نهضت قرمطیان (قرمطی‌ها) یکی از جنبش‌های بزرگ و تأثیرگذار در تاریخ اسلام، به‌ویژه در دوره عباسیان، بود که به‌طور عمده در قرن چهارم هجری (دهه‌های ۹ و ۱۰ میلادی) فعال بود. قرمطیان ابتدا در منطقه‌ی شرقی جهان اسلام، به‌ویژه در بصره و منطقه‌ی خوزستان در جنوب غربی ایران، به‌وجود آمدند و بعداً در مناطق مختلف دیگر از جمله شام، عراق، و حتی جزیره‌العرب گسترش یافتند.

یکی از مهم‌ترین اقدامات قرمطیان که تأثیر زیادی بر تاریخ اسلام گذاشت، حمله به مکه و سرقت سنگ حجرالاسود از کعبه در سال ۳۱۶ هجری بود. این حادثه، به شدت باعث خشم مسلمانان در سراسر جهان اسلام شد و ضربه‌ای به حیثیت مذهبی خلافت عباسی وارد کرد.

نهضت قرمطیان جنبشی پیچیده و متناقض بود که از یک سو با اهداف اصلاحی و اجتماعی خود توانست توجه بسیاری را جلب کند و از سوی دیگر با آموزه‌ها و اعمال خاص خود، باعث اعتراض و انتقاد شدید مسلمانان سنتی شد. در نهایت، قرمطیان به عنوان یک جنبش مذهبی و اجتماعی در تاریخ اسلام به فراموشی سپرده شدند، اما تأثیرات آن‌ها در تاریخ فکری و اجتماعی جهان اسلام همچنان باقی است.