این کتاب، گفت‌وگوی مردی است با خداوند که در طی آن به ارتباطی منحصر به فرد با خداوند، دست می‌یابد. او خاطرنشان می‌سازد که وظیفه‌ی ماست که به خداوندجواب دهیم و گفت‌وگوی خاص خودمان را با او شروع کنیم و با شنیدن و پاسخ دادن، با پرسش و جواب، ارتباطمان با خدا تحکیم می‌شود. در خلال زمان، گفت‌وگویمان عمیق و به دوستی بدل می‌شود؛ ارتباطی صمیمی‌تر، غنی‌تر و کامل‌تر. در بخشی از این گفت‌وگوها آمده است: "من همیشه حضور دارم، در زندگی تو. اما هروقت کارهای زیر را انجام بدهی، حضور ما را بسیار آگاهانه‌تر حس خواهی کرد. وقتی از صمیم قلب، لبخند بزنی یا عشق بورزی یا آواز بخوانی یا برقصی یا بنویسی. این عالی‌ترین شکل وجه بودن من است و هروقت تو این ویژگی‌ها را بروز دهی، وجود مرا متجلی ساخته‌ای. منظورم دقیقا همین است که می‌گویم. یعنی مرا از جلد خود بیرون کشیده‌ای. حقیقت این است که من همیشه در درون تو هستم و تو فقط در این گونه لحظات از وجود من آگاه می‌شوی".

کتاب قالب خاطرات گورجیف در بارهٔ "مردمان برجستهٔ " گوناگونی را که او ملاقات کرده با شروع از پدرش به خود می‌گیرد. این افراد کشیش ارمنی پوگوسیان، دوستش سولوویو، شاهزاده لوبوودسکی، شاهزاده‌ای روسی با علائق متافیزیکی و نه تن دیگر و یک سگ را دربرمی‌گیرد.

در جریان توصیف این شخصیت‌ها گورجیف داستان آنها را در داستان سفرهای خودش می‌آورد و از این گذشته، به متنها یا استادان روحانی در سرزمینهای گوناگون (بیشتر در آسیای مرکزی) هم در میان داستان آنها اشاره می‌کند. گورجیف این گروه را «جویندگان حقیقت» می‌نامد.

بیشتر آنها در واقع حقیقت را در قالب سرنوشت معنوی مناسبی می‌یابند. فلسفهٔ متضمن این گفته که مردم در کل زندگی خود را در خواب سپری می‌کنند، نسبت به خود آگاه نیستند، و بنابراین مانند ماشین رفتار می‌کنند و تابع علتها و فشارهای بیرونی هستند. از این گذشته، یکی از ارزیابی‌های اصلی این داستان بلند این است که مردمان دورانهای گذشته، نسبت به مردمان امروز در شرایط بیرونی مناسب‌تر و سطوح درونی عالیتری زندگی می‌کردند. به هماهنگی‌های نهانی بسیار دیگری هم توجه یا اشاره می‌شود.

این ادعاهای در ستیز با باورهای نوین به عده‌ای الهام بخشید تا بپرسند این اثر تا چه اندازه زندگی نامه‌نویسی است. برای نمونه، گورجیف ادعا می‌کند که اول بار حماسهٔ گیلگمش را به صورت حماسه‌ای شفاهی شنیده که پدرش از روی حافظه می‌خوانده، ادعا می‌کند که با انجمنهای گوناگون برادری از جمله انجمن برادری سارمونگ تماس یافته، نقشهٔ «پیش از شن مصر» را نسخه‌برداری کرده و شاهد شمار زیادی معجزه ها و پدیده‌های راز و رمزگرا بوده است. در حال حاضر گروهی راز و رمزگرا از افرادی که به شکلی آزاد با هم ارتباط دارند و به آنچه «کار» نامیده می‌شود و بخش عملی آموزه‌های گورجیف است می‌پردازند. به گونه‌ای می‌توان گفت که بسیاری از صحنه‌سازی‌ها در کتاب ملاقات نمادین یا «داستانهایی آموزنده» است.