تاریخ عرب
فیلیپ خلیل حتی
ترجمه: ابوالقاسم پاینده
تاریخ عرب، ترجمه فارسی اثر عربی فیلیپ خوری حِتّی، به قلم ابوالقاسم پاینده در قالب یک جلد کتاب است. فیلیپ خوری در اثرش سعی کرده سرگذشت عرب و اقوام عربزبان را از روزگار قدیم تا فیروزی عثمانی، در اوایل قرن شانزدهم ارائه دهد. این دومین ویرایش از اثر است که پیشترها توسط سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی در سال 1366 در انتشارات آگاه چاپ شده بوده است. در اثر حاضر، شاهد چاپ سوم آن توسط کتابخانه ملی ایران در سال 1380ش، با همکاری انتشارات علمی و فرهنگی میباشیم؛ در واقع ترتیب چاپها اینچنین است: چاپ اول، در چاپخانه شفق تبریز در سال 1344ش؛ چاپ دوم، در انتشارات آگاه تهران در سال 1366ش و چاپ سوم، در زمستان 1380ش.
در متنی که ناشر در معرفی کتاب، در ابتدای آن آورده، چنین میخوانیم: این کتاب، بهوسیله شادروان ابوالقاسم پاینده از روی ترجمه عربی، به فارسی درآمده و از طرف آقای فتحالله مجتبایی با متن انگلیسی دقیقا مقابله و ویرایش شده است. نظر به نایاب بودن این کتاب، بهخاطر تیراژ کم 1500 نسخهای آن در چاپ اول 1344، متن اصلاحشده آن برای چاپ دوم در اختیار مؤسسه انتشارات آگاه گذاشته شد. اکنون که کار چاپ کتاب به پایان میرسد، سازمان لازم میداند که همراه با طلب آمرزش برای مترجم، از زحمات آقای مجتبایی و نیز آقای دکتر محمدحسین روحانی که پیشگفتار کتاب را نوشتهاند، سپاسگزاری کند.
در پیشگفتاری که محمدحسین روحانی بر کتاب نوشته، آمده: «فیلیپ خلیل حتی (Hitti)، از مورخان بلندآوازه همروزگار و کتاب تاریخ او از مآخذ ارزشمند برای پژوهش درباره تاریخ اسلام و عرب است. نگارنده این کتاب، دارای آیین مسیحی است. پیداست مورخی که با ما همکیش و هماندیش نباشد، میتواند - و حتی حق دارد - در جاهایی داوریهایی بکند و سخنانی بگوید که با آنچه ما بهسان باورهای دینی برگزیدهایم ناسازگار نماید و شاید نیز برخی از نازکدلان را برنجاند. مترجم دانشمند این کتاب، شادروان ابوالقاسم پاینده، جایبهجای در پانوشتهای کتاب، آنجاها که مطالبی از آنگونه داشته است، نوشتهاند که برای برداشت ما از این دیدگاهها به پیشگفتار کتاب نگریسته شود. گویا ایشان به هنگام ترجمه، فرصت آن را نیافتهاند که این پیشگفتار را بنگارند و اکنون نیز که چاپ دوم این کتاب انجام میشود، متأسفانه روی در خاک نهفتهاند؛ ازاینرو سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، مرا فرموده است که این کار را ا نجام دهم و به آمادهسازی این پیشگفتار بپردازم. اما درباره شیوه کار و بنیاد زندگی خود میتوانم این نکته را یادآوری کنم که اهل «ردیهنویسی» نیستم و هرگز بر آن نبودهام و نیستم که با دیگران برای رویارویی با باورهای ایشان به ستیز برخیزم. آنچه در اینجا آورده میشود نشاندهنده باورهای ما مسلمانان شیعه دوازدهامامی درباره برخی مطالب عرضهشده در این کتاب است...». سپس او به ذکر نکاتی که یادآور شده، میپردازد.