عبدالحسین سپنتا

نهاد وقف در اسلام عبارت است از اختصاص و یا انتقال تمامی یا بخشی از اموال و املاک شخصی به افراد خاص و در جهت انجام اقداماتی که عمدتاً عام المنفعه هستند. نمونۀ عینی و مهم این موضوع که تحقیق حاضر نیز به بررسی آن پرداخته است، میدان نقش جهان اصفهان می باشد. شاه عباس اول ( 1035- 996 ه.ق ) بعد از ساخت آن، رقباتی را به منظور حفظ و صیانت از آن، وقف نمود.

وقفنامه های میدان نقش جهان در طول تاریخ در ادوار مختلف اگر چه مصون ماند ولی تغییراتی توسط برخی حکام در آنها بوجود آمد و بعضاً وقفنامه ها و رقبات جدیدی تدوین گردید که منتج به ساختار مالکیتی متنوعی برای این مجموعه گردیده است.

...از دیگر زنان شایسته و مبرز از جهت علمى و معنوى «ام‏البهاء اصفهانى» معروف به فاطمه است. در کتاب‏هاى تذکره از وى به نیکى یاد کرده‏اند. ام‏البهاء از حیث علمى سرآمد هم‏گنان و حدیث‏دان و حدیث ‏شناس بوده است. وى در دوران فراگیرى علم در شهر اصفهان از محضر مشاهیر دانشمندان زمان خود بهره گرفت. ابوسعد سمعانى و گروهى از دانشمندان عصر او از محضرش استفاده علمى برده‏اند از جمله آنان محمد بن‏منصور مؤذن و بدر بن‏ابى‏الفتوح بوده‏اند. این زن پارسا و پرتلاش چندان زیست که مرگ بسیارى از نزدیکانش را به چشم خود دید. وفات وى به سال 539ه··· .ق بوده است...