اسرارنامه
عطار معتقد است جهانی که ما با حواس خود ادراک می کنیم موهوم است. به عبارت دیگر ما فقط ظاهر اشیا را می بینیم و درک می کنیم نه حقیقت و باطن آنها را و اگر حقیقت اشیا را می دیدیم درمی یافتیم که اصل همه آنها یک چیز است. عطار در این مثنوی فلسفه مشایی و عقل استدلالی را نکوهش می کند و در عین حال در مقاله هشتم نکات فلسفی متعددی را از دیدگاه عرفانی بیان می کند. در این مقاله وی از مراتب موجودات سخن می گوید. اسرار نامه از نخستین مثنوی های عطار نیشابوری است.
الهینامه
این کتاب که عطار خود در اواخر عمرش در مختارنامه با نام خسرونامه به آن اشاره میکند سرشار از داستانهای دلکش کوتاه و بلند است که همگی در بین یک داستان اصلی فوقالعاده گنجانده شدهاند. این کتاب مانند کتب دیگر با ستایش خداوند و نعت رسول اکرم (ص) و خلفای چهارگانه آغاز میشود و سپس در هشت بیت روح انسان را مورد خطاب قرار میدهد و برای او شش فرزند: نفس، شیطان، عقل، فقر، علم و توحید ذکر میکند.
تذکره الاولیاء
نام نویسنده : عطار نیشابوری
نام مترجم : محمد استعلامی
تذکرةالاولیا کتابی عرفانی است به نثر ساده و در قسمتهایی مسجع، که در شرح احوال بزرگان اولیاء و مشایخ صوفیه توسط فریدالدین عطار نیشابوری به فارسی نوشت شده است.
این کتاب مشتملاست بر مقدمه و ۷۲ باب که هریک به زندگی، حالات، اندیشهها و سخنان یکی از عارفان و مشایخ تصوف میپردازد، و ذکر مکارم اخلاق، مواعظ و سخنان حکمتآمیزشان در این کتاب آورده شدهاست.
نخستین باب به حالات و سخنان امام جعفر صادق اختصاص یافته است، و باب هفتاد و دوم به حسین بن منصور حلاج (متوفی ۳۰۹). به نظر محمد استعلامی، دستنویسهای معتبر تذکرةالاولیا تا قرن دهم هجری، شامل همین ۷۲ باب است، امّا پس از قرن دهم فصلهای دیگری با عنوان «ذکر متأخران از مشایخ کبار» بر این کتاب افزوده شده که حالات و سخنان ۲۵ تن از عارفان قرنهای چهارم و پنجم را دربر دارد. در این کتاب از کسانی چون اویس قرنی، بایزید بسطامی، ابراهیم ادهم، رابعه عدویه، ابوحنیفه، شافعی، احمد حنبل و امام محمد باقر یاد شدهاست.
عطار در دیباچهٔ کتاب نحوهٔ گزینش و تألیف مطالب را بهروشنی بیان کردهاست؛ بنابراین مقدمه، نقلها و روایتهای تذکرةالاولیا التقاطی از مطالب کتابهای دیگر است.از آثار صوفیانهٔ مهم و مشهور مربوط به اواخر قرن چهارم تا پایان قرن ششم، چند اثر با احتمال زیاد ممکن است مأخذ نقلهای مؤلف تذکرةالاولیا باشند، که عبارتاند از: طبقات الصوفیه اثر ابوعبدالرحمن محمد سلمی نیشابوری، حلیةالاولیا ابونعیم اصفهانی، و رسالهٔ قشیریه نوشتهٔ ابوالقاسم قشیری. کشفالمحجوب هُجویری نیز احتمالاً از منابع عطار بوده، زیرا عطار برخی از مضامین آن را با عبارات روانتر و رساتر آوردهاست.
تذکرهالاولیا (دورهی دو جلدی)
عطار نیشابوری
مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمدرضا شفیعی کدکنی
مختارنامه
عطار نیشابوری
تصحیح: محمدرضا شفیعی کدکنی
کتاب «مختارنامه» که پيش روی شماست، مجموعهی رباعيات فريدالدين عطار نيشابوری است که با تصحيح دکتر محمدرضا شفيعی کدکنی تدوين شده است.
عطار اين رباعيات را در اين کتاب مختارنامه جمعآوری و در پنجاه باب مرتب کرده است. شايد، در زبان فارسی، هيچ شاعري به اندازه عطار رباعی خوب نداشته باشد.
تنوع مضامين و وسعت دامنه کمی رباعيات عطار، امری است که بايد بدان توجه کرد. شايد به لحاظ حجم رباعيات، کسانی باشند که به اندازه او رباعی سروده باشند، اما در ميان رباعيات آن گويندگان، ده يک اين همه رباعی خوب که در مختارنامه وجود دارد، نمی توان يافت. رباعی يکی از نابترين قالبهای شعر فارسی و يکی از اصيلترين و کهنترين انواع آن است.
در بيشتر قالبهای شعر فارسي هميشه فرم شعر است که بر تجربهی شاعر تقدم دارد، ولي در رباعی لحظه و تجربهی شاعری مقدم بر فرم است به همين دليل در مختارنامه، لحظهها و تجربههای روحی عطار، به مراحل بيشتر و متنوعتر از ديگر آثارش نمودار است. کتاب مختارنامه حاوی دو هزار رباعی است که يکی از شش اثر مسلم عطار شاعر بزرگ تصوف ايرانی است که علاوه بر ارزشهای عرفانی و زبانی که دارد، در خيامشناسی نيز از اعتبار زيادی برخوردار است. نمونهای از رباعی زيبای عطار در اين کتاب را می خوانيم: «با هستی و نيستيم بيگانگی ست/ کز هر دو شدن برون ز مردانگی ست/ گر من ز عجايبی که در جان دارم/ ديوانه نمی شوم، ز ديوانگی ست»