون چهرهای کلیدی در شبکهٔ دریای ایمان است؛ شبکهای از «جویندگان» معنا که بر دلمشغولیهای کیوپت متمرکز است و در کشورهای استرالیا، بریتانیا و نیوزلند گستردهاست. یکی دو مؤسسه هم در ایالات متحد آمریکا و کانادا ایدههای او را دنبال میکنند.
دیدگاه
کیوپت گاه در نوشتههایش خود را یک مسیحی ناواقعگرا مینامد. این یعنی او مَنِشی یقیناً معنوی را دنبال میکند و میکوشد با معیارهای اخلاقیای زندگی کند که به طور سنتی با مسیحیت پیوند خوردهاند، بی این که به وجود قطعی و خارجی بنیانهای مابعدالطبیعی (مانند «خدا» و «مسیح») باور داشته باشد. دانستن این که فیلسوفهای مورد علاقهٔ کیوپت در طول زندگیش چه کسانی بودهاند به درک تحولات فکری و چگونگی شکل گرفتن ایدههای او کمک میکند. در ابتدا او دلبستهٔ هیوم و کانت بودهاست. بعد به ترتیبکیرکگار، نیچه، رورتی، ام سی تیلور، دریدا، پستمدرنهای فرانسوی و در نهایت هایدگر فیلسوفهای مورد علاقهاش بودهاند. ایدهٔ محوری او این است که چون نمیتوان دلایل وجودشناختی کافی بر وجود خدا، ملکوت و غیب ارائه کرد، نمیتوان کسی را ملزم به باور به چنین خدایی کرد. در نگاه او، تنها، ایدهٔ خدا به عنوان مجموع ایدهآلهای خیر و سلامت است که قابل دفاع است و در واقع ایمان به خدا را از حیطهٔ بحث وجودشناختی به حیطهٔ بحثی اصالت عملی میکشاند. برای پرستیدن خدا در دیدگاه کیوپت کافی است بدانیم پرستش خدا چه منافع شخصی و اجتماعیای برای ما دارد. گاه او دیدگاهش را با جملههای خشنی بیان کرده مانند این که «هر چه هست، همین است که هست.» در نگاه او دین حقیقی مبتنی بر دو اصل خوشی در حیات و تلاش مجدانه برای افزودن ارزشها به زیستجهان انسان است.
دلائل الاعجاز فی القرآن
دنیای تئو (داستانی درباره تاریخ ادیان)
نام نویسنده : کاترین کلمان
نام مترجم : مهدی سمسار
"دنياي تئو" پيدايش، تحول و مسير اديان و مذاهب بزرگ عالم را از بدو تاريخ در قالب يك رمان جذاب و زيبا شرح ميدهد. كاترين كلمان "تئو" قهرمان 14 ساله كتاب خود را در سفر دور و درازش از اورشليم تا بنارس، از رم و استانبول تا قاهره و پراگ، از مسكو تا جاكارتا و از سنگال تا برزيل و نيويورك ، با سرگذشت پر فراز و نشيب ايمان آشنا ميكند و علاوه بر اديان بزرگ الهي يهود، مسيحيت و اسلام، مذاهب گوناگون ديگر(آيينهاي مصر باستان، هندوئيسم، بوديسم، جنيسم، سيكيسم، ذن، تائويسم، كنفوسيانيسم، شينتويسم، اديان و معتقدات قبيلههاي آفريقايي و...) را نيز به او ميشناساند. تئو در طول اين سفر با فرزانگاني روبرو ميشود كه ذهن او را بر دنياي روحاني اطراف ميگشايند و قلب او را آرامش ميبخشند. خواننده رمان" كاترين كلمان" در حالي كتاب را پايان خواهد داد كه از" دنياي تئو" آگاهيهاي تازهاي كسب كرده است و با قهرمان كتاب همزبان خواهد شد كه به راهنما و همسفرش "عمه مارتا" ميگويد: "به تو اطمينان ميدهم كه من قدرت پروردگار را احساس كردم! و در همه جاي جهان آن را يافتم !" هر چند كه براي خواننده كنجكاو، رمان "دنياي تئو" پايان ندارد و گشت و گذار او در اين جهان هرگز در گوشه كتابخانه فراموش نخواهد شد و مرجعي هميشگي خواهد بود.
