احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم (۲جلدی)
نویسنده: ابو عبدالله محمدبن احمد مقدسی
مترجم: علینقی منزوی
محمد بن احمد شمسالدین المقدسی جغرافیدان قرن چهارم هجری بود. او برای نوشتن کتابش از ساحل هند تا اندلس در اسپانیا مسافرت کرد و بیشتر نوشتههایش بر پایه مشاهدات خود او است. وی عمیقاً در همه فعالیتهای اقتصادی، دینی و بازرگانی مردمان هر ناحیه تحقیق میکرد و در ابتدای کتاب خود نیز توضیح دادهاست که کتابش تنها به شرح کوهها و بیابانها و رودها و دریاهای ممالک اسلامی نپرداختهاست.
محمد بن احمد شمسالدین المقدسی در بیت المقدس زاده شد. او پس از پایان مسافرتهایش و در چهل سالگی کتاب احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم را نوشت که در نوع خود کاملترین و جامعترین کتاب میباشد. مقدسی در اول کتاب خود با دیدی انتقادی از علم جغرافیا در نزد اعراب تا روزگار خودش صحبت کردهاست و از سختیهایی که در راه نوشتن این کتاب کشیده سخن گفتهاست.
المقدسی برای جمعآوری اطلاعات در هر ناحیهای به متن جامعهٔ آنجا نفوذ میکرد، به این ترتیب که با قاضیان نشست و برخاست میکرده و در هر شهری به بازرگانی میپرداخته و با انواع آدمها در آنجا معاشرت مینمودهاست. در مجالس داستان سرایان منطقه حضور مییافت و حتی به استخدام والیان و ملاکان آنجا نیز درمیآمد. همچنین فاصله هر شهر با شهر دیگر را بدست میآورد و در قوم و نژاد و زبان و مذهب مردم هر منطقه تحقیق مینمود. وی در همه فعالیتهای اقتصادی، دینی و بازرگانی مردمان هر ناحیه تحقیق میکرد و در ابتدای کتاب خود نیز توضیح دادهاست که کتابش تنها به شرح کوهها و بیابانها و رودها و دریاهای ممالک اسلامی نپرداختهاست.
وی همچنین در مورد تفاوتهای دینی و نژادی و جمعیتی و شکل ظاهری مردم هر منطقه پرداخته و مراکز مهم تجاری، راههای ارتباطی، زیستبوم منطقهای و حتی در مورد نقاط ضعف و قوت مردم هر ناحیه و مراکز مقدس و نواحی خطرناک هر منطقه نیز توضیح دادهاست. روش وی در گردآوری این اطلاعات مبتنی بر مشاهده مستقیم یا پرسش از معتمدین آن نواحی یا مراجعه به کتابخانهها بودهاست.
درسهائی درباره اسلام
نویسنده: ایگناز گلدزیهر
مترجم: دکتر علینقی منزوی
ایگناس گلدزیهر (۲۳ ژوئن ۱۸۵۰ - ۱۳ نوامبر ۱۹۲۱ ) خاورشناس مشهور مجار است که او را به همراه تئودور نولدکه و کریستین اسنوک هورگرونیه از پایه گذاران اسلامشناسی نوین در اروپا میدانند. از طرفی از سوی بسیاری از مسلمین گلدزیهر از مستشرقین غرض ورز یهودی بود،که سعی می کرد تاریخ اسلام و محتوای آن را تحریف کند و در برخی مطالب از موضع انصاف خارج می گشت. به هر روی کتابش از کتب مهم و تاثیرگذار مستشرقین و اسلام شناسی در این زمینه است. ترجمه این اثر با دانشور گرامی،دکتر علینقی منزوی است.
جلد دوم این کتاب که حدود 200 صفحه می باشد به نام فرقه هاست.
نامه های عین القضات همدانی (۳جلدی)
عبدالله بن محمد عین القضات همدانی
تصحیح: علنقی منزوی
نامههاى عين القضات همدانى، اثر عين القضات همدانى، در حقيقت از گنجينههاى ادب و عرفان فارسى است. عين القضات، داراى نامههاى فارسى بسيار بوده كه اغلب آنها در اين مجموعه به چاپ رسيده است. سال تحرير بيشتر مكاتيب، ذكر نشده، امّا مىتوان نتيجه گرفت كه اكثر آنها بين سالهاى 517 تا 525ق، نوشته شدهاند.
اين مكاتيب، به دوستان و بزرگان عصر عين القضات نوشته شدهاند و هيچيك در شمار مكاتيب عادى نيستند. تقريباً نيمى از مكتوبات به يكى از وزارى سلطان محمود، به نام كامل الدّوله نوشته شدهاند. نامههايى كه عين القضات براى كاملالدوله نوشته، بدون استثنا، همه، در اصول تصوّف و رموز و دقايق عرفان به رشته تحرير درآمده است و در حقيقت مكاتيب مزبور، يك دورهى كامل از اصول تصوّف است كه به روشنترين وجهى بيان گرديده است.