اندیشه سیاسی کارل پوپر

اریک فروم

ترجمه: عزت الله فولادوند

«آیا انسان پیروز خواهد شد؟» اثری جامع است که به تحلیل آشوب و عدم‌قطعیتی می‌پردازد که در اوایل دهه 1960 بر جهان سایه انداخته بود؛ زمانی که جهان درگیر تهدید هولوکاست هسته‌ای بود و ترس از مبارزه اتمی متقابل به واقعیتی ملموس بدل شده بود.

دهه 1960، دوران بی‌قراری وجودی در سرتاسر جهان بود. تهدید همیشگی بمب هسته‌ای و تخریب متقابل حتمی باعث ایجاد احساسی قابل لمس در مردم شد؛ احساسی که نشان می‌داد هولوکاست هسته‌ای ممکن است هر لحظه به وقوع بپیوندد. در چنین محیطی از جنگ سرد بود که اریک فروم، روان‌شناس اجتماعی برجسته، کتاب «آیا انسان پیروز خواهد شد؟» را نوشت. فروم با تحلیل استریوتایپ‌ها و پروژکت‌های دشمنانه که در سیاست‌های خارجی اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده رواج داشت، به نگرانی‌های موجود در هر دو طرف اشاره کرد و نشان داد که چگونه تفکر پارانوئید در عرصه سیاست می‌تواند بسیار خطرناک باشد. با تحلیل روان‌شناختی برجسته از ذهنیت‌های بازیگران اصلی آن دوران، فروم به ما کمک کرد تا از ایدئولوژی‌ها و افسانه‌های جنگ سرد عبور کنیم.

یکی از مهم ترین کتاب های قرن بیستم، جامعه باز و دشمنان آن، دفاع سازش ناپذیری از لیبرال دموکراسی و حمله ای قدرتمند به خاستگاه های فکری توتالیتاریسم است. دستاورد بزرگ کارل پوپر در زمان انتشار برای اولین بار به موقعیتی افسانه ای دست یافته است. پوپر با ردیابی ریشه های یک سنت استبدادی که توسط افلاطون، مارکس و هگل نمایندگی می شود، استدلال می کند که روح تحقیق آزاد و انتقادی که بر تحقیقات علمی حاکم است باید در مورد سیاست نیز صدق کند. جورج سوروس، که شاگرد پوپر بود، در مقدمه‌ای جدید، «مکاشفه» اولین خواندن کتاب و چگونگی کمک به الهام بخشیدن به بنیادهای بشردوستانه جامعه باز را توصیف می‌کند.

«جامعه باز و دشمنان آن» که در تبعید سیاسی در نیوزیلند در طول جنگ جهانی دوم در دو جلد در سال 1945 منتشر شد، توسط برتراند راسل به عنوان «دفاع قوی و عمیق از دموکراسی» مورد استقبال قرار گرفت. این حمله افسانه‌ای به فلسفه‌های افلاطون، هگل و مارکس، فروپاشی کمونیسم در اروپای شرقی را پیش‌گویی کرد و نقص‌های مهلک نظام‌های سیاسی مهندسی شده اجتماعی را آشکار کرد. این کتاب امروز هم بسیار خوانا، عالمانه و شفاف است و به همان اندازه که در سال 1945 منتشر شد، خواندنی است.

"چه کسی باید حکومت کند؟" هرگز واقعاً حل نشده است. افلاطون فکر می کرد که باید شاهان فیلسوف باشند. حاکمان قرون وسطی کسانی را که توسط خدا مسح شده بودند ترجیح می دادند. هگل: روح ملتی که در حاکم خیرخواه آن تجسم یافته است. برای مارکس، کل پرولتاریا بود. حق با کیست؟

تعریف پوپر از دموکراسی ما را قادر می سازد تا از این پرسش که «چه کسی باید حکومت کند؟» به "دولت چگونه باید تشکیل شود تا بتوانیم از شر حاکمان بد بدون خونریزی و بدون خشونت خلاص شویم؟" برسیم.

پوپر: همه مطمئنیم که هر کسی در جامعه زیبا و کامل رویایی مان خوشحال خواهند شد. و بدون شک، اگر همه ما بتوانیم یکدیگر را دوست داشته باشیم، بهشت ​​روی زمین وجود خواهد داشت. اما، همانطور که قبلاً (در فصل 9) گفتم، تلاش برای ساختن بهشت ​​روی زمین همواره جهنم را تولید می کند. منجر به تعصب، جنگ های مذهبی و گرفتن جان ها از طریق تفتیش عقاید می شود.

پوپر: شما می توانید هر نامی را که دوست دارید برای دو نوع حکومت انتخاب کنید. من شخصاً به نوع حکومتی که بدون خشونت قابل حذف است، «دموکراسی» و دیگری را «استبداد» می‌نامم.

