دین ملک طاووس
کتاب گارنیک آساطوریان و ویکتوریا آراکلوا، نخستین کوشش آکادمیک است که گزارشی مبسوط از معتقدات یزیدیان در تمامی ساحات معنوي آن عرضه میکند و در ضمن دربردارندة طرحی دقیق از نحوة شکلگیري جوهرة پانتئون یزیدي است. با وجود کثرت آثار چاپ شده دربارة این دیانت ــ که برخی از آنها حتی در دوران اخیر منتشر شدهاند ــ اثر حاضر نخستین تلاش جدي براي نیل به جنبههاي اصلی جهان‌بینی یزیدي است. بیشتر مسائل طرح شده در این پژوهش، مدتها از سوي جوامع علمی مورد غفلت بوده است، اما نویسندگان کتاب مزبور، در پرتو پژوهش‌های میدانی و تسلط کامل بر گویش کُرمانجی متداول در جوامع یزیدي، حق مطلب را در این مورد به خوبی ادا کردهاند. یکی از نتایج و دستاوردهاي مهم این پژوهش، تلاش براي بازسازي جایگاه این دین در میان گرایشهاي غیرجزمی خاورمیانه است. مطالعۀ تطبیقی اسلام دگراندیش (هترودوکس) و مشتقات آن و همچنین برخی دیگر از بدعتهاي موجود در دیانت یزیدي، آشکارکنندة مجموعهاي از تشابهات است که میتواند دستاوردي بزرگ براي پژوهشگران تاریخ تطبیقی ادیان جهان تلقی گردد.
پروفسور آدریانو و. رُسی دانشگاه ناپل، ایتالیااین کتاب گزارشی موثق، نو و بسیار ضروري دربارة یکی از گروههاي دینی کمتر شناختهشدة خاورمیانه، یعنی یزیدي است که از پیش‌داوری‌ها و برداشت‌های نادرست رنج برده است. پژوهش مزبور ضمن بیان جزئیاتی دربارة یزیديها و تاریخ آنها، با تمرکز بر معتقدات یزیدي در باب مفاهیمی همچون تجلی خداي یگانه در هیئت الوهیتهاي گوناگون، قدیسان و شخصیتهاي الهی ــ و بهطورکلی تمام عناصري که از باب سهولت استعمال، پانتئون یزیدي نامیده می‌شوند ــ ابعاد گوناگون و خویشکاريهاي مختلف آن را بهطور شفاف توضیح داده و از یکدیگر متمایز کرده است. بنابر آنچه گفته شد، تحلیل باورهاي شگفت و عناصر التقاطی دیانت یزیدي (شامل آیین گنوسی و اسلام دگراندیش) گامی بزرگ در راستاي مطالعۀ تطبیقی ادیان است؛ چه این دین، متضمن جزئیاتی ارزشمند از جریانهاي گوناگونی است که برخی از آنها در خاورمیانه بسیار کهن و ریشهدار هستند. این کتاب همچنین براي قومشناسی خاورمیانه و فهم مسائل کمتر شناختهشدة ارتباطات ژئوپولیتیکی حائز اهمیت است. موضوعاتی که نویسندگان در این کتاب طرح کردهاند، حاصل واکاوی و پژوهش و آمیزهاي منحصربهفرد از تخصص در شاخههاي گوناگون ایرانشناسی (شامل قومشناسی و مطالعات زرتشتی)، انسان‌شناسی و ارتباطی درازمدت و تنگاتنگ با یزیدیان و جوامع آنها در نقاط مختلف جهان است.
پروفسور مارتین شوارتز
مفهوم تاریخ در مشرق زمین
گذشته نگری انسانها و تصوری که از رویدادهای گذشتگان و میراث گذشته داشته اند به اندازة تاریخ بشر قدمت دارد. گذشته در هرشکلممکن، در همة دوران تاریخی برای انسانهای هر عصر، حامل نظام ارزشی و معنایی بوده که در قالب متون و نشانه های فرهنگی در ذهنیتِ نسل بعدی بازتاب یافته است. این تأثیرگذاری از منظرهای گوناگون دینی، سیاسی و فرهنگی قابل بررسی تاریخی میباشد. کتاب مفهوم تاریخ در مشرق زمین درواقع یک واکاوی ژرف پیرامون مفهوم تاریخ در فرهنگ‌های گوناگون شرق ازجمله فرهنگ مسلمانانِ صدر اسلام، آباء صدر مسیحیت، یهود (بنیاسرائیل)، مصر باستان، بین النهرین، ایران باستان، شرق دورۀ یونانمداری و … است که نگرش تاریخی و به طورکلی انگاره های نخستین از جهان‌بینی تاریخی این اقوام کهن را مورد بررسی مورّخانه قرارمی‌دهد. تصور انسانها از گذشته که بتوان نام تاریخ بر آن نهاد، مستلزم درک دلالت گذشته و شیوۀ روایت‌مندی تاریخ برای انسانهای هر عصر است: گذشته چگونه و به چه صورتی برای نسل بعد روایت میشده است؟ انسانها چه درکی از گذشتة خویش داشتهاند و چگونه و چه محوری از گذشته را به روایت کشیدهاند؟ آیا روایتمندیشان از نوع منتقدانه و آگاهی بخش بوده و یا صرفاً به شکل انتقال منفعلانه و ارتجاعی بوده و تهی از تفکر تاریخی، گذشته، حال و آینده را به هم مرتبط میساخته است؟
