ایدههای بزرگ برای دختران و پسران بلندپرواز
کودکان و نوجوانان فیلسوف به دنیا میآیند. بی آنکه کسی تشویقشان کند، بعضی از بزرگترین پرسشهای زندگی را مطرح میکنند. کتاب ایدههای بزرگ برای دختران و پسران بلندپروازمیکوشد غریزۀ فلسفیِ طبیعی ما را به کار بگیرد و با معرفی و توضیح بعضی از درخشانترین ایدههای فلسفی آن را پرورش بدهد. این کتاب ما را به دیدار با شخصیتهای پیشگام فلسفه از سراسر جهان و از همۀ دورهها میبرد و کمک میکند مسائل زندگی را بهتر درک کنیم و در حل آنها مهارت بیشتری کسب کنیم.
ایدههای بزرگ برای دختران و پسران بلندپرواز چندی در فهرست کتابهای پرفروش آمازون جای گرفت و روزنامهٔ گاردین آن را بهترین کتاب سال ۲۰۱۸ برای نوجوانان اعلام کرد. این کتاب، که شور و تحسین زیادی را برانگیخته، برای گروههای سنی مختلف مناسب است.
خودکامگی (بیست درس از قرن بیستم)
تیموتی اسنایدر
شهاب الدین عباسی
بنا بر آنچه که مولف کتاب بیان کرده است، تاریخ میتواند مانوس باشد و میتواند هشدار بدهد. در اواخر قرن نودهم، مانند اواخر قرن بیستم، گسترش تجارت جهانی، انتظاراتی در مورد پیشرفت به وجود آورد. در اوائل قرن بیستم همچنان که در اوائل قرن بیست و یکم این امیدها با خواب و خیالهای جدید سیاست تودهوار با چالش روبهرو شد؛ سیاستی که در آن یک رهبر یا حزب ادعا میکرد که نماینده مستقیم اراده مردم است. دموکراسیهای اروپایی به ورطه قدرت طبی جناح راست و فاشیسم در دهههای 1920 و 1930 فرو افتادند. اتحاد جماهیر شوروی که در 1922 استقرار یافت، الگوی خود را در اروپا در دهه 1940 گسترش داد. تاریخ اروپای قرن بیستم نشان میدهد که جوامع میتوانند فرو بپاشند، دموکراسیها میتوانند سقوط کنند، اخلاق میتواند افول کند و آدمهای عادی میتوانند خود را اسلحه به دست بالای گودالهای مرگ بیابند. فهم اینکه چرا این اتفاقات افتاد به کار امروزمان میآید.
ای بسا وسوسه شویم و فکر کنیم که میراث دموکراتیکمان خود به خود ما از از چنین تهدیدهایی مصون نگه میدارد. این یک واکنش گمراهکننده است. در واقع رسم و روال پدران موسس اقتضا میکند که تاریخ را بررسی کنیم و سرچشمههای عمیق خودکامگی را بفهمیم و پاسخهای مناسبی در قبال آنها در پیش بگیریم. آمریکاییها امروز عاقلتر از اروپاییها نیستند که شاهد تسلیم دموکراسی در برابر فاشیسم، نازیسم یا کمونیسم بودند. یکی از مزیتهای ما این است که از تجربه آنها درس بگیریم. اکنون زمان خوبی برای این کار است. این کتاب بیست درس از قرن بیستم به فراخور اوضاع امروز ارائه میکند.
درباره معنی زندگی
شهاب الدین عباسی
این یکی از خواندنیترین آثار ویل دورانت، نویسندة کتاب بزرگ «تاریخ تمدن» است. متن اصلی کتاب سالهای سال در دسترس نبود و چند سال پیش به کوشش جان لیتل منتشر شد.
روزی مردی به نزد ویل دورانت رفت و از او درخواست کرد دلیلی به دست او بدهد که چرا نباید خودکشی کند. دورانت در آن وقت محدود، جوابهایی به او داد ولی مدتی بعد، نامهای برای بیش از صد شخصیت مشهور فرستاد و دربارة معنی زندگی از آنها نظر خواست و پاسخهای رسیده را به همراه دیدگاه خود، در این کتاب منتشر کرد.
