آرزوهای برباد رفته
نام نویسنده : اونوره دو بالزاک
نام مترجم : سعید نفیسی
از برجسته ترین نقشمایههای کمدی انسانی میتوان جوان جاه طلب (تازه به دوران رسیده، نوساخته) و آرزوهای بر باد رفته را ذکر کرد. علاوه بر نمونه بارز باباگوریو، بسیاری از آثار بالزاک، که ذکرشان رفت، صورتهای دیگری از رمان آموزشی بالزاکی یا رمان پرورشی محسوب میشوند. به اینها عناوین زیر را نیز میتوان افود: زنبق دره، دختر حوا، عتیقه خانه، الاهه هنر ناحیه، و البته رمان نمادین آرزوهای بر باد رفته که عنوان و ابعاد آن سبب میشود در مرکز این دایره عظیم قرار گیرد.
قهرمان داستان، لوسین دو روبامپره، به توالی نامنظم آرزو/عزت و ذلت وحدت میبخشد. او کاملترین شکل این تیپ بالزاکی است-یعنی شهرستانی با استعداد و زیبا چهرهای که آرزو دارد نام و آوازهاش در همه جای پاریس بپیچد. ضعف و رنگپذیری لوسین- چند حالتی فکری و جسمی او-شخصیت مستعدی از وی میسازد که نظرها را جلب میکند و مکانهایی را که در آنها قرار میگیرد با خصوصیاتش منعکس میسازد.
ابن خلدون و تیمور لنگ
ادیسه
نویسنده: هومر مترجم: سعید نفیسی
ایلیاد، ادیسه و انه اید از آثار حماسی بزرگ یونان و روم هستند که در فرهنگ و ادبیات اروپایی همان اهمیت و ارجی را دارند که شاهنامه ی فردوسی برای ایرانیان دارد. با انتشار ترجمه ی این سه گانه ی پهلوانی بزرگ به وسیله ی همین مترجم و ناشر ، جامعه زیبای زبان شیوای پارسی بر بالای این سه نامی باستانی پوشیده آمده است.
ادیسه یکی از دو کتاب کهن اشعار حماسی یونان اثر هومر میباشد. کتاب مانند سلف خود ایلیاد، به صورت مجموعه ای از سرودها گردآوری شده اما شیوه نقل آن با ایلیاد تفاوت دارد. ادیسه سرگذشت بازگشت یکی از سران جنگ تروا (ادیسیوس یا الیس) فرمانروای ایتیکا میباشد. در این سفر که بیش از بیست سال به درازا میانجامد ماجراهای مختلف و خطیری برای وی و همراهانش پیش آمده.
..... آنگاه آتنه که چشمان فروزان دارد به اولیس گفت : ای پسر بزرگ زاده ی لایرت ، ای اولیس که چاره جویی فراوان داری ، خود را نگاه دار ، این زدو خورد را که جنگ جویان در آن باهم برابرند پایان ده ، از آن بترس که خشم زیوس پسر کرونوس را که بانگ او به جاهای دور می رسد بر سر خود فرود آوری ....
ادیسه (شومیز)
نویسنده: هومر
مترجم: سعید نفیسی
ایلیاد، ادیسه و انه اید از آثار حماسی بزرگ یونان و روم هستند که در فرهنگ و ادبیات اروپایی همان اهمیت و ارجی را دارند که شاهنامه ی فردوسی برای ایرانیان دارد. با انتشار ترجمه ی این سه گانه ی پهلوانی بزرگ به وسیله ی همین مترجم و ناشر ، جامعه زیبای زبان شیوای پارسی بر بالای این سه نامی باستانی پوشیده آمده است.
ایلیاد
نویسنده: هومر مترجم: سعید نفیسی
منظومه ایلیاد نامدارترین حماسه دنیای قدیم و از شاهکارهای مسلم ادبیات جهان است. این منظومه که هومر شاعر نابینای یونان کهن آن رادر بیست و چهار سرود به نظم آورده،داستان شورانگیز جنگی است که میان مردم یونان و مردم تروا درگرفته است؛ پاریس فرزند پادشاه تروا، هلن شاهزاده زیبای یونانی را از چنگ شوهر وی بدر برد وخشم یونانیان را برانگیخت...
