از وقتی که جنگ در گرفت تا وقتی که جنگ تمام شد (گزیدهای از داستانهای هاینریش بل)
نویسنده : هاینریش بل
انتخاب و ترجمه : کامران جمالی
هاینریش بل (١٩٨٥-١٩١٧) برنده ی نوبل ادبی ١٩٧٢ نامدارترین چهره ی ادبی-هنری آلمان در نیمه ی دوم سده ی بیستم است. بنابر آماری که در سال های پایانی دهه ی هفتاد سده ی گذشته در آلمان انتشار یافت، بل از لحاظ نفوذ معنوی و اندیشه سازانه در میان شهروندان آلمان نفر چهارم بود. بل این موفقيت را تا هنگام مرگ با خود داشت. «از چنین شهرتی حتی توماس مان برخوردار نبود.»
در دو داستان نخست این کتاب:«وقتی که جنگ در گرفت» و «وقتی که جنگ تمام شد»، انديشه های راوی هر دو داستان همخوانی بسیاری با تفکرات خود نويسنده دارد. بل هنگامی که ناخواسته به جبهه ی دومین جنگ جهانی اعزام شد ٢٢ ساله بود و راوی نخستین داستان پیشگفته ٢٠ ساله است. نويسنده هنگام بازگشت از جبهه ها ٢٨ سال داشت و راویِ در حال بازگشت به وطن در داستان دوم ٢٦ سال سن دارد. این ها دو راوی _ که می نمایند که یکی باشند_ آشنایان با انديشه های بل را به یاد خود او می اندازند: فردی ترقی خواه، مخالف جنگ سالارانی که نامشان را _به ویژه در داستان دوم_ پیوسته ذکر می کند، دشمنِ یهودی ستیزی، افشاگر مذهب نهادی شده...
افی بریست
توماس مان
هاینریش تئودور فونتانه (1819-1898) نویسنده و داروخانهچیِ آلمانی ــ از بزرگان مکتب واقعگرایی و خالق شاهکارهای عظیمی مانند رمانهای افی بریست و آقای اشتشلین ــ در شصتسالگی با نگارش رمان تاریخی خود بهنام پیش از توفان بهعنوان نویسنده شناخته شد.
رمان بلند افی بریست، شاهکار ادبیات واقعگراییِ آلمان که از روی سرگذشتی حقیقی بهنگارش درآمده، همردیفِ رمان بزرگِ مادام بواری، شاهکار گوستاو فلوبر، قلمداد میشود و تاکنون سرمشق بسیاری از نویسندگان از جمله گونتر گراس و توماس مان بوده است و داستان آن در مورد زندگی دختر جوانی است به نام افی که در نوجوانی بههمسریِ مردی میانسال و مشکوک بهنام گرت درمیآید...
انسان نیک سچوان
همانطور که از ابتدا مشخص بود ،خدایان تمایلی به کمک به انسانها ندارند و به جای آن به دنبال یافتن تعداد کافی افراد خوب ،حتی یک نفر البته طبق قوانین خودشان هستند ،تا به دستورات آنها اعتبار ببخشد و آنها بتوانند با خیال راحت آن مکان را ترک و همهی مسائل پیشآمده را از یاد خود پاک کنند . این داستان کمی شبیه به آغاز نمایشنامهی فاوست اثر گوته است ،آنجا که خدا به مفیستوفلس یا همان شیطان میگوید که من قادرم از گناه تمامی انسانها بگذرم اگر تو بتوانی فقط یک نفر که نمایانگر بهترین نوع بشر است ،برای من بیابی . در این نمایشنامه هم ، برای خدایان ،تنها یک انسان خوب کافی و راضیکننده است تا بتوانند با خاطرهی آسوده به بهشت بازگردند و زمین را به حال خود رها کنند. بر این اساس ،برخی معتقدند که شهرت این نمایشنامه تاحدی وامدار فاوست گوته است و در نهایت به اثری که گوته در نگارش نمایشنامهی خود از آن بهره برده ،یعنی کتاب ایوب برمیگردد .
