نویسنده :   ژان پل سارتر

مترجم :   محمود بهفروزی

راههای آزادی [Les Chemins de la liberte]. رمانی در سه مجلد از ژان پل سارتر  (1905-1980)، نویسنده و فیلسوف فرانسوی، که به توصیف شخصیتهایی می‌پردازد که زندگی‌شان اندک اندک، از سال 1938 تا 1940، زیر سیطره تاریخ قرار می‌گیرد.

جلد دوم کتاب با عنوان تعلیق منتشر شده به سال 1945، ساخت مبتکرانه و بلندپروازانه‌تری دارد. سارتر می‌کوشد تا حوادث تاریخی و تأثیراتی را که هم در زندگی افراد و هم در جوامع اروپا داشته‌اند تصویر کند. در جلد نخست، جنگ اسپانیا و سیر صعودی هیتلریسم فقط زمینه داستان بود و حال آنکه در جلد دوم حوادث تماماً از 23 تا 30 سپتامبر 1938 روی می‌دهد؛ یعنی زمان تصرف چکوسلواکی به دست سپاهیان آلمان و بسیج نیروهای فرانسه و موافقت‌نامه‌های مونیخ. اینجا ماتیو را می‌بینیم که ایام تعطیل را نزد برادرش ژاک، که هیتلر را تحسین می‌کند، می‌گذراند و مجذوب زن او، اودت ، می‌شود. او نیز مانند هزاران افراد ذخیره دیگر، بسیج شده است. در میان این افراد، کسانی هستند مانند موریس، کارگر پاریسی؛ گرولوئی ، کوه‌نشین بی‌سوادی که به علت ناتوانی از خواندن آگهی بسیج، نزدیک بوده است که فراری به شمار آید؛ ویس ، مردی یهودی که از جنگیدن با نازیها شاد است. آدمهای دیگری نیز تدریجاً به میدان می‌آیند، از جمله آنا و میلان، از کمونیستهای چکوسلواکی، و گومث ، ژنرال ارتش جمهوریخواه اسپانیا،‌که هرسه طرفدار ورود فرانسه و انگلستان به جنگ هستند. یک نوجوان سرکش به نام فیلیپ، که ناپسری ژنرال ارتش است، از خانه‌اش به راه می‌افتد تا «شهید راه صلح» شود. پس از چند روز ولگردی و سرگردانی، نوشته‌های تبلیغاتی‌اش به نحو رقت‌انگیزی با شکست مواجه می‌شود. آسایشگاه برک [بندری در شمال فرانسه] را که از بیماران مفلوج در آنجا پرستاری می‌شود تخلیه می‌کنند. شارل، که سوار واگن حمل بار شده است، به کاترین، که مثل خود او بیمار است، علاقه‌مند می‌شود؛ ولی آن دو را به طرز خشونت‌آمیزی از هم جدا می‌کنند. ایویش که نزد خانواده‌اش به شهرستان رفته است به پاریس برمی‌گردد، ماتیو را، که از رفتار حامیانه و پدرانه‌اش به جان آمده است، از خود می‌راند و به آغوش مرد ناشناسی که حتی مورد پسندش نیست پناه می‌برد. بوریس، که از این زندگی موقت خسته شده است و سنش هنوز کافی نیست که به خدمت زیر پرچم فراخوانده شود، داوطلبانه به خدمت ارتش درمی‌آید. دانیل از مارسل که با شادی منتظر زاییدن است روز به روز بیشتر متنفر می‌شود. داستان دائماً میان این شخصیتها در نوسان است. زندگی آنها به طور همزمان در یک صفحه و حتی گاهی در یک جمله همراه اعمال و حرکات هیتلر و چیمبرلن و موسولینی و دالادیه بازگو می‌شود و نویسنده واکنشهای فردی آنها را پشت رفتار رسمی‌شان تخیل می‌کند. در شرح حوادث، کثرت و غنای فوق‌العاده‌ای حس می‌شود؛ رویداد اجتماعی به حرکت شخصیتها می‌انجامد که هریک گویی ذرات منفردی هستند که فقط به شخص خود شعور دارند، ولی جریان تاریخ آنها را به پیش می‌راند و از حد آنها فراتر می‌رود.