نویسنده: نیکوس کازانتزاکیس

مترجم: محمد قاضی

آزادی یا مرگ [O Kapetan Michalis]. رمانی از نیکوس کازانتزاکیس (1883-1957)، نویسنده یونانی، که در 1950 با عنوان اصلی کاپیتان میخالیس نوشته و در 1953 در آتن منتشر شد. در این کتاب که قهرمان اصلی آن کاپیتان یا پهلوان میخالیس است، و این مرد از بسیاری جهات پدر خود نویسنده را به یاد می‌آورد، خیالبافی افسانه‌وار و سرگذشت واقعی پی در پی به هم می‌آمیزند. نویسنده در فصلهای اول کتاب دیگرش با عنوان نامه به ال گرکو نیز چهره این مرد عبوس، ساکت، خشن و سازش‌ناپذیر را، که حتی ترس و وحشت را در میان خانواده خود حکمفرما می‌ساخت، مجسم کرده است. در کتاب آزادی یا مرگ که در آن داستان دو شورش جزیره کِرت را _در سالهای 1889 و 1897 بر ضد ترکان عثمانی_ یکجا به هم درآمیخته است، پهلوان میخالیس به عنوان مظهر شورش و قیام در برابر آنچه انسان را زجر داده و زندگی او را به صورت سرنوشتی ساده و بی‌اهمیت درآورد؛ نمودار می‌شود. در این داستان، نیروی اشغالگر، زن و حتی خانواده هرکدام مانع آدمی در راه نیل به آزادی هستند. از اینرو، پس از کشتاری که ترکان از مسیحیان شهر کاندی در کِرت می‌کنند، پهلوان میخالیس یکی از نخستین کسانی است که راه مبارزه مخفی را در پیش می‌گیرد، و آخرین کسی است که در آنجا با رد هرگونه سازش و هرنوع تمکین، جان می‌سپارد. او در آخرین مأمنی که در آن پناه گرفته است، درحالی که سلاح به دست دارد و گروهی از فداییان دور و برش هستند، کشته می‌شود. در اطراف این قهرمان، جمعی از کرتیان، مرکّب از جنگجویان و مبارزان شرکت کننده در شورشهای مختلف، راهزنان، دزدان دریایی، چوپانان، دهقانان و رؤسای خانواده هستند که همگی حقیقتی ساده و کلی را شعار خود کرده‌اند و آن این است: به هیچ قیمتی نباید به آنچه شأن و شرف آدمی را پایین می‌آورد تسلیم شد، بلکه باید مبارزه کرد و برای آزادی زنده بود و مُرد. در این جهان که آداب و رسوم کهن بر آن حکمفرماست، بزرگمردی همواره دوش به دوش شجاعت روان است. سیفاکاس  پیر، پدربزرگ پهلوان میخالیس، مظهر آن دنیای کهن است. مردی است با فضایل و ملکات استوار که در او جوانمردی گویی جزء جدایی‌ناپذیر خشونت و شجاعت است. این کتاب،‌که برای نویسنده بازگشتی به سالهای کودکی بود، در مورد شورش کرتیان بر ترکان عثمانی، بیان‌کننده حکمتی است که نویسنده قبلاً در 1927 در نخستین اثرش با عنوان ریاضت وصف کرده بود، و آن این است: فضیلت مبارزه کردن برای آزادی والاست، چندان که خود آزاد بودن نیست.

در رمان «حلقۀ سوم» زنی به‌نام اکاوی داستان زندگی خود را برای دوستش نینا نقل می‌کند. زندگی او به‌ظاهر گذرانی روزمره و مبتذل همچون بسیاری از سرگذشت‌های دیگر است، لیکن بازیـگران و سیر حوادث آن‌گونه که آن بانو شرح می‌دهد و جزئیات آن را می‌آورد و می‌پندارد، تا سطح تراژدی هیجان‌انگیزی اوج می‌گیرد که گاه سخت زشت و نفرت‌آور است و گاه بسیار دلخراش و حزن‌آور. شخصیت‌های این سرگذشت و صحنۀ این دنیای شگفت‌انگیزی که آدم را به‌یاد نوشته‌های ژان ژنه و لویی‌ــ‌فردینان سلین می‌اندازد، ما را با زندگانی روزمرۀ یک خانوادۀ یونانی از طبقۀ خرده‌بورژوا آشنا می‌کند و در ضمن، دریچه‌ای است که به روی تاریخ معاصر یونان گشوده می‌شود.

