سایه باد

نام نویسنده : شائول شاکد

نام مترجم : مرتضی ثاقب فر

مجموعة‌ جستارهای‌ این‌ کتاب‌ در پی‌ دستیابی‌ به‌ دو هدف‌ اساسی‌اند؛ نخست‌، بازنمایی‌ توضیحات‌ و تفسیرهای‌ کیش‌ زردشتی‌ در دورة‌ ساسانی‌، و دیگری‌ چگونگی‌ انتقال‌ آن‌ اندیشه‌ها به‌ اسلام‌. این‌ دو موضوع‌ با هم‌ بستگی‌ دارند: از بازتاب‌ اندیشه‌های‌ ساسانی‌ در اندیشه‌های‌ عربی‌ ـ اسلامی‌ اطلاعات‌ بنیادین‌ بسیاری‌ در بارة‌ کیش‌ زردشتی‌ دورة‌ ساسانی‌ کسب‌ می‌کنیم‌ و می‌توانیم‌ ارزیابی‌ کنیم‌ تا چه‌ اندازه‌ اسلام‌ از سرازیر شدن‌ اندیشه‌های‌ ایرانی‌ بهره‌ جسته‌ است‌. مولف‌ کوشیده‌ است‌ با تحلیل‌ دقیق‌ آگاهی‌ها و دانش‌های‌ ساسانیان‌ که‌ از مجاری‌ گوناگون‌ ــ چه‌ ایرانی‌ و چه‌ اسلامی‌ ــ انتقال‌ یافته‌اند، به‌ پرسش‌های‌ اساسی‌ در مورد کیش‌ زردشتی‌ در زمان‌ ساسانیان‌ پاسخ‌ گوید و به‌ بحث‌ در بارة‌ انتقال‌ برخی‌ مضامین‌ و اندیشه‌های‌ ایرانی‌ به‌ تفکر اسلامی‌ بپردازد.

نام نویسنده : الیف شافاک

نام مترجم : ارسلان فصیحی

پرفروش‌ترین رمان تاریخ ترکیه که گفته می‌شود بیش از پانصد بار تجدید چاپ شده است. این رمان به نوعی بازگویی رابطه میان شمس و مولانا در قالب داستانی امروزی و از زبان یک زن آمریکایی است که به همه روزمرگی ها و همسر و کار پشت پا میزند و عازم سفر ترکیه می شود.

اما پرفروش‌ترین رمان تاریخ ترکیه چگونه کتابی ست؟ رمان «ملت عشق» اثری‌ست عاشقانه؛ برخوردار از فرمی که می توان آن را دو رمان محسوب کرد در قالب یک رمان؛ دو روایت تو‌در‌تو که به صورت موازی روایت می شوند؛ اما در دو زمان مختلف جریان دارند. یکی قرنها پیش در شرق و یکی در زمان حال و در غرب (امریکا) بر این پایه اگرچه به ظاهر تفاوت های بسیار زیاد و اساسی باهم دارند اما از آنجا که بن‌مایه هردوی آنها عشق و تاثیر آن در زندگی‌ست بی شباهت به هم نیستند. ملت عشق از یک سو داستان دلدادگی و از دیگر سو داستان رهایی است؛ از یک سو به عشق زمینی می پردازد و از دیگر سو به عشق معنوی و جنبه های عرفانی عشق و زندگی اشاره میکند. این سویه های متقابل که در هر دو خط داستان دیده می شود از جمله جذابیت های اصلی این رمان محسوب می شود که الیف شافاک با چیره دستی با کنارهم قرار دادن این عناصر خط و ربطی برای نزدیک شدن و پیوند خوردن این دو داستان به وجود آورده است.

ناگفته نماند که ترجمه ارسلان فصیحی هم کاری بدون نقص است تا جایی که کاوه میرعباسی، نویسنده و مترجم معروف درباره آن می گوید: "من همیشه کتاب‌های اصلی را از زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و اسپانیایی می‌خوانم، اما مدتی قبل، «ملت عشق» را با ترجمه ارسلان فصیحی خواندم و از آن بسیار لذت بردم."نکته‌ی دیگر اینکه ترجمه این رمان پنج سال پیش به اتمام رسیده بود که تا چندی پیش جزو آثار غیرقابل انتشار وزارت ارشاد بود اما سرانجام پس از بازبینی مجدد، نشر ققنوس آن را منتشر کرد.