دورانت امید داشت پاسخهایی که از چنین شخصیتهای پرفروغی دریافت میکند، چیزی در خود داشته باشند که به پرسش آن بیگانة خوشلباسی که در یک روز پاییزی سال 1932 در باغش ظاهر شد، جوابی درخور بدهد. درواقع قضیه فراتر از این حرفها بود؛ پاسخها بیش از آنکه تاریک و اندوهبار باشند، شوقانگیز و مثبت بودند که همراه بود با بصیرتهایی شخصی در اینکه چگونه باید زندگی را معنادارتر کرد. پاسخها از همهسو بودند؛ کسانی چون گاندی، جواهر لعل نهرو، تئودور درایزر نویسندة ناتورالیست، سینکلر لوئیس برندة نوبل ادبیات، جان ارسکین رماننویس، آندره موروئا فیلسوف و رماننویس، جورج برنارد شاو نمایشنامهنویس، برتراند راسل فیلسوف، جینا لومبروسو تنیسباز شهیر، سی. وی. رامان برندة نوبل فیزیک و شخصیتهای دیگر.
به محض اینکه پاسخ نامهها به دست ویل دورانت رسید، او سراغ خودش رفت و پاسخی جلوی همه پرسشهایش گذاشت که خود یک اثر فلسفی والا بود. دورانت نام کتاب را «دربارة معنی زندگی» گذاشت و یک موسسه انتشاراتی کوچک آن را در سال 1932 چاپ کرد. کتابی است واقعبین، جسور و دربردارندة نگاههای متفاوت نویسندگان، شاعران، سیاستمداران و… به موضوع زندگی.
ویل دورانت (1981 ـ 1885) تاریخنگار و نویسندهٔ آمریکایی بهجز مجموعه کتاب «تاریخ تمدن»، «تاریخ فلسفه» و «لذات فلسفه» را نیز نوشته است. او همچنین برندة جایزة پولیتزر و مدال آزادی است.
سرهم بندی نکن (ایده هایی عجیب از فیلسوفان بزرگ تاریخ)
گری هیدن، فیلسوف و روزنامهنگار مشهور انگلیسی، در این کتاب به سراغ این ادعاهای شگفتآور رفته و با زبانی ساده و طنازانه، آنها را بررسی و تشریح کرده است. مثلا به این موضوعات پرداخته است: چرا نیچه به این نتیجه رسید که خدا مُرده؟ جان لاک بر چه مبنایی معتقد بود که پرتقالها پرتقالیرنگ نیستند؟ چرا قدیس آگوستین بر این باور بود که نوزادان گناهکارند و مستحق رفتن به دوزخ؟ چرا شوپنهاور میگفت جهان ما بدترین جهان ممکن است؟ کارما و مکافات عمل چیست؟ دن براون بهتر است یا شکسپیر؟ آیا رنج پایانی دارد؟ قمار پاسکال بر سر وجود خدا چه بود؟ و...
فیلسوفان در خیابان (زندگی بررسی شده)
«زندگی بررسی شده» عنوان فیلم مستندی است که آسترا تایلر آن را با همکاری هشت فیلسوف ساخت، و در سال ۲۰۰۸ منتشر شد. مستند مورد توجه قرار گرفت و تایلر سال بعد، پرسهها و گفتوگوهایش را با این فیلسوفان سرشناس در قالب کتاب منتشر کرد.
آسترا تایلر در این کتاب میکوشد فلسفه را به متن زندگی بازگرداند و به همین دلیل است که پیشگفتار «زندگی بررسیشده» را با این پرسش آغاز کرده است: «آیا فیلسوفان مردهاند؟»
نویسنده مفروضات قابل توجهی در باب چرایی مهجور شدن فلسفه برمیشمرد و از جمله به فرهنگ رایج ضدروشنفکری اشاره میکند که نقشی پررنگ در این زمینه داشته است.
او از روی آوردن به رشتههای بازارپسندتر میگوید که به آرمان فلسفه آسیب زدهاند و در نهایت از مشقتهای «اتصالپذیری» فراگیر و بیوقفه مینالد که حال و حوصله و تاب و توانی برای ژرفاندیشیها و گفتوگوهایی که فلسفه ما را به آنها میخواند، باقی نگذاشته است.
تایلر در این کتاب تلاش کرده تا انگیزهها و الهامهای فیلسوفان را به نحوی عرضه کند که از اصطلاحات و زبان نامفهوم دور باشند و با تجربهها و دلمشغولیهای مشترک همخوانی داشته باشند. به اعتقاد او بزرگترین شور و شعفی که فلسفهورزی به بار میآورد، آن لحظهای است که مفهومی که در ابتدا نفوذناپذیر یه نظر میرسید، ناگهان روشن شود و مساله، موقعیت یا احساسی که پیش از آن تن به درک و فهم نمیداد، کاملا وضوح پیدا کند.
