نویسنده: هنری سوج لاندر

مترجم: ع . پاشایی - اسماعیل شکری

قیام باکسرها در چین ، بر ضد نفوذ خارجیان و زمینداران صورت گرفت . پس از شکست این قیام سر اکثر باکسرهای دستگیر شده از تن جدا شد.

استعمار در لغت به معنای طلب عمران و آبادی است. این واژه زمانی به کار برده شد که اروپاییان اعلام کردند که هدفشان از رفتن به آفریقا، آمریکای لاتین و آسیا آباد کردن این کشورها و متمدن ساختن مردم این نواحی است؛ اما از همان آغاز معلوم بود که هدف اصلی آنها دست انداختن به منابع ثروت این سرزمین ها و ساقط کردن حکومت های ملی و مردمی و روی کار آوردن حکومت های وابسته است.

استعمار شکل های گوناگون داشت؛ از جمله حملۀ نظامی و تصرف خاک یک کشور، تحت الحمایه کردن آن، اخذ امتیازات سیاسی اقتصادی و برقراری روابط غیرعادلانۀ اقتصادی و تجاری و ... جنگ اول تریاک، ضعف و فساد دولت چین را آشکار کرد و اعتیاد به تریاک موجب افزایش مفاسد اخلاقی و اجتماعی شد؛ ولی این امر، خود موجب شورش هایی شد که گسترده ترین آنها شورش تای پینگ بود. با آشکار شدن ضعف و انحطاط حکومت چین، دیگر استعمارگران نیز چشم طمع به خاک چین دوختند.

از سال ۱۸۴۰ م. به بعد علاوه بر انگلیسی ها، فرانسویان، آلمانی ها، روس ها و آمریکائیان نیز به تدریج امتیازات بازرگانی و حقوقی متعددی برای خود به دست آوردند؛ در نتیجه، نواحی ساحلی چین، از بندر هنگ کنگ تا آرتور، تحت نظارت و کنترل استعمارگران درآمد.

در سال ۱۸۹۴ م. ژاپن نیز پس از پیروزی بر چین، فُرمز )تایوان( را از خاک آن کشور جدا کرد؛ همچنین به نفوذ و سلطهٔ چین بر شبه جزیره کره پایان داد و دولتی دست نشانده در آنجا بر سرکار آورد.

بدین ترتیب، دولت های استعمارگر،چین را به مناطق تحت نفوذ خود تقسیم کردند و به غارت آن کشور پرداختند. همزمان با تجاوزات غارتگرانهٔ استعمارگران اروپایی، صدها تن از مبلغان مسیحی نیز در سراسرچین به تبلیغ مسیحیت مشغول بودند.

در اعتراض به وضع موجود؛ قیامهای چندی صورت گرفت که مهمترین آنها قیام باکسرها در سال ۱۹۰۰ م. بود. باکسرها حملات متعددی را به تأسیسات اروپایی ترتیب دادند و بسیاری از اروپاییان و چینی های خائن را به قتل رساندند و سفارت خانه های خارجی را تهدید کردند. این قیام اگرچه با قوای مشترک دولت های اروپایی با همکاری ژاپن، آمریکا و حکومت چین، سرکوب شد امّا آزادی خواهان و استقلال طلبان چینی دست از قیام برنداشتند و سرانجام در سال ۱۹۱۱ م. با سرنگون کردن دولت چین، در آن کشور نظام جمهوری به وجود آوردند. رهبر این قیام استقلال طلبانه سون یات سن بود که به ریاست جمهوری چین رسید.