خودکامگی (بیست درس از قرن بیستم)
تیموتی اسنایدر
شهاب الدین عباسی
بنا بر آنچه که مولف کتاب بیان کرده است، تاریخ میتواند مانوس باشد و میتواند هشدار بدهد. در اواخر قرن نودهم، مانند اواخر قرن بیستم، گسترش تجارت جهانی، انتظاراتی در مورد پیشرفت به وجود آورد. در اوائل قرن بیستم همچنان که در اوائل قرن بیست و یکم این امیدها با خواب و خیالهای جدید سیاست تودهوار با چالش روبهرو شد؛ سیاستی که در آن یک رهبر یا حزب ادعا میکرد که نماینده مستقیم اراده مردم است. دموکراسیهای اروپایی به ورطه قدرت طبی جناح راست و فاشیسم در دهههای 1920 و 1930 فرو افتادند. اتحاد جماهیر شوروی که در 1922 استقرار یافت، الگوی خود را در اروپا در دهه 1940 گسترش داد. تاریخ اروپای قرن بیستم نشان میدهد که جوامع میتوانند فرو بپاشند، دموکراسیها میتوانند سقوط کنند، اخلاق میتواند افول کند و آدمهای عادی میتوانند خود را اسلحه به دست بالای گودالهای مرگ بیابند. فهم اینکه چرا این اتفاقات افتاد به کار امروزمان میآید.
ای بسا وسوسه شویم و فکر کنیم که میراث دموکراتیکمان خود به خود ما از از چنین تهدیدهایی مصون نگه میدارد. این یک واکنش گمراهکننده است. در واقع رسم و روال پدران موسس اقتضا میکند که تاریخ را بررسی کنیم و سرچشمههای عمیق خودکامگی را بفهمیم و پاسخهای مناسبی در قبال آنها در پیش بگیریم. آمریکاییها امروز عاقلتر از اروپاییها نیستند که شاهد تسلیم دموکراسی در برابر فاشیسم، نازیسم یا کمونیسم بودند. یکی از مزیتهای ما این است که از تجربه آنها درس بگیریم. اکنون زمان خوبی برای این کار است. این کتاب بیست درس از قرن بیستم به فراخور اوضاع امروز ارائه میکند.
در برابر استبداد (بیست درس قرن بیستم)
تیموتی اسنایدر
بابک واحدی و طرحهایی از حسن کریمزاده
تیموتی اسنایدر این کتاب را در واکنش به انتخاب ترامپ و بیم و هراسها از تبدیل شدن دموکراسیِ امریکا به حکومتی استبدادی نوشته است. در مقدّمهی این کتاب کوتاه، که پیشدرآمدی است بر یک مطالعهی وسیعتر دربارهی ریشههای تاریخیِ معضلات و مشکلاتِ امروزِ دموکراسی، میخوانید: «تاریخِ قرنِ بیستمِ اروپا به ما میآموزد که چطور ممکن است جوامع درهمبشکنند، دموکراسیها سقوط کنند، اخلاقیّات فروبپاشد، و مردمانِ عادّی بهیکباره خودشان را اسلحه به دست بالای سرِ گورهای دستهجمعی بیابند. درک دلایلِ بهوجود آمدن این شرایط برای امروزِ ما بسیار مفید خواهد بود.»
اسنایدر با این مقدّمه و با نگاهِ یک مورّخ به بررسیِ مسائلِ امروز جامعهی امریکا و غرب پرداخته است، و از این منظر بیست درس از دِل تاریخ قرن بیستم و سازوکار حاکمانِ جبّار فاشیست، نازیست و کمونیست بیرون کشیده است، تا به کمک آنها درک وضعیتِ امروز غرب را آسانتر سازد. درسهایی مثلِ «در اطاعت پیشدستی نکنید»، یا در دنیایِ مرگِ حقیقت «حقیقت را باور داشته باشید»، یا حتّی چند دقیقهای در روز اینترنت را کنار بگذارید و به جایش کتاب بخوانید.
اسنایدر معتقد است که مردمِ امروز امریکا و غرب باهوشتر از اروپاییهایی نیستند که در قرن بیستم در دامِ فاشیسم و نازیسم و کمونیسم گرفتار شدند، و مردم امروزِ هیچ کجای جهان مصون از تکرار اشتباهاتِ گذشته نیستند. ولی ما مردمِ امروز جهان این فرصت و موهبت را داریم که میتوانیم در احوال گذشتگان مطالعه کنیم و از اشتباهاتِ آنها درس بگیریم. درسهایی مثلِ بیست درسِ این کتاب که میشود در مدّتی کوتاه آنها را خواند و در هر برههای از زندگی پسِ ذهن داشتشان.
اسنایدر پیش از این کتاب با کتابِ ”سرزمینِ خونین“ خود جوایز زیادی مثل جایزهی اندیشهی سیاسیِ هانا آرنت، جایزهی نگاهِ اروپاییِ لایبزیک، جایزه علوم انسانی امرسون، جایزهی ادبی آکادمی هنر و ادبیات امریکا، را برده بود و کتابهایش تا کنون به بیش از ۳۰ زبان دنیا ترجمه شدهاند. این کتابِ او هم در مدّتی کوتاه به کتابی پرفروش و جنجالی تبدیل شده است، وسوتلانا الکسیویچ، برندهی جایزهی نوبل ادبیات، دربارهی این کتاب گفته است، «ما داریم به سرعت به سمت فاشیسم گام برمیداریم. این نویسندهی امریکایی جای هیچ توهّم و خواب و خیال برایمان باقی نگذاشته.»
در مسیر ناآزادی
تیموتی دی. اسنایدر متولد ١٩۶٩، نویسنده و مورخ آمریکایی است. تخصص وی در زمینه تاریِخ اروپای شرقی و مرکزی، و تاریخ هولوکاست است. او استاد تاریخ دانشگاه ییل و عضو دائمی مؤسسه علوم انسانی در وین اتریش است. اســنایدر کتابهای مطرح و مهمی را دربارۀ تاریخ اروپا به رشته تحریر درآورده، از جمله کتاب خودکامگی (٢٠١٧) ـ که جزو کتابهای پرفروش بود ـ و زمین سیاه: هولوکاست در حکم تاریخ و هشدار (٢٠١۵).
در مسیر ناآزادی: روسیه، اروپا، آمریکا جدیدترین کتاب تیموتی اسنایدر است که در آوریل ٢٠١٨ انتشار یافته است. این کتاب تلاشهای روسیه برای نفوذ به دموکراسیهای غربی را مورد تحقیق و بررسی قرار میدهد. اسنایدر در این کتاب به ما میگوید روسیه در غرب چگونه نقشآفرینی میکند و حوادث و تحولات آن اثر میگذارد.
کتاب در مسیر ناآزادی، که اثری قدرتمند و بیمانند در بررسی تاریخ معاصر است، بر پایه تحقیقات گسترده و گزارش شخصی اسنایدر بنا شده، که پا را از تیترهای خبری فراتر میگذارد و ذات حقیقی تهدید به دموکراسی و قانون را فاش میکند. برای درک این چالش، باید فضیلتهای سیاسی بنیادین را که عرف ارائه میدهد ببینیم و حتی آنها را بازســازی کنیم تا بتوانیم آینده را بسازیم.
اسنایدر ما را در مقابل انتخابهایی قرار میدهد ـ برابری یا الیگارشــی، فردگرایی یا توتالیتاریسم، حقیقت یا دروغ ـ تا درک ما را از زندگی به چالش بکشد تا اینکه در این دنیای پر از شک و تردید راهی روبه جلو، رو به آینده پیدا کنیم.