یادداشتهای سیاسی کنت دو گوبینو
گوبینو را انسانشناسان بهخاطر «رسالهای در نابرابری نژادها» میشناسند و ایرانیها بهواسطه کتابهای «سه سال در آسیا» و «قصههای آسیایی». یکی از کتابهای کمترشناخته شده وی، یادداشتهای سیاسی وی است که در هنگام کار در سفارتخانه فرانسه در ایران، از تهران به وزارت امور خارجه پاریس میفرستاد و در آنها گزارش امور مربوطه را مینوشت. این یادداشتها دو بخشاند: بخش نخست که 53 یادداشتاند و در فاصله سالهای 1856 تا 1858 بهعنوان کاردار سفارت فرانسه مینوشت؛ و بخش دوم که 69 یادداشت میشود و در بین سالهای 1862 تا 1863 که وزیرمختار فرانسه بود نوشته است. ژان هیتیه که در سال 1313 برای تدریس زبان فرانسه در دانشسرای عالی و دانشکده ادبیات به ایران آمده بود، رونوشتی از این یادداشتها در بایگانی سفارتخانه فرانسه در تهران تهیه کرد و در 1316 که به فرانسه رفت، با نسخه دوم همین یادداشتها که در وزارت امور خارجه فرانسه نگهداری میشد مقایسه نمود. در 1338 دختر وی آدریان هیتیه که در دانشگاه تاریخ میخواند، با مقدمهای جامع بر آنها و شرحی بر اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران آن دوران، آنها را منتشر کرد (مقدمه مترجم: 1). این نسخه فرانسوی در سال 1370 توسط عبدالرضا هوشنگ مهدوی ترجمه و در 354 صفحه توسط انتشارات جویا به دوستداران ارائه گردید.