در حال نمایش یک نتیجه

نمایش 9 24 36

تاریخ آصفجاهیان

تومان

 غلام‌حسین خان زمان خان

به اهتمام دکتر محمدمهدی توسلی

تاریخ آصفجاهیان (یا گلزار آصفیه ) ، کتابی فارسی در بارة دودمان آصفیه ، آخرین سلسلة شیعة حاکم بر هند (1137ـ 1368)، و رویدادهای دورة سلطنت آنان ، تألیف غلامحسین خان زمان خان (متوفی 1260). مؤلف ، طبیبِ دربارِ میراکبر علیخان بهادر سکندرجاه (حک : 1217 یا 1218ـ1244) بود (خان زمان خان ، ص 7ـ 8) و این کتاب را بین سالهای 1257 تا 1260 (ص 646ـ647) در دورة سلطنت ناصرالدوله آصفجاه چهارم سکندرجاه ، هفتمین فرمانروای آصفیه ، نوشت .

تاریخ آصفجاهیان به سبب حضور مؤلف در دربار آصفیه ، از موثقترین مآخذ در بارة آنان است . این کتاب شامل مقدمه ، چهارباب و خاتمه است . مؤلف در مقدمه در بارة زندگی خود مطالبی آورده است (ص 7ـ 8). باب اول در بارة سلاطین قُطُب شاهیان ، یکی از پنج سلسلة مسلمان فرمانروا در دکن از 918 تا 1098، است (ص 8 ـ 55). باب دوم در بارة سلاطین دولت آصفجاهیان است ، مشتمل بر چگونگی به منصب رسیدن بنیانگذار آصفجاهیان ، قمرالدین ملقب به نظام الملک آصفجاه (حک : 1137ـ1161)، و وقایع دوران جانشینان وی از میراحمدخان بهادر ناصر جنگ تا پایان دولت میراکبر علیخان بهادر سکندرجاه (ص 55 ـ107)، ذکر جنگ مبارزالدوله (در حدود 1224)، جانشین میراکبر علیخان بهادر سکندرجاه ، با سرداران انگلیسی و رویدادهای سالهای 1244 تا 1258، یعنی مهاراجه شدنِ راجه چندولعل (نخست وزیر آصفجاهیان ) و شرح حال فرزندان وی ، جلوس و شرح وقایع دوران نواب ناصرالدوله مظفرالممالک نظام الملک (1244ـ1273؛ ص 107ـ 157). مؤلف در باب سوم به دلیل اهمیت وزیران و امیران و صاحب منصبان دربار آصفجاهیان و نقش آنان در شکوه و دوام آن خاندان ، به شرح حال آنان و سهم هریک در تداوم دولت آصفجاهیان ، پرداخته است . همچنین در این باب ، نقش راجه های دربار آصفیه در استواری دولت بیان شده (ص 158ـ 332) و در بارة عارفان بزرگ ، مشایخ ، علما و فضلای آن زمان ، حکمای دربار (333ـ447)، شعرای نامور، دانشمندان (در علم هیئت ، هندسه ، نجوم و رمل )، خوش نویسان ، حافظان قرآن ، سرداران اهل سنّت و جماعت و جمعدارانِ (منصبی در ارتش ) قوم افغان و عرب و سند مطالبی آمده است (ص 447ـ 493). باب چهارم در بارة شش ایالت در قلمرو دولت آصفجاهیان در دکن ، مراسم سالگرد کوه شریف (کوهی در دکن ) و ایام سوکواری محرّم است (ص 510ـ 588). خاتمة کتاب شامل دو فصل است : فصل اول در بارة آغاز ورود وکلای انگلیس به دکن در 1110 (ص 589 ـ622) و فصل دوم (ص 622ـ 646) در بارة آبادی بیگُم بازار و «ساهوانِ» (وام دهندگان پول ) آنجا، موسیقیدانان ، قوّالان ، نقاره چیان ، شطرنج بازان و مراسم دسهره / دَسِهرا (عید هندوان که روز دهم ماه آسوج ، برابر با سپتامبر ـ اکتبر، برگزار می شود؛ شهریار نقوی ، ذیل واژه ). دِوالی / دیوالی (از اعیاد بزرگ و مذهبی هندوها که در آن چراغانی می کنند و لچمی ، الاهة ثروت ، را می پرستند؛ شاد؛ دهلوی ، ذیل واژه )، بَسَنْت (جشن بهار در هندوستان ؛ داعی الاسلام ، ذیل واژه ) وهُوْلْی (از اعیاد هندوها که در فصل بهار جشن گرفته می شود و در آن به همدیگر آب رنگدار می پاشند؛ شهریار نقوی ، ذیل واژه ).

این کتاب ، نخستین بار با نام گلزار آصفیه ، در 1308 به اهتمام مولوی میراحمدعلی موسوی در حیدرآباد دکن منتشر شد. در 1377ش مؤلف مقالة حاضر آن را با نام تاریخ آصفجاهیان در اسلام آباد چاپ کرد. این چاپ مقدمه ای دارد، مشتمل بر معرفی کتاب و نویسنده و حکومتهای مسلمانان در جنوب هند تا پیش از شروع حکومت آصفجاهیان ، مختصری در بارة تاریخ آصفجاهیان ، شرح کوتاهی درخصوص سهم حکومتهای مسلمان جنوب هند در گسترش فرهنگ ایرانی ـ اسلامی در دکن ، ذکر منابع تاریخی و فهرست نسخه های خطی و چاپ سنگی در بارة آصفیه . در پایان کتاب نیز واژه نامه و فهرست اعلام درج شده است .