دهکده های جادو: جادو و جادوگری در قبایل نخستین (انتروپولوژی)
(ژاك لانتیه) در كتاب(دهكده های جادو) یا (شهرك های انسان اولیه)ی خود تمام دیده ها شنیده ها و مطالعاتش را درباره ی ریشه ی فرهنگ های گوناگون بشری از زمان انسان های غارنشین تا به امروز ارایه داده و با صراحت و سادگی ویژگی های قبایل ابتدایی چاد كنگو گابن توگو كامرون و دیگر جاهای افریقا را تشریح كرده است. او هدف خود را از نوشتن این كتاب نجات انسان از تحجر تعصب فكری و یك سونگری و كشاندن او به سوی نوع دوستی خیرخواهی عشق و حمایت از زنان و كودكان می داند. لانتيه در اين كتاب ديده ها، شنيده ها و مطالعات خود را درباره ريشه فرهنگ هاي گوناگون بشري از زمان انسان غارنشين تا به امروز ارائه داده و با صراحت و سادگي ويژگي هاي قبايل ابتدايي چاد، كنگو، گابن، توگو، كامرون و ساير جاهاي آفريقا را تشريح كرده است.
اگر بتوان کار ژاک لانتیه را _ به درستی _ مطالعه اخلاقی دانست، این مزیت را دارد که از هرگونه جزم اندیشی دوری می کند و در خشکی یک اثر نظری نمی افتد. نویسنده که سفرهای زیادی داشته، آفریقا را به خوبی می شناسد. او آنچه را که در کنگو، گابن، توگو و غیره دیده است، به سادگی و به شیوه ای بسیار واضح بازگو می کند. اعمال جادوگران سیاهپوست، آیینهای آغاز (ختنه، بریدن و غیره)، آیینهای باروری، عدالت بدوی مبتنی بر جادو، رابطه بین سحر و جادو و تمایلات جنسی - گزارشگر گاهی جای خود را به مفسر یا انسانشناس-قومشناس میدهد. از این عکسهای فوری، این حکایتها و این اظهارنظرها، نمایه یک فرهنگ سحرآمیز-جنسی به تدریج نمایان میشود که نویسنده به طور گذرا از نادیده گرفته شدن آن توسط جوامع تکنوکرات مدرن - یا رد آن در بلوک - ابراز تأسف میکند. شهر جادویی اثری است که در عین حال ماجراجویی، مشاهده و سند قوم شناسی است. خواننده به اندازه سود از آن لذت خواهد برد.ژاک لانتیه نام مستعار یک مقام ارشد داخلی، مامور مخفی سابق است که در دستور ملت برای اقدامات مقاومت ذکر شده است. در سال 1960 ابتدا در خدمت فرانسه و سپس به عنوان کارشناس سازمان ملل عازم آفریقای سیاه شد. او که عضو هیئت مدیره چندین جامعه علمی است، مقالات و آثار متعددی در جهت اخلاق اجتماعی متناسب با تکامل اخلاق، علوم و فنون می نویسد.ژاک لانتیه قبلاً با فایارد در سال 1970، پلیس تایمز را منتشر کرده است.
دوره کامل تفسیر ابوالفتوح رازی
ابوالفتوح رازی
روضالجنان و روحالجنان فی تفسیرالقران که تفسیر ابوالفتوح رازی هم خوانده میشود، از کهنترین و مفصلترین تفاسیر قرآنی شیعی، نوشتهٔ حسن بن علی بن محمد خزاعی نیشابوری رازی، معروف به جمالالدین ابوالفتوح رازی (م ۵۵۴ ق) از متکلمان شیعهٔ امامیه در قرن ششم هجری است که با شیوهٔ «کلامی ـ روایی» و به زبان فارسی تألیف شدهاست.
ابوالفتوح رازی از اندیشمندان و مفسران قرن ششم که مهمترین اثر تألیفی ایشان تفسیر وزین و جامع روض الجنان و روح الجنان است یکی از ضروریتهایی که باعث شدهاست تا از جامعیت و گستردگی خاصی برخوردار شود آن ضروریت زمان است.
قرن ششم اولین قرنی است که شیعه فرصت نفس کشیدن و فعالیت فکری و فرهنگی پیدا میکند و میتواند معارف ناب شیعه را به جامعه عرضه کند.
