کتاب توتم و تابو (Totem and Taboo) یکی از جنجال‌برانگیزترین کتاب‌های زیگموند فروید پدر روانکاوی است. زیگموند فروید در سال ۱۹۱۳ این کتاب را نوشت و در آن به روانکاوی در زمینه‌ی باستان‌شناسی، انسان‌شناسی و دین‌پژوهی پرداخت. این کتاب با الهام گرفتن از کارهای ویلهلم وونت و کارل گوستاو یونگ برای نخستین بار در مجله‌ی Imago (سال ۱۹۱۲ و ۱۹۱۳) منتشر شد: ترس از رابطه نامشروع با محارم، تابو و دوگانگی عواطف،‌ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ارواح، ﺟﺎدو و ﻗﺪرت ﻣﻄﻠﻖ ذﻫﻨﻴﺎت، بازگشت دوره‌ی کودکی توتمیسم.

فروید بر این باور بود که انسان نخستین، در دسته‌ی آغازین زندگی می‌کرده است. این دسته یک نر (پدر) نیرومند به عنوان رهبر و شماری از ماده‌های (زنان) در انحصار او را در برمی‌گرفت. این پدر نیرومند پسرانش را از ماده‌ها دور نگه می‌داشت. روزی پسران با هم متحد شدند و پدر را کشتند و کالبدش را خوردند. آن‌ها بر این باور بودند که با خوردن جسد پدرشان، نیرو و توانایی او را به دست می‌آورند. با گذشت زمان پسران از کرده‌‌ی خود پشیمان شدند و ۲ قانون و ممنوعیت را به صورت قراردادی پدید آوردند. یکی این که نمادی به شکل حیوان را به جای پدر گذاشتند؛ این نماد، توتم است. برادران خوردن حیوان توتمی را حرام و گناه دانستند. دوم این که ازدواج درون گروهی را حرام کردند (تابو) و با خودداری از ماده‌های آزاد شده، از دستاورد پیروزیشان چشم پوشی کردند. این تابو تا به امروز نیز دنباله داشته است.

این قانون‌ها برای این پدید آمدند که دیگر کسی دست به پدرکشی نزدند.  .باید گفت عقده‌ی اودیپ نیز از همین پدر کشی نخستین سرچشمه می‌گیرد و ترس‌های گوناگون که از آغاز در کودکان پدید می‌آید پایه‌های کودکانه‌ی توتمیسم است.  رقابت با پدر در عشق ورزیدن نسبت به مادر ،کودک را به جا‌به‌جایی ترس و کینه‌اش از پدر به یک حیوان وا می‌دارد. این برداشت را در صورتی می‌توان پذیرفت که دیدگاه لامارک مبنی بر موروثی شدن ویژگی‌هایی که  انسان از راه تجربه به دست می‌آورد را قبول کنیم.