داستان اثر مربوط است به ربوده شدن هلن زن زیباروی منلاس یکی از چند فرمانروای یونان توسط پاریس پسر پریام شاه ایلیون (تروا). خواستگاران هلن با هم پیمان بسته بودند که چنانچه گزندی به هلن رسید شوی او را در مکافات مجرم یاری دهند. از این رو سپاهی بزرگ به فرماندهی آگاممنون و با حضور پهلوانانی چون آشیل، اولیس، پاتروکل، آیاس(آژاکس) و... به سوی شهر تروا روانه گردید تا هلن را از پاریس بازپس گیرند. سپاهیان یونان ده سال تروا را محاصره کردند ولیکن با رشادتهای پهلوانان تروا، به ویژه هکتور بزرگترین پسر شاه و برادر پاریس و پشتیبانی خدایانی چون زئوس و آفرودیت و آپولون طرفی نبستند.
در این سالها آشیل، بزرگترین پشتوانه یونانیان به دلیل اختلاف با آگاممنون جبهه را رها کرده و در گوشه ای به همراه یاران اختصاصی اش نبرد را نظاره میکرد. تا اینکه پاتروکل پسر عموی آشیل، با لباس و جنگ ابزار آسمانی او به نبرد رفت. ولی با فریب و نیرنگ زئوس و دشمنی آپولون و دیگر از خدایان هوادار تروا، شکست خورده و به دست هکتور به کشتن رفت. آشیل از این رویداد خشمگین شده و اختلافاتش با آگاممنون را کنار گذاشته و پس از تشییع جنازه پاتروکل، به نبرد تن تن با هکتور پرداخت و او را شکست داد. سپس به جنازه اش بی احترامی روا داشته و آنرا با خود به اردوگاه یونانیان آورد.
پریام شاه تروا به یاری خدایان شبانه خود را به اردوگاه آشیل رسانده و با زاری از او تمنا کرد که جنازه پسرش را به او برگردانند تا بتواند مراسمی در خور بزرگی این پهلوان حماسه ساز ترتیب دهد. پس از گفتگوی دراز، آشیل پذیرفت و داستان ایلیاد اثر هومر با توصیف سوزاندن هکتور در تروا و به سوگ نشستن مردمان شهر برای او به پایان میرسد.
در این کتاب و همچنین کتاب دیگر هومر، اودیسه اشاره ای به پایان نبرد تروا و سرنوشت تراژیک آشیل نرفته است. داستانهایی چون اسب تروا در آثار نویسندگان بعدی رمی همچون ویرژیل و اووید آمده و افسانه رویین تن بودن آشیل و ماجرای پاشنه آشیل که به مرگش انجامید را شاعر سده یکم میلادی استاتیوس در کتاب خود آشیلید پرداخته است.
بابک خرمدین
سعید نفیسی
طبری می گوید که بابک از تیره مزدک بود که به روزگار نشینروان بیرون آمده بود. ابنالندیم در کتاب الفهرست مینویسد: واقد بن عمرو تمیمی که اخبار بابک را گرد آورده است گفته است که پدرش مردی از مردم مداین و روغنفروش بود، به مرزهای آذربایجان رفت و در دهی که بلالآباد نام داشت از روستای میمد جای گرفت و روغن در آوندی بر پشت میگرفت و در دیههای روستای میمد میگشت، زنی اعور را دلباخته شده و این زن مادر بابک بود…
آغاز ظهور دین خرمیان معلوم نیست و مورخان درباره آنکه این کیش را بابک رواج داده یا پیش از آن هم بوده و وی بدان گرویده است، اختلافنظر دارند. اما چیزی که در این میان مسلم است این است که پیش از بابک این کیش در میان بوده و بابک در ترویج آن کوشیده و آن را به منتهای قدرت و نیروی خود رسانده است.
