چاپک درباره کتاب "جنگ با مارمولک ها" در مصاحبه ای گفته است:"از من سوال شده است چه انگیزه ای موجب نوشتن این رمان و انتخاب نام "جنگ با مارمولک ها (جنگ با بزمجه ها یا جنگ با سمندرها) شده است.باید صادقانه پاسخ بدهم که رمان در اصل درباره نابودی فرهنگ بشری است.در ابتدا اصلا نمیخواستم چنین اثر تخیلی بنویسم.پیش از این کتاب،رمان دیگری در ذهن داشتم که شخصیت اول آن مرد نیک اندیشی بود و تا حدودی به پدرم شباهت داشت،پزشک نمونه ای که در عین حال بخشی از یک جامعه آسیب شناسی به شمار می آمد،من به فکر حوادث زندگی پزشک دلسوزی بودم و درباره مسائل زندگی خصوصی او می اندیشیدم حال آنکه در دنیا سخن از بحران اقتصادی و جنگ آتی در پیش بود.فکر آنچه دنیای بشری را به تباهی و نابودی تهدید میکرد،بر افکار مربوط به پزشک و اشخاص دیگر غالب آمد.این رویارویی با تاریخ بشری،یعنی در واقع با تاریخ زمان حال با نیرویی پرتوانی مرا به سوی میز تحریر کشاند تا "جنگ با مارمولک ها" را بنویسم.واژه مارمولک ها تداعی کننده چیزهای عمیق تری است،تنها یک تخیل صرف نیست.تصویری از اوضاع امروز زمانه است،بازتابی است از آنچه وجود دارد و ما در آن زندگی میکنیم و واقعیت دارد.ادبیاتی که واقع گرا نباشد و در برابر آنچه در دنیا روی میدهد،واکنش شدیدی نشان ندهد،ادبیاتی است که با روح و سبک کار ادبی من سازگاری ندارد."