اسطوره زندگی زردشت
درباره ی زندگی «زرتشت» تاکنون تحقیقات فراوانی توسط نویسندگان و پژوهشگران ایرانی و خارجی انجام گرفته. پژوهش هایی که هر چند بخش های مختلفی از زندگانی این پیامبر ایران باستان را روشن کرده اند، اما باز نکات فراوان ناشناخته ای درباره ی وی – زرتشت- وجود دارد. یکی از تحقیقات بسیار جالب در این باره، پژوهشِ «ژاله آموزگار» و «احمد تفضلی» به نام «اسطوره زندگی زردشت» است. در این کتاب، پس از پیشگفتار، نویسندگان به بررسی متون و نوشته های کهن پهلوی و یونانی درباره ی زندگی و افکار «زرتشت» پرداخته، و با مقایسه نوشته های کهن و دیدگاه های نویسندگان جدید سعی در روشن نمودن زمان، مکان، افکار و عقاید و سرانجام شخصیت «اشو زرتشت» نموده اند. در ادامه، و در فصل بعدی به بررسی زندگی «زرتشت» پرداخته، و درباره او و خانواده اش و عقاید و دینی که او به ارمغان آورد به بررسی اقدام کرده اند. همچنین در فصل چهارم، نویسندگان برخی از منابع کهن پهلوی درباره «اشو زرتشت» را آورده اند که نشان گر دید نویسندگان روزگار باستان درباره پیامبرشان می باشد که از این میان متن بخش پنجم، «زراتشت نامه» مجموعه شعری است که پس از اسلام توسط زراتشت بن بهرام پژدو سروده شده و خلاصه ای از این کتاب، به صورت نثر در این بخش آمده است. در بخش ششم، نیز کتابی که معرفی شده نوشته ای جغرافیایی است که بعد از اسلام به دست شهرستانی نویسنده ی نامی سده ی ششم هجری به رشته تحریر در آمده است که در قسمت هایی از آن به «زرتشت» و «زرتشتیان» پرداخته شده.
اوستا؛ کتاب مقدس پارسیان
مقدمه، تصحیح و تحشیهٔ: کارل فریدریش گلدنر
با پیشگفتار: دکتر ژالهٔ آموزگار
اثر حاضر مهمترین و اصلیترین منبع و مأخذ مطالعاتی دربارهٔ دین زرتشت و زبانهای هند و ایرانی است. متن کامل اوستا به همت کارل فریدریش گلدنر در سدهٔ نوزدهم میلادی در سه جلد (جلد اول یسنا، ۱۸۸۶. جلد دوم ویسپرد و خرده اوستا، ۱۸۸۹ و جلد سوم وندیداد، ۱۸۹۶) منتشر شد. زبانی که کتاب دینی زردشتیان بدان نوشته شده است اوستایی نامیده میشود. به جز کتاب اوستا و آثار وابسته به آن هیچ اثر دیگری از این زبان در دست نیست. زبان اوستایی زبانی است متعلق به دورهٔ باستان زبانهای ایرانی و آبشخور آن نواحی شمال شرق ایران بزرگ. اکنون بیشتر دانشمندان همداستانند که این زبان به نواحی آسیای میانه و احتمالاً به نواحی خوارزم تعلق داشته. گلدنر با عرضهٔ مجموعهٔ اوستا، گنجینهای را برای مطالعات بعدی در دسترس دانشمندان قرار داد.
ایران باستان
ایران باستان (L’Iran ancien) تاکنون چند کتاب با عنوان ایران باستان در زمینه تاریخ ایران پیش از اسلام منتشر شده است. یکی از این کتابها "ایران باستان" تألیف ماریژان موله Marijan Mole ایرانشناس فرانسوی است. موله در محضر استادنی چون بنونیست Benveniste و دومناش de Menasce شاگردی کرد و در زمینه تاریخ و فرهنگ شرق باستان به ویژه ایران نکتهها آموخت. عمر وی کوتاه بود و در 38 سالگی دیده از جهان فروبست. رساله دکتری موله با عنوان آیین، اسطوره و جهانشناسی در ایران باستان در 600 صفحه به چاپ رسیده است و در بردارنده مطلب بسیار مهمی است. یکی دیگر از آثار این پژوهشگر فرانسوی کتاب "افسانه زندگی زردشت بنا بر متنهای پهلوی" است که پس از درگذشت وی به همت دومناش منتشر شد.
هدف موله از تألیف ایران باستان ارائه طرحی کلی از آیین پیش از اسلام ایرانیان است. وی در این اثر فقط درباره دین زرتشتی سخن میگوید و از آیینهای دیگری همچون مانوی و مزدکی که روزگاری در ایران پیروانی داشتهاند به اختصار مینویسد. او در مقدمه اثرش مینویسد: «نشان دادن چند اصل کلی [از] یک دین میتواند بیشتر باعث شناسایی آن گردد تا گردآوری جزئیاتی از هم جدا، هرچند که این جزئیات در حد خود بسیار جالب توجه باشند.»
کتاب موله را دکتر ژاله آموزگار یگانه با نثری روان به فارسی برگردانده است. وی در کار ترجمه امانتداری کرده و به قول خودش: «در این ترجمه اصل، حفظ اصالت گفتههای نویسنده بوده است. حتی اگر در برخی موارد موضوع مورد قبول خود مترجم نیست.» لازم به ذکر است که علت اصلی پراکندگیهای متن کتاب نه کم کاری مترجم؛ که مرگ ناگهانی و زودرس مؤلف بوده است. عاملی که باعث شد موله جوان فرصت کافی برای بازبینی و تکمیل مجموعه تصاویر خود نیابد.
شناخت اساطیر ایران
جان هینلز
مترجم: ژاله آموزگار، احمد تفضلی
در کتاب شناخت اساطیر ایران به قلم جان هینلز می خوانیم:
اسطوره ها آئینه هایی هستند که تصاویر را از ورای هزاره ها منعکس می کنند و آن جا که تاریخ و باستان شناسی خاموش می مانند. اسطوره ها به سخن در می آیند و فرهنگ آدمیان را از دور دست ها به زمان ما می اورند و افکار بلند و منطق گسترده مردمانی ناشناخته ولی اندیشمند را در دسترس ما می گذارند. اساطیر ایران باستان در این دنیای پر رمز راز جایی والا دارد…