از قراین پیداست که خرمدینی نامی عامی است برای پیروان دین تازهای که در قرن دوم در ایران آشکار شده و شاید بازماندگان مزدکیان زمان ساسانیان را در دورههای اسلامی به این نام خوانده باشند که از روزگار ساسانیان در نواحی دورافتاده ایران و در کوهستانهای مرکز و مغرب و شمال غربی ایران پنهانی میزیستهاند و در این زمان دین خود را آشکار کرده و شاید اصلاحاتی در روش مزدک کرده باشند و به همین جهت نام تازهای برگزیده باشند.
بررسیهای این کتاب درباره پیدایش، روایتهای تاریخی متعدد، جغرافیای زیستی، جنگ های بابک، فرجام کار او، خاندان و نزدیکانش، بابک خرمدین در دیده خاورشناسان و نیز مهمترین مراجع درباره بابک و خرمدینان است.
بابک خرم دین
نویسنده: سعید نفیسی
سعید نفیسی (۱۸ خرداد ۱۲۷۴ تهران - ۲۳ آبان ۱۳۴۵ تهران)، دانشپژوه،ادیب، تاریخنگار، نویسنده، مترجم و شاعر ایرانی بود.
او جزو نسل اول استادهای دانشکدهٔ تاریخ دانشگاه تهران بود.
در بخشی از کتاب میخوانیم:
درباره جنگهایی که بابک با لشکریان خلفای بغداد کرده است برخی از جزییات را تاریخنویسان ضبط کردهاند: حاج خلیفه در تقویم التواریخ آغاز کار خرمدینان را در کوهستان آذربایجان در سال ۱۹۲ آورده و میگوید: هلاکی آن قوم به دست حازم. گویا این همان سالی است که جاویدان ابن شهرک بیرون آمده است.
بابک کار خود را در سال ۲۰۱ آغاز کرده است چنان که در تقویمالتواریخ نیز آمده و فصیحی در مجمل در حوادث سال ۲۰۱ مینویسد: خروج بابک الرخمی در جاویدانیه و جاودانیه را به جاودان بن سهل بازخوانند، که صاحب بذ بود و بابک دعوی میکرد و روح جاویدان در وی ظهور کرده است و در اطراف ممالک دست به فساد آورد.
گردیزی در زینالاخبار در خلافت معتصم چنین آورده است: «مردمان سپاهان و همدان و ماسبذان اندر دین خرمی شدند مذهب بابک خرمدین گرفند و لشکر انبوه بر بابک گرد آمد. معتصم مراسحق بن ابراهیم را، که امیر بغداد بود، به حرب ایشان فرستاد. او به رفت و با خرم دین حرب کرد و شصت هزار مرد را از ایشان بکشت و باقیبگریختند و زمینه ارمینیه و آذربایجان بستدند، و چون لشکر اسلام سوی خرمدینان متواتر گشت بابک خرمدین ضعیف گشت، پس از ملک روم استعانت خواست و ملکالروم به نصرت بابک بیرون آمد و شهر زبطره را ویران کرد و بازگشت و چون خبر به معتصم رسید ضجر گشت.»
به روایت سعید نفیسی
سعید نفیسی از پرکارترین پژوهشگران و ادیبان دوران معاصر بود و گذشته از ده ها کتاب که نام وی را بر پیشانی خود دارند مقاله های تحقیقی و اجتماعی ادبی و تاریخی بسیاری نیز در نشریه ها و مطبوعات از او منتشر شد. اما او گذشته از پرکار بودن، پررابطه نیز بود و با اغلب رجال سیاسی و ادبی دوران معاصر ایران معاشرت و مراوده نزدیک داشت. آنچه در این کتاب عرضه می شود خاطرات او از این آشنایی ها است که در فاصله سالهای 1336 تا 1340 حدود ده سال پیش از درگذشت او نوشته شده اند. حافظه قوی و قلم روان نفیسی گذشته از اطلاعاتی دست اول از خصایل و روحیات و سرگذشت کردار این مشاهیر، وصفی روشنگر و مفید از اوضاع اجتماعی ایران این دوران، تصویری به یاد ماندنی از تهران قدیم، شرحی از زندگی روزمره مردم، و بسیاری اطلاعات دیگر از این گونه در دسترس خواننده می گذارد.
