یوهان گوتلیب فیشته

ترجمه: سیدمسعود حسینی

این کتاب یکی از آثار اصلی یوهان گوتلیب فیشته، فیلسوف ایدئالیست آلمانی است. او که پیرو فلسفۀ کانت بود و آغاز مکتب ایدئالیسم آلمانی را رقم زد، در این کتاب، بر اساس دیدگاه‌های ایدئالیستی‌اش نحوۀ شکل‌گیری جامعۀ سیاسی، قوا و بخش‌های آن، اشکال حکومت، نحوۀ شکل‌گیری آگاهی اجتماعی و قوانین حکومت عقلانی بر انسان را توضیح می‌دهد.

این کتاب از دو بخش تشکیل شده است: بخش نخست، که بخش فلسفی و متافیزیکی کتاب است، به بحث در باب مبانی فلسفی جامعه و اجتماع سیاسی بشری می‌پردازد، و بخش دوم، که بخش کاربردی کتاب است، اصول مطرح‌شده در بخش نخست را در حوزه‌های ملموسی مثل رابطۀ زن و شوهر، رابطۀ والدین و فرزندان، رابطۀ دولت‌های همجوار با یکدیگر، و مسائلی از این دست به کار می‌بندد.

کتاب بنیاد حق طبیعی از یک سو منبع مهمی برای مطالعۀ فلسفۀ سیاسی آلمانی در اواخر قرن هجدهم و از سوی دیگر منبعی بسیار ارزشمند برای فهم فلسفۀ سیاسی کانت و هگل، دو فیلسوفِ دیگرِ ایدئالیسم آلمانی، است.

ارزش این کتاب در آن است که اولاً می‌توان آن را اولین کتاب هگلی هگل نامید که در آن وی به تمامی از چهارچوب اندیشه‌های پیشینیانش، به ویژه کانت و شلینگ، رهایی یافته و خود را به عنوان فیلسوفی صاحب سبک نشان می‌دهد. ثانیاً پدیدارشناسی روح واجد چنان نظام فلسفی عمیقی است که حتی اگر هگل، غیر از آن، هیچ کتاب دیگری نمی‌نوشت، این کتاب به تنهایی این قابلیت را داشت که هگل را به فیلسوفی بزرگ بدل سازد.