آلبرتو مندس

ترجمه: سحر قدیمی

آلبرتو مندس هرگز زندگی را به عنوان یک نویسنده موفق تجربه نکرد. فیلمنامه نویس و مترجم 63 ساله اسپانیایی 11 ماه پس از انتشار اولین و تنها کتابش به نام Los girasoles ciegos (آفتابگردان های کور) در سال 2004 درگذشت، در حالی که هرگز نمی دانست که این کتاب ماه ها در فهرست پرفروش ترین های اسپانیا قرار خواهد گرفت و برنده چندین جایزه خواهد بود و در سال 2008 اقتباس سینمایی خواهد شد.

کتاب فوق‌العاده محبوب مندز هنوز به صورت ترجمه انگلیسی در ایالات متحده منتشر نشده است، اما تابستان گذشته ترجمه‌ای در بریتانیا منتشر شد و همین ماه در جلد شومیز در آنجا منتشر شد. این رمان منعکس کننده شیفتگی کنونی اسپانیا به خاطره جمعی است که به دوران جنگ داخلی و عواقب طولانی آن بازمی گردد.

پس از کودتای نظامی 1936 (با بودجه آلمان نازی و ایتالیای فاشیست) علیه جمهوری دموکراتیک اسپانیا در سال 1936، و سه سال پس از آن جنگ تلخ بین طرف های ملی گرا و جمهوری خواه، ژنرال فرانسیسکو فرانکو به قدرت رسید. فرانکو با برقراری لفاظی پیروزمندانه وحدت ملی و کاتولیک، به مدت چهل سال حکومت کرد و رژیمی را حفظ کرد که مشخصه آن نقض حقوق بشر و سانسور ظالمانه بود. پس از مرگ او در سال 1975، اسپانیا pacto del olvido منحصر به فرد خود را ایجاد کرد، "پیمان فراموشی" و از هر گونه عدالت انتقالی در گذار خود به دموکراسی پرهیز کرد. در سال 1977، دولت یک عفو عمومی اعلام کرد، بیش از 400 زندانی سیاسی را آزاد کرد، محاکمه مدیران قبلی دولت را ممنوع کرد و اسناد پلیس مخفی را بایگانی کرد...

در یک صبح یخ‌زده در ژانویه‌ی 1945، گشت نظامی به خانه‌ی لئوآبرگ هفده ساله آمد تا او را به اردوگاهی در شوروی بفرستند. لئو پنج سال از زندگی‌اش را در کوره‌های کُک‌پزی می‌گذراند، سنگ بار می‌زند، آجر می‌سازد، ملات مخلوط می‌کند و با گرسنگیِ بی‌رحم حاکم بر اردوگاه کار اجباری‌اش مبارزه می‌کند: یک بیل زغال‌سنگ به اندازه یک گِرم نان ارزش دارد. هرتامولر، برنده جایزه نوبل، با موشکافی بی‌طرفانه و شور شاعرانه‌اش، دنیای درهم‌ریخته اردوگاه کار را با تمام پوچی‌های ذهنی و جسمی‌اش به تصویر می‌کشد. مولر، از زبان لئو همه وصف‌ناشدنی‌ها را بیان می‌کند؛ لئویی که از شدت گرسنگی به نکته‌سنجی توهم‌آمیز و در عین‌حال عمیقی رسیده است. در تک‌تک تصویرسازی‌های مدهوش‌کننده، اشیای روزمره هدفی جدید پیدا می‌کنند: جعبه گرامافون به چمدان تبدیل می‌شود، دستمال جیبی نقش چشم‌زخم را می‌گیرد، یک لوله جداری قرارگاهی می‌شود برای عشاق... اما قلب فقط به ماشینی برای خون رسانی تقلیل می‌یابد، و نفس با ضرب‌آهنگ بیل‌هایی که در هوا تاب می‌خورند، می‌رود و می‌آید. گرسنگی فرشته‌ای سیری‌ناپذیر می‌شود که روز و شب اردوگاه را به تسخیر خود درمی‌آورد، اما در عین‌حال حریف پای تمرین است و چنان ضربه‌های سهمگینی حواله می‌کند که لئو ارتباط ناگسستنی‌اش با زندگی را از یاد نبرد.