تاریخ اجتماعی ایران(از انقراض ساسانیان تا انقراض امویان)
نام نویسنده : سعید نفیسی
تسلط نفیسی به تاریخ و ادبیات ایران، باعث شده بود تا آثار تازه و پژوهشی پدید آورد و تعداد بسیاری از متنهای منثور و منظوم فارسی را به شیوهای علمی منتشر کند و از گمنامی بیرون آورد. کتابخانه شخصی و کممانندی که به مرور زمان فراهم ساخته بود به او این امکان را میداد که به مهمترین مآخذ تاریخی و ادبی دسترسی داشته باشد. دکتر صادق رضازاده شفق دربارهٔ سعید نفیسی مینویسد: «من در تمام مدت شناسایی او حیران کار و کوشش او بودم. میتوانم بگویم که در همه عمر مردی در کتابدوستی و مطالعه و فراواننویسی و کنجکاوی ادبی مانند او ندیدم... در عین فراواننویسی تندنویس هم بود و اگر قلم برمیداشت مدتی نگذشته مقالهای وافی و مطالبی کافی به رشته تحریر میکشید... در هر صورت این گونه ثمربخشی حیرتآور از نفیسی عجب نیست و در این کار هیچیک از نویسندگان و مؤلفان زمان ما به پایه او نمیرسد و باید او را از حیث تعداد آثار با امثال یاقوت حموی یا ابوعلی سینا یا غزالی، و از متأخرین با مؤلف ناسخالتواریخ مقایسه کرد... تندنویسی او خود استعداد نادری بود که من در همه عمر بر او ثانی ندیدم. قلم در لای انگشتان باریک او ساز سیال و سیار و منبع فیاضی بود که ایست نداشت و اگر آغاز به نوشتن میکرد ساعتی نمیگذشت که ستونها و صحیفههایی مشحون از عبارات شایان و فارسی استوار روان روی میز تحریر پخش میگشت و شخص آنچه را که سحر قلم عنوان دادهاند به چشم میدید.
تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دورهٔ معاصر دو جلدی
این کتاب به بررسی تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران از آغاز سلطنت قاجاریه تا سرانجام فتحعلیشاه میپردازد. استاد نفیسی در مقدمه آورده: امروز دیگر جای هیچگونه سخن نیست که تاریخ در پرورش روح ملی و خصال مردانه و دوستداری میهن و سرزمین نیاکان و بالاتر از همه دوستداری فرهنگ و سنن و شئون ملی و نژادی بهترین و برترین وسیله است. به هر اندازه که تاریخ زمانهای دور از ما این سودهای فراوان را دربرداشته باشد قطعاً و یقیناً تاریخ زمانهای نزدیک به ما چند برابر سود خواهد داشت، زیرا که زندگی امروز ما به زندگی این روزها نزدیکتر و پیوستهتر است، و ما از تاریخ زمان نزدیک به خود برای زندگی امروز بهرهمندتر میشویم و بیشتر عبرت میگیریم. اگر در تاریخ روزگار خود بخواهیم فرو رویم و ژرف بنگریم بسیاری از وقایعی که ما به چشم خود دیدهایم دنباله و نتیجهٔ واقعهٔ دیگری است که چندین سال پیش روی داده است و بدین جهت تاریخ دوران ما لااقل با تاریخ نزدیکترین دوره به ما پیوستگی کامل دارد.
تاریخ ادبیات روسی
نویسنده: سعید نفیسی
امروز در جهان ادب پیوند ادبیات ملل مختلف با یک دیگر روز بروز استوارتر و ضروریتر میشود زیرا که تمدن جدید با شتاب هرچه تمامتر کشورهای جهان را به یکدیگر نزدیک میکند و میتوان گفت اندیشۀ آدمیزادگان درتمدن امروز در آسمانها موج میزند و بسرعت برق از این کران به آن کران میرود.