در بخشی از کتاب می خوانیم:کلماتی که ما برای توصیف خالق بکار میبریم، درواقع نشاندهنده ی آنست که ما خودمان را چگونه توصیف میکنیم. اگر موجودی هولناک در ذهنمان متصور میشویم، در واقع این ما هستیم که با ترس احاطه شده ایم. اما اگر عشق و محبت را احساس کردی، از تو چیزی جز این دو پدید نخواهد آمد.

از متن کتاب:

خیلی وقت پیش بود. به دلم افتاد رمانی بنویسم. ملت عشق. جرئت نکردم بنویسمش. زبانم لال شد، نوک قلمم کور. کفش آهنی پایم کردم. دنیا را گشتم. آدم‌هایی شناختم، قصه‌هایی جمع کردم. چندین بهار از آن زمان گذشته. کفش‌های آهنی سوراخ شده؛ من اما هنوز خامم، هنوز هم در عشق همچو کودکان ناشی...

    مولانا خودش را «خاموش» می‌نامید؛ یعنی ساکت. هیچ به این موضوع اندیشیده‌ای که شاعری، آن هم شاعری که آوازه‌اش عالمگیر شده، انسانی که کار و بارش، هستی‌اش، چیستی‌اش، حتی هوایی که تنفس می‌کند چیزی نیست جز کلمه‌ها و امضایش را پای بیش از پنجاه هزار بیت پرمعنا گذاشته چطور می‌شود که خودش را «خاموش» بنامد؟

    کائنات هم مثل ما قلبی نازنین و قلبش تپشی منظم دارد. سال‌هاست به هر جا پا گذاشته‌ام آن صدا را شنیده‌ام. هر انسانی را جواهری پنهان و امانت پروردگار دانسته‌ام و به گفته‌هایش گوش سپرده‌ام. شنیدن را دوست دارم؛ جمله‌ها و کلمه‌ها و حرف‌ها را... اما چیزی که وادارم کرد این کتاب را بنویسم سکوت محض بود.

    اغلب مفسران مثنوی بر این نکته تأکید می‌کنند که این اثرِ جاودان با حرف «ب» شروع شده است. نخستین کلمه‌اش «بشنو!» است. یعنی می‌گویی تصادفی است شاعری که تخلصش «خاموش» بوده ارزشمندترین اثرش را با «بشنو» شروع می‌کند؟ راستی، خاموشی را می‌شود شنید؟

    همه بخش‌های این رمان نیز با همان حرف بی‌صدا شروع می‌شود. نپرس «چرا؟» خواهش می‌کنم. جوابش را تو پیدا کن و برای خودت نگه دار.

    چون در این راه‌ها چنان حقیقت‌هایی هست که حتی هنگام روایتشان هم باید به مثابه راز بمانند.

نام مترجم : محسن شادمهری

ذهن بشر اولیه همچون کودکی نسبت به وقوع پدیده‌های اطراف خود کنجکاو بود. مشاهده می‌کرد، تجربه می‌کرد و از خود سؤال می‌پرسید و در پی یافتن کلید معماهای خود جست‌وجو را آغاز می‌کرد. به‌تدریج پرسش‌های ابتدایی جای خود را به پرسش‌هایی عمیق‌تری مانند «این عالم چگونه شکل گرفته و چگونه تحول یافته؟» داد. در چنین دوره‌ای نخستین پایه‌های کیهان‌شناسی بنا شد. بر اساس برخی مستندات تاریخی، چنین پرسش‌هایی قدمتی بین ۲۰ تا ۱۰۰ هزار سال دارند. به‌تدریج با پیشرفت فناوری و ساخت ابزارهای علمی گوناگون آگاهی بشر نسبت به بسیاری از پدیده‌های محیطی افزایش یافت و موفق شد پاسخ بسیاری از پرسش‌های خود را بیابید و این روند همچنان ادامه دارد. اما یافتن پاسخ پرسش‌هایی مانند «عالم از کجا آمده است، چگونه کار می‌کند و آینده آن چگونه خواهد بود؟» همچنان چالش‌های فراوانی را پیش روی کیهان‌شناسان قرار داده است.

