پرونده پنجاه و سه نفر
نویسنده: حسین فرزانه
در این کتاب به شیوه ای دیگر به آن پنجاه و سه نفری که بزرگ علوی در کتاب 53 نفر خود از آن یاد کرده پرداخته شده است.کسانی که در زمان رضاشاه به جرم عضویت و فعالیت در گروهی اشتراکی بازداشت، محاکمه و به محکومیتهای متفاوت زندانی شدند. و حال از دید حسین فرزانه و با پیگیری و تماس با هرکدام از دید آنها ماجرا دنبال می شود. ۶ نفر و ۴۰ نفر و ۳ نفر و ۴ نفر، معروف به جمع ۵۳ نفر، گروهی از زندانیان سیاسی در ایران بودند که در دوران رضاشاه در سال ۱۳۱۶ خورشیدی بازداشت و در زندان قصر محبوس شدند. بیشتر این زندانیان گرایشهایی به مکتبها و ایدههای تازه ترجمه و مطرح شدهٔ سوسیال دموکراسی یا کمونیسم-انترناسیونالیسم یا ناسیونال سوسیالیسم یا افکار بینابینیِ تثبیتنشده داشتند. ۵۳ نفر اکثراً ایدهآلیستها بودند که ریشههای تاریخی-اجتماعی و مذهبی-اسلامی خود را حفظ کرده و سکولاریسم (جدایی سیاست و ادارهٔ اجتماع از مذهب و شریعت) و افکار ضدمذهبی-دینی برای اکثریت آنها، حتی افراطیترینها، مطرح نبودهاست.
چشم هایش
استاد ماکان نقاش بزرگ که یک مبارز سیاسی علیه دیکتاتوری رضا شاه است در تبعید درمی گذرد. یکی از آثار باقی مانده از او، پرده ای است به نام «چشمهابش» چشم های زنی که گویا رازی را در خود پنهان کرده است. راوی داستان که ناظم مدرسه و نمایشگاه آثار استاد ماکان است، سخت کنجکاو است راز این چشم ها را دریابد. بنابراین سعس می کند زن در تصویر را بیاید از و از ارتباط او با استاد ماکان بپرسد.
چشمهایش
بزرگ علوی
چشمهایش، شاخص ترین اثر بزرگ علوی است. این کتاب روایت یکی از دوستداران نقاش معروفی به نام “ماکان” است که به دنبال راز مرگ مشکوک استاد در تبعید است. در خلال داستان آقای ناظم همان دوستدار استاد حدس می زند که راز مرگ استاد در یکی از تابلوهای ایشان که به خط خود استاد “چشمهایش” نامیده شده و در شخصیت مدل این اثر نهفته است. پس از آن سعی می کند با پیدا کردن زن به تصویر کشیده شده در تابلو به این راز دست پیدا کند و برای این کار ناظم مدرسه نقاشی ای می شود که آثار ماکان در آن به نمایش در آمده است. در ادامه با پیدا شدن فرنگیس پرده از راز مرگ ماکان برداشته می شود. بزرگ علوی در این رمان روش استعلام و استشهاد را به كار برده، روشی كه چند اثر دیگر او را نیز شكل داده است. این شیوه بیشتر در ادبیات پلیسی معمول است. یعنی كنار هم نهادن قطعات منفصل یك ماجرای از دست رفته و ایجاد یك طرح كلی از آن ماجرا به حدس و قرینه. بدین ترتیب یك واقعه گذشته به كمك بازماندههای آن نوسازی میشود. نثر منظم و سیال نویسنده در قیاس با معاصرانش بسی امروزی مینماید. این كتاب از آثار معدود فارسی است كه در مركز آن یك زن با تمام عواطف و ارتعاشات روانی و ذهنی قرار گرفته است...
چشمهایش (پالتویی، گالینگور)
نام نویسنده : بزرگ علوی
چشمهایش، شاخصترین اثر بزرگ علوی است. این کتاب روایت یکی از دوستداران نقاش معروفی به نام "ماکان" است که به دنبال راز مرگ مشکوک استاد در تبعید است. در خلال داستان آقای ناظم همان دوستدار استاد حدس می زند که راز مرگ استاد در یکی از تابلوهای ایشان که به خط خود استاد "چشمهایش" نامیده شده و در شخصیت مدل این اثر نهفته است. پس از آن سعی می کند با پیدا کردن زن به تصویر کشیده شده در تابلو به این راز دست پیدا کند و برای این کار ناظم مدرسه نقاشی ای می شود که آثار ماکان در آن به نمایش در آمده است. در ادامه با پیدا شدن فرنگیس پرده از راز مرگ ماکان برداشته می شود. بزرگ علوی در این رمان روش استعلام و استشهاد را به كار برده، روشی كه چند اثر دیگر او را نیز شكل داده است. این شیوه بیشتر در ادبیات پلیسی معمول است. یعنی كنار هم نهادن قطعات منفصل یك ماجرای از دست رفته و ایجاد یك طرح كلی از آن ماجرا به حدس و قرینه. بدین ترتیب یك واقعه گذشته به كمك بازماندههای آن نوسازی میشود. نثر منظم و سیال نویسنده در قیاس با معاصرانش بسی امروزی مینماید. این كتاب از آثار معدود فارسی است كه در مركز آن یك زن با تمام عواطف و ارتعاشات روانی و ذهنی قرار گرفته است.
حماسه ملی ایران
ترجمه: بزرگ علوی
يكى از معروفترين كارهاى خاورشناسان در ادبيات ايران بحث دقيق و پرمغزى است كه تئودور نولدكه Theodor NÎldekeخاورشناس معروف آلمانى بهعنوان «حماسه ملى ايران» Das Iranische Nationalepos كرده و نخست در مجلد دوم كتابى بهنام «اساس زبانشناسى ايران» Grundriss Dar Iranischen Philologie كه در دو مجلد به سالهاى 1895ـ1904 در اشتراسبورگ Strassburgچاپ شده در صحايف 130ـ211 انتشار يافته و سپس جداگانه در مجلد مخصوصى در برلن و لايپزيگ به سال 1920 منتشر شده و پس از آن ل.باگدانو L. Bagdanov خاورشناس روسى مقيم هندوستان ترجمه انگليسى آن را به عنوان “the Iranian National NÎldeke’s Epic” در بمبئى به سال 1930 انتشار داده است. اين مبحث از روزى كه انتشار يافته معتبرترين و جامعترين بحث درباره حماسههاى ملى ايران و شاهنامه فردوسى بهشمار رفته و همه كسانى كه در اين زمينهها بحث كردهاند بدان نظر داشتهاند.
اين كتاب بهترين و معتبرترين مجموعه تحقيقاتى است كه خاورشناسان اروپايى تا سى سال پيش درباره فردوسى و شاهكار جاودانى او كردهاند. در آن زمان هنوز دانشمندان ايران راه و روش تحقيق جديد را درست فرانگرفته و در اين كار ورزيده و آزموده نشده بودند و بسيارى از تحقيقات مهمى كه ايشان كردهاند هنوز انتشار نيافته بود. وانگهى فردوسى و آثار او زمينه بسيار وسيعى براى كاوش و جستجوهاى علمى است و ساليان دراز پويندگان و جويندگان در اين درياى پهناور شناور خواهند بود و باز دُرّ ناسفته از آن بيرون خواهند كشيد.