مترجم و گردآورنده: ع. پاشایی

کتاب چرخ و نیلوفر از هر دفتری از کانون‌های بودایی برگی برگرفته و کنار هم گذاشته است تا دانشجویان رشته مطالعات بودایی بتوانند تا حدی با مجموعه متون بودایی آشنا شوند. این اثر در واقع به نوعی تدوین شده که تمام سه کانون مهم دین بودایی را در بر گیرد و به نوعی گزیده متن‌های بودایی در طول قرون اخیر است. ین کتاب سعی کرده که با معرفی بخش‌های مختلف بودایی، به مخاطبان خود در واقع شناختی از الگوهای بودایی را ارائه کند و این بحث در مهم‌ترین کتاب‌های آنها موجود است.

"عارفی را پرسیدند دلت چه خواهد: گفت آنکه هیچ نخواهد." پانصد و شصت سال پیش از میلاد مسیح، آموزگاری در شمال شرقی هند در شهر لومبینی در طایفه ی گوتمه چشم به جهان گشود که همین سخن را تعلیم می داد. او که بعدها "بودا" یعنی به اشراق و بیداری در رسیده نام گرفت راه رهایی را برون شدن از آرزو و خواهش دانست. نقب زدن به واقعیت معنی زندگی، برای سیدارته زمانی فراهم شد که پس از رها کردن ریاضت های سخت و طلب راه میانه به سن ۲۹ سالگی در مراقبه ی چهل روزه در زیر درخت بو ( درخت انجیر معابد) به روشن شدگی نایل شد. پس از این حالت چهل و پنج سال دیگر را در کوچه و بازار و میان مردمان به رساندن پیامش سپری کرد. پیام او رهایی از رنج بود. بودا تعلیم میداد پایان رنج با درک چهار حقیقت جلیل ممکن میشود: ۱ـ زندگی رنج است. ۲ـ خواستگاه رنج تشنگی و شهوت است. ۳ـ رهایی از رنج همان رهایی از تشنگیست. ۴ـ راه رهایی از تشنگی، راستی و درستی در شناخت، در اندیشه، در گفتار، در کردار، در زیست، در کوشش، در آگاهی و در یکدلی است. با درک این چهار حقیقت و عمل به آنها نیروانه حاصل می شود. نیروانه نوعی حالت است. فرد در آن حالت به نیستی در نمی رسد. بلکه نوعی رضایت مطلق نایل می شود، غلبه بر آز، فریب و جهل، آزادی از خویشتن و آزادی از همه ی امیال زودگذر.

دونمه (ترکی: dönme) به یک گروه از یهودیان مخفی در امپراتوری عثمانی اطلاق می‌شود که ظاهراً اسلام آورده ولیکن در واقع یهودی و شبتایی بودند. این گروه از پیروان شبتای زوی تشکیل شده بودند که یه کابالاییست قرن ۱۷ بود که ادعای مسیح بودن کرد و در نهایت توسط سلطان محمد چهارم مسلمان شد. بعد از زوی پیروان او نیز به اسلام گرویدند و دونمه نامیده شدند. بیشتر دونمه‌ها با ازدواج با دیگران مخلوط شده و اکنون قابل تشخیص نیستند. تعداد کمی از آن‌ها هنوز خود را یهودی میدانند با اینکه بقیه یهودیان آن‌ها را یهودی نمی‌دانند.

دونمه‌ها از بازماندگان اخراج شدگان از اسپانیا بودند. اکثر آن‌ها دارای دو نام بودند، یک نام مذهبی که آن را مخفی نگاه میداشتند و یک نام سکولار که در زندگی روزمره استفاده میکردند. آن‌ها به مساجد میرفتند و در ماه رمضان روزه میگرفتند و حتی گاهی به حج نیز میرفتند.

جوزف اسمیت، در قرن 18 ادعا کرد که پس از ملاقات‌های پی‌در‌پی با فرشته‌ای که بر او نازل می‌شد، به منبع کتیبه‌های باستانی دست‌یافته که روشنگر افق‌های مسیحیتی راستین و متفاوت با تعلیم کلیسای جهانی مسیح است. با انتشار این کتاب و موعظه‌ی اسمیت و پیروان اندکش، کلیسای عیسی مسیح قدیسان آخرالزمان تاسیس شد و این چنین مورمونیسم شکل گرفت. اسمیت ادعا می‌کند تاریخ حقیقی این کتیبه‌ها به قرن‌ها پیش از میلاد بازمی‌گردد و مطالب این کتاب هرچند تا حدی دستخوش تغییر و تاویل حین انتقال و نگارش شده، اما نسبت به عهدین بهره‌ی بیشتری از حقیقت برده است. کتاب مورمون تاریخ قومی به نام نافیان را که زیرمجموعه بنی‌اسرائیل هستند روایت می‌کند. تاریخی موازی تاریخ قوم یهود در عهد عتیق و کلیسای مسیح در عهد جدید که بازه‌ای حدودا 100 ساله (600 قبل میلاد تا 400 میلادی) را در برمی‌گیرد. با این وجود قریب به اتفاق محققان بر این باورند که جوزف اسمیت خود نوینسنده‌ی این کتاب است و شواهدی بیرونی و درونی تماما گواهی بر این ادعاست. مثلا اقوام و مکان‌هایی که در این کتاب آمده، سبقه‌ی تاریخی ندارند و هیچ‌گونه شواهدی مبنی بر وجود داشتن چنین اقوام و رخ دادن چنین وقایعی در دست نیست. در کتاب از پیام‌آورانی نام برده شده که در هیچ کجای دیگر، حتی اشاره‌ای نیز به آن‌ها نشده است. سبک نگارشی متن و شیوه‌ی روایت هم تقلیدی کاملا شکست خورده از عهدین است. در مورد محتوا هم باید بگویم که در قسمت‌های قابل توجهی از کتاب، عینا از عهدین کپی‌برداری شده، مثلا تقریبا تمام باب‌های اشعیا در کتاب دوم نافی آیه به آیه نقل شده. محتوای تعلیمی کتاب را هم می‌توان به دو بخش تقسیم کرد. بخش نخست که شامل تعالیمی جدید است و بخش دوم که از ترکیب ناموزون تعالیم کتاب‌مقدس (بخصوص عهد جدید) بدست آمده است. تصنعی بودن کتاب، روایت‌ها و پیشگویی‌ها کاملا مشخص است. خواندن این کتاب، آن هم بصورت گزیده و خلاصه، شاید تنها برای دین‌پژوهان مفید باشد و البته پیروان این مذهب نوپای آمریکایی.