این همان لحظهای است که برای تایلر اهمیت بسیار دارد؛ آنجا که مخاطب از رهگذر خوانش این گفتوگوها، دست به کشف و شهود بزند و در نهایت به وجد آید.
قلب فلسفه اسلامی
نام مترجم : شهاب الدین عباسی
ویلیام چیتیک (به انگلیسی: William Chittick؛ زادهٔ ژوئن ۱۹۴۳ در کانتیکت) از اسلامشناسان و متخصصان عرفان مولوی و ابن عربیدرآمریکا است.
وی دکترای ادبیات فارسی خود را در دانشگاه تهران زیر نظر سید حسین نصر دریافت نموده، و سپس در دانشگاه صنعتی آریامهر علوم دینی تدریس کرد. او هم اکنون استاد دانشگاه استونی بروک است.
وی مدتی نزدیک به ۳۰ سال از ویرایشگران دانشنامه ایرانیکا بودهاست.
او همچنین نخستین کسی است که صحیفه سجادیه را به زبان انگلیسی ترجمه کردهاست.
سید جلال الدین آشتیانی از استادان چیتیک در مورد وی گفته است: آقای چیتیک را در دانشگاه تهران ملاقات نمودم. با زحمت به فارسی تکلم مینمود. وقتی اظهار داشت که بنا دارد نقد النصوص را تصحیح نماید و بر آن مقدمه بنویسد، باور نکردم که بتواند از عهده بر آید ... کار مشکل و به دست آوردن مطالب از آثار مفصل و مجمل عرفانی کار هر کس نمیباشد ... بعد از مدتی آقای چیتیک نسخهای کامل از نقد النصوص را برای حقیر فرستادند ... به انضمام مقدمهای بسیار نافع ... و مرقوم داشته بودند که این اثر را به زودی چاپ و منتشر خواهم نمود. حقیر بعد از دریافت کتاب و مطالعه اجمالی آن در حیرت فرو رفتم و به آقای چیتیک آفرین گفتم.
من و مولانا (زندگانی شمس تبریزی)
نام نویسنده : ویلیام چیتیک
نام مترجم : شهاب الدین عباسی
داستان شورانگیز زندگی مولانا جلالالدین رومی و به ویژه ماجرای عشق افسانهواری که او را به شمستبریزی پیوند داد، از شگفتیهای ادب فارسی محسوب میشود. در باب آنچه مربوط به مولاناست آثار و تألیفات بسیاری، به زبانهای فارسی، ترکی، عربی، انگلیسی و … به چشم میخورد، و حتی، میتوان گفت که سنت «مولوی پژوهی» از نیمهی اول قرن بیستم شکلی نظاممند و منسجم به خود گرفته است. اما جای بسی تأسف است که ادبیات مربوط به شمستبریزی که دریای وجود مولانا را به جنبش و تلاطم در آورد، بسیار کمبرگ و کمثمر بوده است، هرچند که در ایران و ترکیه «شمسپژوهی» کارنامهای بهتر نسبت به تحقیقات غربی دارد. در ایران، پژوهندگان و محققانی چون بدیعالزمان فروزانفر، عبدالحسین زرینکوب، ناصرالدین صاحبالزمانی، بیژن ترقی و محمدعلی موحد در مورد شمس آثاری اعم از مقاله و کتاب منتشر کردند. افزون بر این، محمدعلی موحد در سال ١٣٦٩ مقالات شمس را به طور کامل تصحیح و منتشر کرد. وی، افزوده بر کتابی ٢٤٣ صفحهای در شرح زندگی و احوال و اندیشههای شمس (با عنوان: شمستبریزی، انتشارات طرح نو، ١٣٧٧)، گزیدهای از مقالات شمس را نیز به نام خُمی از شراب ربانی تهیه کرد. جعفر مدرس صادقی نیز در مجموعه بازخوانی متون، گزیدهای از مقالات شمس را عرضه کرد.