کتاب «پس از نخستین سه دقیقه»، دروازه‌ی ورود شما به دنیای شگفت‌انگیز «شناخت کیهان» و رویارویی با پرسش‌های بنیادین عالم خواهد بود. این کتاب از شما سؤال می‌پرسد، شما را به فکر فرو می‌برد و سرانجام به آن‌ها پاسخ می‌دهد.

تانو پادمانابان، نویسنده‌ی هندی این کتاب، یکی از غول‌های کیهان‌شناسی مدرن است که بیش از ۱۰ جایزه‌ی معتبر بین‌المللی را در کارنامه‌ی خود دارد و بیش از ۲۳۰ مقاله‌ی معتبر علمی چاپ کرده است. او در کتاب «پس از نخستین سه دقیقه» به زبانی ساده و شیوا پدیده‌های گوناگون عالم را توضیح می‌دهد و هر کجا نیاز به پیش‌زمینه باشد از آن دریغ نخواهد کرد. شاید این کتاب را بتوان کیهان‌شناسی بدون فرمول نامید. کتابی که سفر خود را از اعماق ماده، هسته‌ی اتم‌ها، الکترون‌ها و پروتون‌ها آغاز می‌کند و به سوی بزرگ‌ترین ابعاد عالم، کهکشان‌ها، خوشه‌های کهکشانی و ابرخوشه‌های کهکشانی ادامه می‌دهد. در این میان از پدیده‌های شگفت‌انگیزی همچون سیاهچاله‌ها، ماده‌ی تاریک، انرژی تاریک،ستاره‌های نوترونی و ابرنواخترها و غیره به تفصیل درخوری، سخن به میان خواهد آمد و سرانجام سفر این کتاب در دنیایی پُر از پرسش‌های بی‌پاسخ به پایان خواهد رسید. پادمانابان، در پیشگفتار کتاب چنین نوشته است: «این کتاب قصد دارد توصیفی بدون ریاضیات از کیهان‌‌شناسی برای خواننده‌ی عام، در سطح مقالات مجلات نیوساینتیست و ساینتفیک امریکن، عرضه کند. خواننده‌ی متوسط چنین مجلاتی نباید مشکلی با این کتاب داشته باشد.»

ژرار ايسرائل

ترجمه: مرتضی ثاقب فر

کوروش، فقط تنها فاتح و مدیر بزرگ نبود؛ بلکه در ذهن مردم پارسی، او همان جایگاهی داشت کهرمولوس و رموس برای رومی‌ها و موسی برای بنی اسرائیل داشت. چگونگی تحویل کوروش نوزاد به چوپان و پرورش او، یادآور رها کردن موسی در نیزار در مصر و به زیر کشیدن پدربزرگ دیکتاتورش، توسط او (موسی) است که در متون افسانه‌ای و اساطیری دیگر هم بازتاب یافته است.

هیچ شکی نیست که حماسه کوروش ابتدا در میان پارسی‌ها رشد برخاست و اکنون در میان یونانی درک شده است. احساسات احترام یا ابهت کوروش در بین پارسی وجود داشت، به یونانی‌ها منتقل گشت و این اتفاقی نیست که گزنفون، کوروش را به عنوان فرمانروای آرمانی برگزید. او می‌خواست، برای تدریس پندهای آرمانی خویش، به شنوندگان یونانی‌اش به کوروش متوسل گردد. به طور خلاصه، نقش کوروش در طول تاریخ به عنوان مرد بزرگی که بنیانگذار امپراتوری بود، باقی ماند.

