جهان بشر
انسان چیست؟ در واقع هیچ. گردوغباری در فضایی بینهایت که لحظهای کوتاه در این ابدیت ظاهر شده است. تودهای از اتمها در جهانی که تعداد کهکشانهایش بهمراتب بیشتر از تعداد انسانهاست. اما با اینهمه، وجود انسان برای به وجود آمدنِ «سؤال» ضروری است و وجود یک سؤال در جهان ـ هر سؤالی که باشد ـ شگفتانگیز است. طرح یک سؤال نیازمند ذهن است، و این ذهن است که مفهوم میسازد. مفهوم چیست؟ نمیدانم، فقط میدانم که جهان و هر چیز کوچک در آن برای من مفهومی دارد. من از وجود حتی یک اتم در حیرتم و دریافتهام که تمدن ما انسانها نقشی حیرتانگیز بر تابلوی واقعیت است. البته من مفهوم آن را درک نمیکنم. هیچکس درک نمیکند ولی باعث میشود تا لبخند بزنم. این کتاب سؤالاتی درباره منشأ ما، مقصد ما و جایگاه ما در این جهان مطرح میکند. جهان بشر در وهله اول نامهای است عاشقانه به انسان؛ سرود شادی بر اقبال حیرتانگیز به وجود آمدن ما. من تصمیم گرفتم نامهام را به زبان علمی بنویسم، چراکه هیچ چیز بهتر از زبان علم نمیتواند عروج باشکوه ما را از گردوغبار به شاهکار موجودات توصیف کند. دو میلیون سال پیش، ما انسانهای میموننما بودیم، اکنون انسانهای فضانورد هستیم. تا آنجا که میدانیم، جای دیگری در کائنات چنین اتفاقی نیفتاده است. و این ارزش جشن و شادی را دارد.
جهان کوانتومی
برایان کاکس، جف فورشاو
مازيار نوعي
اشتیاق بشر برای گسترش دانش خود درباره طبیعت، او را با پدیدههایی مواجه کرد که قادر به توجیه آنها نبود. تعدد این پدیدهها و همچنین روشهای غیرمعمولی که برای توجیه آنها استفاده میشد، آرام آرام به انسانها فهماند لزومی ندارد قوانینی که برای ما قابللمس هستند، در همه حوزهها صادق باشند و برعکس قوانینی وجود دارند که برای ما مستقیماً قابل لمس نبوده، اما واقعاً در جهانی که در آن زندگی میکنیم جریان دارند. نتایج آزمایشات و کاربردی بودن آن قوانین میتوانند معیاری برای درستیشان باشند. نظریات نسبیت و کوانتوم محصول همین تفکرات در قرن بیستماند.
نظریه کوانتوم در ابتدا برای توضیح رفتار ذرات در مقیاسهای اتمی به وجود آمد، اما از آنجاییکه جهان بزرگمقیاس نیز خود از همین ذرات به وجود آمده، میتوان گفت این نظریه حاکم بر کل اتفاقات جهان است. حتی رفتار اجرام بزرگ مانند ستارگان نیز تنها با اصول نظریه کوانتوم قابل توضیح است. در مقیاسهای اتمی، ذرات از خود رفتاری نشان میدهند که قابل توضیح با مکانیک نیوتونی نیست. همین باعث میشود تا توضیحی که برای رفتار این ذرات به کار برده شود (یعنی نظریه کوانتوم)، اصطلاحاً با عقل جور درنیاید، زیرا درک ذاتی ما از طبیعت به همان صورتی است که مکانیک نیوتونی میگوید.
سخت بودن درک این نظریه مختص انسانهای عادی نیست؛ خود فیزیکدانان و حتی بنیانگذاران این نظریه نیز حین مواجهه با آن، متعجب بودهاند. حتی اینشتین نیز تا آخر عمر با دیده شک به این نظریه می نگریست. اما کاربرد این نظریه و قدرت بالایش برای توضیح پدیدهها، جای هیچ شک و شبههای را در مورد صحتش باقی نمیگذارد. به قول ریچارد فاینمن: در واقع تناقض موجود در این نظریه، اختلافی است بین حقیقت دنیا و حقیقت به آن صورت که ما دوست داریم باشد.
نویسندگان این کتاب سعی کردهاند تا به سادهترین حالت و بدون ورود به مباحث ریاضی، مفهوم نظریه کوانتوم را تشریح کنند. با اینحال قسمتهای زیادی در کتاب وجود دارد که شما باید دست از خواندن کشیده و شروع به تفکر و تجزیه تحلیل مطالب در ذهن خودتان کنید. همچنین ممکن است نیاز داشته باشید بعضی نکات کلیدی را دو بار بخوانید. در بخش پایانی این کتاب نویسندگان با استفاده از ریاضیات ساده اقدام به بررسی مراحل پایانی عمر ستارگان کرده و سرنوشتهای مختلفی که در پایان عمر ستارگان در انتظارشان است را بررسی کردند. این بخش از کتاب میتواند قدرت نظریه کوانتوم را برای کسانی که به آن شک دارند نشان دهد.