فرانکلین دینلوئیس در کتاب ارزشمند مولانا: دیروز تا امروز، شرق تا غرب (از این کتاب به فارسی دو ترجمه در دست است: ١. حسن لاهوتی، نشر نامک، ١٣٨٣؛ ٢. ترجمه ی فرهاد فرهمندفر، نشر ثالث، ١٣٨٣) نخستین پژوهندهی آمریکایی است که به تفصیل و به طور جداگانه در فصل چهارم کتاب خود به زندگی و اندیشههای شمس تبریزی پرداخته است. اما این ویلیام چیتیک بود که در سال ٢٠٠٣ برای نخستینبار قسمت اعظم مقالات شمس را به انگلیسی ترجمه و در ٢٠٠٤ منتشر کرد:
Me and Rumi: The Autobiography of Shams - I Tabrizi, Fonsvitae, 2004.
این کتاب مورد توجه محققان و نویسندگان غرب قرار گرفت و در سال ٨٣ نیز جایزهی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را در بخش بهترین کتاب خارجی از آن خود کرد. این کتاب به تازگی توسط شهابالدین عباسی به فارسی ترجمه و با عنوان «من و مولانا» از سوی انتشارات مروارید به چاپ رسیده است. لازم به ذکر است که به اعتقاد چیتیک، مطالعهی آثار کلاسیک بهترین راه برای ورود به دنیای درونی صاحبان آثار است. هم از این روست که ترجمه آثار کلاسیک و دستهبندی آنها، یکی از بارزترین بخشهای فعالیتهای علمی او محسوب میشود. گویا چیتیک در ترجمه و توضیحات مقالات شمس در کتاب «من و مولانا» بر این نظر سعی و ابرام بیشتری داشته است و احتمالا ً به همین سبب کار توضیحی او در این کتاب، در قیاس با کار توضیحیاش در آثار دیگر مانند راه «عرفانی عشق: تعالیم معنوی مولوی»، «قلب فلسفهی اسلامی»، یا «ایمان و عمل در اسلام» و جز اینها ـ حجم کمتری دارد. کتاب «من و مولانا»، به همراه متن اصلی ارائه شده است. مطالب بعدی، بدین قرار است: ١. فهرست منابع؛ ٢. یادداشتها؛ ٣. معنی واژهها و عبارات؛ ٤. فهرست آیات؛ ٥. فهرست احادیث؛ ٦. واژهنامة توضیحی؛ ٧. فهرست نامها، موضوعات و اصطلاحات. همچنین در کنار متن اصلی دو زبانه (فارسی ـ انگلیسی)، در فهرستهای پایانی کتاب، آیات و احادیث به صورت سه زبانه (عربی ـ انگلیسی با ترجمهی فارسی) و واژهنامهی توضیحی به صورت انگلیسی و فارسی عرضه شده است. مترجم واژهنامهای نیز برای شرح معانی واژهها و عبارات دشوار مقالاتِ شمس به کتاب افزوده است. متن انگلیسی «من و مولانا» در بردارندهی پیشگفتاری از آنهماری شیمل و مقدمهی مولف است. مترجم کتاب، در ترجمهی فارسی و در ادامهی «سخن مترجم»، نوشتهی دیگری از شیمل را بر کتاب افزوده است و ترجمه یکی از مقالات چیتیک را، به نام «عرفان در اسلام» با اندکی تلخیص آورده است. در پایان، باید گفت که ترجمه دقیق و شایان چیتیک از مقالات شمس گامی بزرگ محسوب میشود؛ گام در راهی که فقط عده اندک شماری در آن چندگامی زدهاند.
نیایش (پژوهشی درتاریخ و روانشناسی دین)
نام نویسنده : فردریش هایلر
نام مترجم : شهاب الدین عباسی
نیایش، اثر فریدریش هایلر ـ الهیاتدان، مورخ و پژوهشگر برجستهٔ آلمانی ـ از همان آغاز که به زبان آلمانی انتشار یافت، معلوم بود کتابی پراهمیت و مؤثر است. شخصیتهای صاحبنامی آن را ستودند. کتاب مورد استقبال قرار گرفت، به چاپهای متعدد رسید، و رفتهرفته به صورت اثری کلاسیک درآمد. امروزه کمتر اثری در تحلیل دعا و نیایش میتوان یافت که بهنحوی از این کتاب تأثیر نپذیرفته باشد. فریدریش هایلر (۱۹۶۷ - ۱۸۹۲) با ایمان به اینکه «عصر نوی پیش روی بشر است»، معتقد بود نیایش، زمینهای مهم و اساسی برای کندوکاو در ژرفای ادیان و زمین حاصلخیزی برای بارورساختن نهالهای اُنس و مودّت میان انسانها و شناخت بیشتر یکدیگر است.