دوستی با خداوند (گفتگویی نامتعارف)
این کتاب، گفتوگوی مردی است با خداوند که در طی آن به ارتباطی منحصر به فرد با خداوند، دست مییابد. او خاطرنشان میسازد که وظیفهی ماست که به خداوندجواب دهیم و گفتوگوی خاص خودمان را با او شروع کنیم و با شنیدن و پاسخ دادن، با پرسش و جواب، ارتباطمان با خدا تحکیم میشود. در خلال زمان، گفتوگویمان عمیق و به دوستی بدل میشود؛ ارتباطی صمیمیتر، غنیتر و کاملتر. در بخشی از این گفتوگوها آمده است: "من همیشه حضور دارم، در زندگی تو. اما هروقت کارهای زیر را انجام بدهی، حضور ما را بسیار آگاهانهتر حس خواهی کرد. وقتی از صمیم قلب، لبخند بزنی یا عشق بورزی یا آواز بخوانی یا برقصی یا بنویسی. این عالیترین شکل وجه بودن من است و هروقت تو این ویژگیها را بروز دهی، وجود مرا متجلی ساختهای. منظورم دقیقا همین است که میگویم. یعنی مرا از جلد خود بیرون کشیدهای. حقیقت این است که من همیشه در درون تو هستم و تو فقط در این گونه لحظات از وجود من آگاه میشوی".
دونمه فرقه ای در میان یهودیت و اسلام
دونمه (ترکی: dönme) به یک گروه از یهودیان مخفی در امپراتوری عثمانی اطلاق میشود که ظاهراً اسلام آورده ولیکن در واقع یهودی و شبتایی بودند. این گروه از پیروان شبتای زوی تشکیل شده بودند که یه کابالاییست قرن ۱۷ بود که ادعای مسیح بودن کرد و در نهایت توسط سلطان محمد چهارم مسلمان شد. بعد از زوی پیروان او نیز به اسلام گرویدند و دونمه نامیده شدند. بیشتر دونمهها با ازدواج با دیگران مخلوط شده و اکنون قابل تشخیص نیستند. تعداد کمی از آنها هنوز خود را یهودی میدانند با اینکه بقیه یهودیان آنها را یهودی نمیدانند.
دونمهها از بازماندگان اخراج شدگان از اسپانیا بودند. اکثر آنها دارای دو نام بودند، یک نام مذهبی که آن را مخفی نگاه میداشتند و یک نام سکولار که در زندگی روزمره استفاده میکردند. آنها به مساجد میرفتند و در ماه رمضان روزه میگرفتند و حتی گاهی به حج نیز میرفتند.
دین ایران باستان
دوشن گیمن
ترجمه: رویا منجم
بررسي دايرة المعارف مآب پيام زرتشت.
باورهاي امروزي و اعمال آييني كه عموما براي پارسيان عامي ناآشناست.
زروانیان در مقایل ثنویت (Dualism) اصیل زرتشتی ، یعنی اعتقاد به وجود ازلی دو بنیان جداگانه و متضاد هستی : 1 ـ هرمزد ، 2 ـ اهریمن ، به تثلیث باورمند بودند و عقیده داشتند که « هرمزد » و « اهریمن » برادراند. پدری بنام « زروان » دارند که او خدای نامخلوق وازلی است واراده او فوق همۀ ایزدان و کائینات است.
همچنان زروانیان معتقد به زهد و تقوا ، پاکیزه نفسی و دنیا گریزی و تقدیرگرایی و جبرباوری بودند . کیهان شناسی واسطوره های دینی زروانیان نیز ماهیت بسیار پیجیده و خیال پردازانه دارد . واین اندیشه ها تأثیرات بس شگرف در میان اسطوره های اقوام مختلف جهان داشته است .
میترائیسم مِهر پرستی یا آیین مهر یا میترائیسم، آیینی راز آمیز بود که بر پایه پرستش مهر (میترا) ایزد ایران باستان و خدای خورشید، عدالت، پیمان و جنگ، در دوران پیش از آیین زرتشت بنیان نهاده شد.