درین میان مللی که همسایۀ یکدیگرند و بههمین مناسبت از افکار یکدیگر آگاه ترند بیشتر نیازمند از آثار ادبی هم با خبر شوند و کامیاب گردند. به همین جهت در زمانهای اخیر توجه خوانندگان و جویندگان ایرانی به ادبیات روسی که شامل این جهات اساسیست بیشتر شده است و بهحق میبایست کتابی درین زمینه به زبان فارسی انتشار یابد و این کتاب برای ادای این مقصود فراهم شده است.
درین کتاب بحث در پایان دوره پیش از انقلاب به پایان میرسد.
رساله فریدون بن احمد سپهسالار (احوال مولانا جلال الدین مولوی)
سخنان منظوم ابوسعید ابوالخیر
نویسنده: ابوسعید ابوالخیر
تصحیح: سعید نفیسی
هر چند بصورت از تو دور افتادم زنهار مبر ظن که شدی از یادم در کوی وفای تو اگر خاک شوم زانجا نتواند که رباید بادم
شادروان « سعید نفیسی» یکی از معاصرانی است که بیش از همه به مبحث شاعری ابو سعید پرداخته است.ایشان در کتاب « سخنان منظوم ابو سعید ابوالخیر» با دلایل و قراینی ،شاعری شیخ را به اثبات رسانده است.وی دراین کتاب ، تعداد ۷۲۶ رباعی و ۸۸ قطعه و بیت پراکنده به نام ابوسعید گردآوری کرده است.
مؤلف این کتاب رباعیات نغز و دلنشینی را به نام شیخ ضبط کرده است که در صورت پذیرش سخن او مبنی بر شاعر بودن ابوسعید، می توان او را جزء نخستین رباعی سرایان دانست.«هرمان اته »، خاور شناس نامی آلمانی ،درباره ی ابوسعید می نویسد:
« وی نه تنها ازاستادان دیرین شعر صوفیانه به شمار می رود ، بلکه صرف نظر از رودکی و معاصرانش، می توان او را از مبتکرین رباعی که زاییده ی طبع ایرانی است، دانست.ابتکار او در این نوع شعراز دو لحاظ است: یکی آن که وی اولین شاعری است که شعرخود را منحصراً به شکل رباعی سرود. دوم آن که رباعی را بر خلاف اسلاف خود، نقشی از نو زد، که آن نقش جاودانه باقی ماند.
یعنی آن را کانون اشتعال آتش عرفان و وحدت وجود قرار داد و این نوع شعراز آن زمان نمودار تصورات رنگین عقیده به خدا در همه چیز بوده است. اولین بار در اشعار اوست که کنایات و اشارات عارفانه به کار رفته، تشبیهاتی از عشق زمینی و جسمانی در مورد عشق الهی ذکر شده و در این معنی از ساقی بزم و شمع شعله ور سخن رفته و سالک راه خدا را عاشق حیران و جویان، می گسار، مست و پروانه ی دور شمع نامیده که خود را به آتش عشق می افکند.
سرچشمه تصوف در ایران
سعید نفیسی
معروف ترین طرق تصوف در سلسله ارشاد مشایخ خود اتفاق ندارند. پیداست که این سلسله ها خود را به مبادی اسلام رسانده اند و هر کدام از ایشان آن را به یکی از ائمه یا اصحاب رسول (ص) یا تابعین پیوسته اند. از جمله موضوعاتی که در کتاب سرچشمه تصوف در ایران در 279 صفحه مورد بررسی قرار گرفته است : « تاثیر تعلیمات بودایی در در فرهنگ پیش از اسلام ایران تصوف ایران از نظر فلسفی نفوذ افکار مانویان در تصوف تعلیمات یهود و نصاری و یونانیان در تصوف ایران جنبه های خاص تصوف ایران سماع در تصوف ایران آیین جوانمردی و فتوت پیشوایان معروف فتوت و ..........