عزیزالدین نسفی

مترجم: ضیاءالدین دهشیری

مجموعه ی رسائل که مشهور است به "کتاب الانسان الکامل" اثری است از مجموعه ی گنجینه ی نوشته های ایرانی نشر طهوری، که "عزیزالدین نسفی" آن را تالیف نموده است و با پیش گفتاری از "هانری کربن" و با تصحیح و مقدمه ی "ماریژان موله" در اختیار خوانندگان قرار گرفته است. این اثر در قالب یک مقدمه و بیست و دو رساله به رشته ی تحریر درآمده و هر رساله، چندین فصل را در برمی گیرد که عمده ی موضوع آن ها، عرفان و تصوف و تبیین مبانی آن هاست. "عزیزالدین نسفی" از عارفان برجسته ی قرن هفتم، این مقاله ها را در بازه ی زمانی طولانی نوشته است و به نظر می رسد به جز رساله ی اول که پیش از تخریب بخارا در این شهر تالیف شد، باقی آن ها را در خلال سفرهای خود و در شهرهای دیگر به رشته ی تحریر درآورده است. نگارنده پس از مقدمه، به مساله ی معرفت انسان، توحید، آفرینش روح و جسم و مبدا و معاد پرداخته است. سپس مطالبی در باب سکوت و آداب خلوت ارائه کرده و به مساله ی عشق، آداب اهل تصوف و بلوغ و حریت اشاره می کند. یکی از مهم ترین مقالات "کتاب الانسان الکامل" از "عزیزالدین نسفی"، مقاله ای در بیان این امر است که عالم صغیر، نمونه ای از عالم کبیر است. سپس به تفصیل به عالم ملک و ملکوت و جبروت پرداخته و مفاهیم جبر و اختیار و قضا و قدر را مورد بررسی قرار می دهد. نویسنده همچنین به موضوع وحی، الهام و خواب نیز پرداخته و بهشت و دوزخ را نیز زیر ذره بین عرفانی خود برده است. از دیگر مطالب "کتاب الانسان الکامل" می توان به تناسخ، وجود حقیقی و خیالی و سخنان اهل وحدت اشاره کرد.