قرن من
قرن من آخرین اثر گونتر گراس، برجسته ترین نویسنده ی حال حاضر آلمان است؛ شاید او که برنده ی نوبل ادبی ۱۹۹۹ و آخرین برنده ی این جایزه در قرن گذشته است، مناسب ترین شخص برای بازنگریستن آن قرن باشد. قرن من مجموعه ای از یکصد داستان کوتاه است که هریک به یکی از سال های قرن بیستم می پردازد و هر داستان را راوی جداگانه ای نقل می کند و در کل، بافته ای از تاریخ قتل، جنگ، دستاوردهای شگفت انگیز در فن آوری، خفقان، موفقیت های ورزشی، پیشرفت های علمی، و زیاده خواهی را شکل می دهد و تصویری یک پارچه از قرن بیستم را به نمایش می گذارد. او در این کتاب، پیروزی ها و هراس های قرن بیستم را به تصویر می کشد و این قرن را در شکوه و ظلمتش نمایش می دهد. در این کتاب، هر سال تسلیم سال قبل می شود و صدای یک راوی، به صدای راویان گذشته می پیوندد، بنابراین قرن من بسیار فراتر از مجموعه ی صد داستان تشکیل دهنده ی آن است. نام کتاب خود نشان می دهد که اثری است عظیم و جهان شمول و در عین حال شخصی؛ و نویسنده به گونه ای هنرمندانه توانسته این دو مضمون متفاوت را در کتاب با هم بیامیزد. گراس در این مجموعه خلاقانه ترین شکل پیوند تخیل و تاریخ، واقعیت عینی و داستان را تحقق می بخشد.
مجازات
ناتان فرزانه
گوتهولد افرایم لسینگ
ترجمه کامران جمالی
لسینگ (به آلمانی: Gotthold Ephraim Lessing) (زاده ۲۲ ژانویه ۱۷۲۹ - ۱۵ فوریه ۱۷۸۱)، نویسنده، فیلسوف، ناشر و منتقد ادبی آلمانی و از چهرههای مهم عصر روشنگری است. نوشتهها و نمایشنامههای او نقش کلیدی در شکلگیری ادبیات آلمانی داشته است.
لسینگ را شاعر، نویسنده، و فیلسوفی میشناسند که آثارش دو موضوع را در کانون خود دارد: رواداری و انسانیت . سبک ادبی او شوخ و طناز بود. او مخالف جزم اندیشی مذهبی و برداشت خشک از متن انجیل بود. انتشار نظراتش در این باره او را وارد جدالی ادبی با کشیشی هامبورگی کرد. با منع شدن او از ادامه این جدال او نمایشنامهای به نام ناثان (ناتان) خردمند نوشت که در آن به اندیشه رواداری دینی پرداخته است. داستان این نمایشنامه در زمان جنگهای صلیبی و در اورشلیم اتفاق میافتد، نمایشنامه روایت داستانی است که بین حاکمی مسلمان، بازرگانی یهودی و جنگآوری مسیحی اتفاق میافتد. در این داستان لسینگ محبت و دوستی را خود معجزهای میداند و بر برابری هر سه دین و عدم برتری یکی بر دیگری تاکید میکند .
از میان نويسندگان کلاسیک آلمانی سه نام در کتاب های مدرسه و متن های پیشنهادی آموزگاران و استادان از بس آمد بیشتری برخوردار است: گوته ، شیلر و لسینگ . این آوازه از دوران حیات سه هنرمند نامبرده تا زمان سلطه ی هيتلر ادامه داشت. در آن دوازده سال هولناک دیگر «ناتانِ فرزانه» نه اجازه ی نمایش یافت و نه دیگر کسی می توانست در مدرسه یا دانشگاه آنرا بخواند. اما پس از پایان حكومت ترور و خفقان هنر تآتر مشتاقانه تر از پیش «ناتان فرزانه» را روی صحنه آورد. تا امروز این اثر نه تنها در تآترهای نامدار کشورهای آلمانی زبان بلکه در تآترهای کوچک تر از جمله در مدارس و شهرهای کم جمعيت هم نمایش داده می شود. «ناتان فرزانه» در بسیاری از مدارس سرزمين های آلمانی زبان در شمار متن های اجباری است و یکی از آموزش های آزاداندیشی و رواداری به شمار می آید.
اما این نمايشنامه تنها اثر لسینگ نیست که در سده ی بیست و یکم نیز همچنان خواننده و بيننده دارد. دو اثر نمایشی دیگر او هم مرتب به اجرا در می آید: «امیلیا گالوتی» و «مینافن بارنهلم»، همانگونه که شمار نه چندان کمی از شعرها و فابل های این هنرمند جسور امروز هم تجدید چاپ می شود.