ایران در آستانه سقوط ساسانیان
آ. ای. کولسنیکف
مترجم: محمدرفیق یحیایی
آنچه در شامگاه عهد ساسانى بر ايران گذشت، تا حد زيادى از بحران سياسى در ساختار قدرت اين نظام از بدو تأسيس نشئت مىگرفت و بازتاب و نتيجهي عملكرد شاهان ساسانى در طول حكومت، بهويژه دوران اوج اقتدار آنان، يعنى عصر اصلاحات انوشيروان، بود. نظام مبتنى بر تمركز در دين و سياست، كه ويژگى اصلى و نمايان دولت ساسانى در قياس با اسلاف خود محسوب مىشد، اگرچه در حفظ مرزها و در نتيجه استقلال سياسى ايران در ميان دشمنان شرقى (هياطله و تركان) و غربى (روميان) نقش مهمى داشت، در سقوط و اضمحلال ايشان نيز مهمترين عامل بود. ... تشكيل دولت ساسانى، كه خود پاسخى به بحرانهاى ايجادشده در اواخر عهد اشكانى بود، بهواسطهي سياستگذارىهاى خاص، به ظهور بحرانهاى جديد در زمينههاى سياست، اجتماع و مذهب انجاميد كه دورهي پادشاهى "قباد" نقطهي اوج آن بود.