ساختار این کتاب به صورت یک قاب داستان شامل 100 داستان توسط گروهی متشکل از هفت زن جوان و سه مرد جوان است. آنها در یک ویلای منزوی در خارج از فلورانس پناه می گیرند تا از مرگ سیاه که شهر را رنج می داد فرار کنند. بوکاچیو احتمالاً پس از اپیدمی سال 1348، دکامرون را تصور کرد و تا سال 1353 آن را تکمیل کرد. داستان‌های مختلف عشق در دکامرون، از اروتیک تا تراژیک را شامل می‌شود.

در تابستان 1348، در حالی که مرگ سیاه شهرشان را ویران می کند، ده جوان فلورانسی به روستاها پناه می برند. آنها خود را با گفتن یک داستان در روز برای ده روزی که قرار است در آنجا بمانند سرگرم می کنند - صدها داستان از عشق، ماجراجویی و پیچش های شگفت انگیز سرنوشت. این داستان‌ها که کمتر درگیر مفاهیم انتزاعی اخلاق یا دین هستند تا ارزش‌های زمینی، از پرونلا بداخلاق که معشوقش را در وان مخفی می‌کند تا سر سپرلو، که علی‌رغم جنجال‌های نامقدسش، تبدیل به یک قدیس می‌شود، را شامل می‌شود. نتیجه یک بنای برجسته از ادبیات اروپا و شاهکاری از روایت تخیلی است.

میکا والتاری

ترجمه: محمد قاضی

کتاب راز اقلیم آسمانی، نوشته میکا والتاری و آخرین ترجمه زنده یاد محمد قاضی، بازسازی تمام عیاری از دوران روم باستان و دوره حکومت امپراطوری کلاودیوس و نرون است. داستان کتاب، شرح ماجراجویی های مردی نجیب زاده به نام مینوتوس لوسوس مانیلیانوس است که در سنین نوجوانی از زادگاهش در "انطاکیه" به کل اروپا و نهایتا به مرکزِ قدرتِ جهانیِ آن زمان یعنی روم مسافرت میکند و در آنجا برحسب اتفاق با امپراطور آینده روم، نرون ارتباط دوستی پیدا می کند.

این کتاب در واقع ادامه ای بود بر رمان Valtakunnan salaisuus (به فارسی: رازِ اقلیم - ترجمه شده با عنوان مارکوی رومی) از همین نویسنده که پیرامون وقایعِ آغازین مسیحیت در روم نوشته شد و قهرمان آن، مارکوس، پدرِ مینوتوس است که همزمان با به صلیب کشیدن مسیح، از روم به اورشلیم می آید.

راوی و قهرمان داستان:

مطالب کتاب را یکی از سلحشوران روم به نام مینوتوس لوسوس مانیلیانوس روایت می کند که تا مقام سناتوری و رتبه کنسولی و دریافت نشان پیروزی ترقی کرده، از جوانی دوست نرون بوده و این دوستی را تا پایان زندگی وی ادامه داده است. با اینکه خود از میان اشراف برخاسته، هرجا که فرصت مناسبی یافته، از تحقیر و تمسخر آنان خودداری نکرده، زیرا با ایشان سروکار داشته و به چشم خود دیده است که برای تامین منافع خویش هرگونه جنایتی را روا می دارند. خود او نیز ناچار می شود که عملا دست به جنایاتی بزند، اگرچه همه جا برای تبرئه خود کوشش بیهوده ای می کند و آخر نیز برای نمایش رستگاری خویش صحنه ای ترتیب می دهد.