دین ایرانی (بر پایه متنهای کهن یونانی)
کتابی که پیش رو دارید به معرفی ادیان کهن ایرانی که قبل و بعد از دین زرتشت وجود داشتهاند می پردازد؛ آیینهایی چون: آیین زروانی، کیش مانوی، آیین مزدک، و مهرپرستی. در قسمتی از متن این کتاب میخوانید: « استرابو گوید: «به چشم مردم یونان ایرانیان نامیترین بیگانگان هستند». هرگاه توجه یونانیان به جهت ضرورتهای سیاسی نیز به توان و قدرت ایران جلب نمیشد باز دلایل نیکوی دیگری بود که آنان با عنایت به این سرزمین بنگرند. ایران خواه ازلحاظ اصالت فرهنگ و شکل ویژهی حکومتش، خواه ازلحاظ شکوه و حشمت دربار و گذشتهی افسانهای که سلالههای پیشین آن را در برگرفته بود و خواه ازلحاظ روش و شیوهی خاص تعلیماتی و دیگر جنبههای تمدنش کانونی از شگفتیها برای یونانیان بود که همانند آن در هیچ کشور دیگر شرقی یکجا یافت نمیشد...»
دین ملک طاووس
کتاب گارنیک آساطوریان و ویکتوریا آراکلوا، نخستین کوشش آکادمیک است که گزارشی مبسوط از معتقدات یزیدیان در تمامی ساحات معنوي آن عرضه میکند و در ضمن دربردارندة طرحی دقیق از نحوة شکلگیري جوهرة پانتئون یزیدي است. با وجود کثرت آثار چاپ شده دربارة این دیانت ــ که برخی از آنها حتی در دوران اخیر منتشر شدهاند ــ اثر حاضر نخستین تلاش جدي براي نیل به جنبههاي اصلی جهانبینی یزیدي است. بیشتر مسائل طرح شده در این پژوهش، مدتها از سوي جوامع علمی مورد غفلت بوده است، اما نویسندگان کتاب مزبور، در پرتو پژوهشهای میدانی و تسلط کامل بر گویش کُرمانجی متداول در جوامع یزیدي، حق مطلب را در این مورد به خوبی ادا کردهاند. یکی از نتایج و دستاوردهاي مهم این پژوهش، تلاش براي بازسازي جایگاه این دین در میان گرایشهاي غیرجزمی خاورمیانه است. مطالعۀ تطبیقی اسلام دگراندیش (هترودوکس) و مشتقات آن و همچنین برخی دیگر از بدعتهاي موجود در دیانت یزیدي، آشکارکنندة مجموعهاي از تشابهات است که میتواند دستاوردي بزرگ براي پژوهشگران تاریخ تطبیقی ادیان جهان تلقی گردد.
پروفسور آدریانو و. رُسی دانشگاه ناپل، ایتالیااین کتاب گزارشی موثق، نو و بسیار ضروري دربارة یکی از گروههاي دینی کمتر شناختهشدة خاورمیانه، یعنی یزیدي است که از پیشداوریها و برداشتهای نادرست رنج برده است. پژوهش مزبور ضمن بیان جزئیاتی دربارة یزیديها و تاریخ آنها، با تمرکز بر معتقدات یزیدي در باب مفاهیمی همچون تجلی خداي یگانه در هیئت الوهیتهاي گوناگون، قدیسان و شخصیتهاي الهی ــ و بهطورکلی تمام عناصري که از باب سهولت استعمال، پانتئون یزیدي نامیده میشوند ــ ابعاد گوناگون و خویشکاريهاي مختلف آن را بهطور شفاف توضیح داده و از یکدیگر متمایز کرده است. بنابر آنچه گفته شد، تحلیل باورهاي شگفت و عناصر التقاطی دیانت یزیدي (شامل آیین گنوسی و اسلام دگراندیش) گامی بزرگ در راستاي مطالعۀ تطبیقی ادیان است؛ چه این دین، متضمن جزئیاتی ارزشمند از جریانهاي گوناگونی است که برخی از آنها در خاورمیانه بسیار کهن و ریشهدار هستند. این کتاب همچنین براي قومشناسی خاورمیانه و فهم مسائل کمتر شناختهشدة ارتباطات ژئوپولیتیکی حائز اهمیت است. موضوعاتی که نویسندگان در این کتاب طرح کردهاند، حاصل واکاوی و پژوهش و آمیزهاي منحصربهفرد از تخصص در شاخههاي گوناگون ایرانشناسی (شامل قومشناسی و مطالعات زرتشتی)، انسانشناسی و ارتباطی درازمدت و تنگاتنگ با یزیدیان و جوامع آنها در نقاط مختلف جهان است.
پروفسور مارتین شوارتز