آزادی و سیاست
میرزا عبدالرحیم طالبوف تبریزی (۱۲۱۳ ه.ش کوی سرخاب تبریز - اواخر ۱۲۸۹ یا اوایل ۱۲۹۰ ه.ش تمرخان شوره داغستان) از روشنفکران پیش از مشروطیت است.
وی با نگارش کتاب‌هایی مانند «مسالک المحسنین» و «کتاب احمد» و … بر بسیاری از مشروطه خواهان تأثیر گذاشت. به همان اندازه که تجدد خواهان، از آثار و دیدگاه‌های او جانبداری می‌کردند، برخی از عالمان روحانی، با وی سرگران بودند و این به سبب مطالبی بود که او در آثارش آورده بود، و ایشان در نگاه‌شان، با اصول دیانت اسلام همخوانی نداشت.
اسکندرنامه
کتاب «اسکندرنامه» اثر «عبدالکافی بن ابی البرکات» به کوشش «ایرج افشار» تدوین شده است. در توضیح پشت جلد آمده است: «از نخستین سده‌های پس از میلاد، نویسندگان و دانشمندان در سرزمین‌های مختلف و به زبان‌های گوناگون کتاب‌هایی را در شرح جهانگیری و کارهایی که اسکندر کرد نوشتند و این‌گونه کتاب‌ها در زبان فارسی "اسکندرنامه" نامیده شد. کتاب حاضر کهن‌ترین اسکندرنامهی منثور به زبان فارسی است که گمان می‌رود در قرن ششم یا هفتم یا هشتم هجری نوشته شده است. ادیبان و محققان ایرانی از جمله مرحوم ملک‌الشعرای بهار و شادروان دکتر ذبیح‌الله صفا به کهنگی زبان فارسی در این کتاب ــ که نسخه‌ی خطی آن متعلق به مرحوم استاد سعید نفیسی بوده است ــ تأکید کرده‌اند. اسکندرنامهی نسخه‌ی مرحوم نفیسی گذشته از روانی و شیوایی و فخامت زبان آن و اهمیتی که در بررسی تاریخ زبان فارسی دارد، از لحاظ مطالب و افسانه‌هایی هم که درباره‌ی اسکندر بیان داشته، بسیار حایز اهمیت است و یکی از شاهکارهای دلپذیر ادب فارسی محسوب می‌شود. این کتاب را نخستین‌بار در ۱۳۴۳ ش. به تصحیح استاد ایرج افشار، بنگاه ترجمه و نشر کتاب منتشر کرد و سال‌ها بود که نسخه‌های آن نایاب بود. اینک با حروفچینی دیگر و برخی ملاحظات تازه‌ی استاد افشار و پیوست‌هایی که بر کتاب افزوده‌اند جزو مجموعه‌ی متن‌های پیشینه‌ی داستانی تقدیم خوانندگان می‌شود.»
روزنامه خاطرات عین السلطنه (۱۰جلدی)
به کوشش: مسعود سالور و ایرج افشار
عين السلطنه، دومين لقب قهرمان ميرزا سالور، برادرزاده ناصرالدين شاه بود كه البته طى عمر هفتاد و چند ساله خود مصدر شغل مهمى نشد. او سواد ادبى مناسب و زبان انگليسى را به خوبى كسب كرد و از يازده-دوازده سالگى (1299ه ق) كه پدرش (عزّالدوله) حكمران همدان بود، آغاز به (روزنامه) نويسى (خاطرات روزانه) كرد و اين كار را به طور منظّم با پشتكارى موظفانه، جز چند فترت لابدّىِ كوتاه مدت، تا آخر عمر ادامه داد. مجموعه عظيم خاطرات وى مالامال از اطلاعات عصرى است، هم از اخبار و وقايع كشورى، دولت و دربار و ولايات، امور ديوانى و ملكى و مدنى، هم حاوى دانستنى هايى كه در كتب و مآخذ ديگر ديده نمى‌شود. عين‌السلطنه ظاهراً خود دفترهاى خاطراتش را حسب مورد يا اقتضا به بخش‌هاى نابرابرى تقسيم نموده كه بر هر يك از آنها عنوان (روزنامه) نهاده است. وی از طفوليت خاطرات ايام را روزبه‌روز به رشته تحرير درآورده و بعضى از صحنه‌ها و رويدادها را كه خود حضور داشته، چنان روشن تشريح كرده است كه خواندن آن صرف‌نظر از كسب اطلاعات تاريخى و اجتماعى زمان، دلپذير و سرگرم‌كننده است. روزنامه خاطرات عين‌السلطنه مفصل‌ترين خاطراتى است كه شايد مى‌توان ادعا كرد كه در زبان فارسى تاكنون خاطراتى بدين تفصيل نوشته نشده است. اين خاطرات از سال 1299 (روزگار پادشاهى ناصرالدين شاه) آغاز مى‌شود و به چند روزى پيش از درگذشت نویسنده (نهم مهر 1324) پايان مى‌گيرد. بنابراین به حساب سال‌هاى قمرى روزنامه‌اى است كه شرح حوادث مملكتى، دربارى، شهرى، ولايتى، خانوادگى و حتى اهم و عمده وقايع جهانى را در مدت شصت و چهار سال دربرگرفته است.
جلد ۱: روزگار پادشاهی ناصرالدین شاه؛ جلد ۲: روزگار پادشاهی مظفرالدین شاه؛ جلد ۳: روزگار پادشاهی محمد علی شاه؛ جلد ۴: روزگار نیابت سلطنت عضد الملک قاجار؛ جلد ۵: روزگار نیابت سلطنت ناصرالملک همدانی؛ جلد ۶: روزگار پادشاهی احمد شاه از تاج گذاری تا پایان حکومت علاء السلطنه؛ جلد ۷: روزگار پادشاهی احمد شاه قاجار از دولت عین الدوله تا کودتا؛ جلد ۸: کودتای۱۲۹۹ تا زمزمه جمهوری؛ جلد ۹: زمزمه جمهوری تا تاجگذاری رضاشاه؛ جلد۱۰: روزگار پادشاهی سلسله پهلوی.
عرایس الجواهر ونفایس الاطایب
تألیف: ابوالقاسم عبدالله کاشانی(سال700هجری)
به کوشش: ایرج افشار
فن کاشی پزی و کاشی گری یکی از ظریف ترین و هنرمندانه ترین و دل پذیرترین آثار هنری استاد کاران ایرانی ست که در مسجد و خانقاه و رباط و آب انبار و مدرسه و قصرهای پهنه ایران ( به معنای وسیع لفظ ) تجلی خاص و چشم گیری تمام دارد ، و چه بسیار آلات واوانی کاشی ساخت ، یا قطعه ها و تکه های آنها که امروز زیب موزه های مشهور جهان و مفخر مجموعه های خصوصی عتیقه داران است . کاشی های روزگاران اسلامی جلوه ای جهانگیر دارد و مخصوصاً آنچه از ساخته های دوران مغولی است با هنرمندی و استادی کم نظیر پرداخته شده است ...
این کتاب که در سال 700 هجری تالیف شده رساله‌ای است در شناخت جواهرات و عطرها و هم‌چنین صنعت کاشی‌پزی ایران در دوره‌ی اسلامی. در کتاب شمه‌ای از اصول صنعت کاشی‌گری که در کاشان رواج داشته و خاندان مولف بدان اشتغال داشته‌اند ذکر شده است. اطلاعات منفی و اصطلاحات علمی و صنعتی متعددی در کتاب می‌توان یافت.