کوروش بدون شک، نه تنها نابغه هدایتگری بود که امپراتور بزرگ را بنیان گذاشت، بلکه بنیانگذار فرهنگ و تمدن شهری هخامنشی نیز بود. از آنجا که پارسی‌ها شوونیست (متعصب میهن‌پرست) نبودند، کوروش به سرعت فراگیری از ملت‌های مغلوب را آموخت. او نه تنها مادها را آرام کرد، بلکه آنها را با پارسی‌ها متحد کرد و یک نوع پادشاهی دوجنبه‌ای از مادها و پارس‌ها به وجود آورد. کوروش سنت‌های پادشاهی را از مادی‌ها وام گرفت. آنها کسانی بودند که بر یک امپراتوری حکمرانی می‌کردند، در حالی که پارسی‌ها، فقط متحدشان بودند. یک مادی، احتمالاً به عنوان یک مشاور شاه هخامنشی، به عنوان نوعی رئیس وزیران عمل می‌کرد. بنا بر نقش برجسته متاخرتر در پرسپولیس، پایتخت شاهان هخامنشی از زمان داریوش، یک مادی، مکرراً با پادشاه بزرگ، دیده می‌شود. ایلامی، ساکنان بومی پارس، همان گونه که می‌توان در این نقش برجسته دید، آموزگاران پارسی‌ها در زمینه‌های بسیاری بودند، برای مثال، لباس ایلامی‌ها بر تن پارسی‌ها و خراجگذاران ایلامی دیده می‌شود که نقش‌برجسته سنگی پرسپولیس دیده می‌شود.

کوروش در نزد بابلیان، برگزیدهٔ مردوک، در نزد یهودیان، مسح‌شدهٔ خداوند بود و به‌نظر نمی‌رسد که مادها او را سروری بیگانه فرض کرده‌باشند. هرودوت می‌گوید که پارسیان از او چونان یک پدر سخن می‌گفتند، زیرا وی مهربان بود و از آنچه برای ایرانیان نیکو بود، کوتاهی نمی‌کرد؛ در عین حال هرودوت وی را مردی زود خشم می‌داند.داندامایف می‌گوید «کوروش محبوبترین شاه پارس و بنیانگذار یک امپراتوری جهانی بود».«به نظر می‌رسد کوروش به سنت و ادیان سرزمین‌های فتح شده احترام می‌گذاشت. پارسی‌ها او را پدر، روحانیان بابل او را برگزیده مردوک، یهودی‌ها او را مسیح فرستاده شده از جانب یهوه و یونانیان او را فاتحی بزرگ و سیاستمداری باهوش می‌دانستند. گزنفون در کورش‌نامه او را حکمرانی آرمانی و ایده‌آل توصیف می‌کند».

والتر هینتس، می‌گوید: «کوروش سه امپراتوری را ساقط کرده بود: ماد، لیدیه و بابل. آیندگان فراموش نکردند که کوروش هیچ‌کدام از سه فرمانروا، نه آستیاگ، نه کرزوس و نه نبونعید را نکشت، بلکه به تبعید آن‌ها بسنده کرد و حتی برای آن‌ها زندگی شاهانه‌ای فراهم آورد. این رفتار در جهان باستان بی‌سابقه بود و تا زمان کوروش هرگز اتفاق نیفتاده بود».

این‌ کتاب‌ به‌ زندگی‌ و نقش‌ تاریخی‌ جذاب‌ترین‌ قهرمان‌ دوران‌ باستان‌ یعنی‌ کوروش‌، رهایی‌بخش‌ ملت‌ها، می‌پردازد و در این‌ میان‌ علاوه‌ بر تاریخ‌ پارس‌ به‌ تاریخ‌ امپراتوری‌ آشور، مصر فراعنه‌، پادشاهی‌ بابل‌ و امپراتوری‌ لیدی‌ نیز به‌ مثابه‌ همسایه‌های‌ پارس‌ و کشورهایی‌ که‌ بعداً در قلمرو شاهنشاهی‌ هخامنشی‌ قرار گرفتند، نقشی‌ ویژه‌ می‌بخشد. فصل‌های‌ کتاب‌ عبارتند از: 1. شاهان‌ نینوا، شاهان‌ بابل‌؛ 2. «قاطر پارسی‌»؛ 3. در برابر سوداگر خدایان‌؛ 4. و بابل‌ درهای‌ خود را به‌ روی‌ او گشود؛ 5. کسی‌ که‌ تختش‌ بر آسمان‌ است‌؛ 6. شاه‌، آیینة‌ خداوند؛ پس‌گفتار: تخطی‌ ناممکن‌؛ گاهشماری‌ تاریخ‌های‌ مهم‌؛ سلسله‌ها؛ خدایان‌ اصلی‌ خاور نزدیک‌؛ یادداشت‌ها؛ منابع‌ و نمایه‌.