پوپر: ادعای کذایی پارادوکس آزادی این استدلال است که آزادی به معنای فقدان هرگونه کنترل محدودکننده به ناهنجاری بسیار بزرگی منجر می شود، زیرا قلدر را آزاد می کند تا فروتنان را به بردگی بکشد. این ایده، به شکل اندکی متفاوت و با گرایش بسیار متفاوت، به وضوح در افلاطون بیان شده است. پارادوکس مدارا کمتر شناخته شده است: تساهل نامحدود به از بین رفتن تساهل منجر  می شود. اگر تساهل نامحدود را حتی نسبت به کسانی که تحمل نمی‌کنند نیز بسط دهیم، اگر آمادگی دفاع از جامعه‌ی بردبار را در برابر هجوم نابردباران نداشته باشیم، آن‌گاه افراد بردبار و مدارا با آنها نابود می‌شوند . - در این صورت‌بندی، برای مثال، منظورم این نیست که ما همیشه باید بیان فلسفه‌های نابردبار را سرکوب کنیم. تا زمانی که بتوانیم با استدلال منطقی با آنها مقابله کنیم و افکار عمومی را تحت کنترل خود درآوریم، سرکوب قطعاً عاقلانه نخواهد بود. اما ما باید این حق را داشته باشیم که در صورت لزوم حتی با زور آنها را سرکوب کنیم. زیرا ممکن است به راحتی معلوم شود که آنها آمادگی ملاقات با ما را در سطح استدلال عقلی ندارند، بلکه با نکوهش همه استدلال ها شروع می کنند. ممکن است پیروان خود را از گوش دادن به استدلال عقلی منع کنند، زیرا این استدلال فریبنده است و به آنها یاد می دهند که با مشت یا تپانچه به استدلال پاسخ دهند. بنابراین ما باید به نام تساهل، حق عدم مدارا با افراد ناشکیب را ادعا کنیم. ما باید ادعا کنیم که هر جنبشی که تبلیغ نابردباری می کند خود را خارج از قانون قرار می دهد و تحریک به نابردباری و آزار و اذیت را باید جنایتکار بدانیم، همانطور که تحریک به قتل یا آدم ربایی یا احیای تجارت برده را باید به عنوان جنایتکار در نظر بگیریم.

هدف از این کتاب، واکاوی تأثیر  پینوشه روی تاریخ معاصر و معانی مختلف و نمادهایی است که این چهره یادآور می‌شود. این کتاب، زندگینامه نیست؛ بلکه بررسی دوران حکومت پینوشه و میراث اوست. به این معنا، کتاب خاطرات سیاسی من از پینوشه و دورهٔ اوست. به‌ خاطر  او، زندگی بسیاری از ما عوض شد و برنامه‌های اولیه‌مان تابع اولویت مبارزه با دیکتاتوری قرار گرفت. علاوه بر  تجربیات خودم، از مصاحبه‌های فراوان با بازیگران محوری، اسناد محرمانه و پوشش‌های رسانه‌ای وسیعی از دورهٔ پینوشه برای روایت رویدادها و جزئیات بسیار از حوادث فرعی که امروز  برای عامهٔ مردم ناشناخته است، استفاده کرده‌ام.

نویسنده :   کارل یاسپرس

مترجم :   عزت الله فولادوند

" مسيحيت را متهم مي‌کنم. وحشتناک‌ترين اتهامي را که تاکنون دادستاني بر زبان آورده عليه آن اقامه مي‌کنم. به نظر من، مسيحيت نهايي‌ترين شکل قابل تصور فساد است... کليساي مسيحي هيچ چيزي را از فساد خود مصون نگذاشته... من مسيحيت را يگانه نفرين و لعنتي عظيم، يگانه تباهي ذاتي عظيم مي‌نامم... انسان بايد در هنگام مطالعه عهد جديد دستکش به دست کند. نزديکي به اين همه پليدي انسان را به اين کار وا مي‌دارد... در آن همه چيز ترس و بزدلي، خودفريببي و ديده بر خود فروبستن است... آيا باز بايد اضافه کنم که در سراسر عهد جديد فقط يک سيماي شاخص وجود دارد که انسان ناچار است به او احترام بگذارد؟ پيلات، حاکم رومي [که دستور داد مسيح به صليب کشيده شود]." و ديگر اينكه " الکل و مسيحيت دو مخدر بزرگ اروپا هستند." فردريک نيچه (۱۸۴۴-۱۹۰۰) اين‌گونه در باب مسيحيت قضاوت مي‌کند. با وجود چنين حکمي چگونه مي‌توان از نسبت ميان نيچه و مسيحيت سخن گفت؟

کارل ياسپرس فيلسوف اگزيستانسياليست مسيحي کاملا متوجه اين مسئله هست اما تصريح مي‌کند که مي‌خواهد نشان دهد که اين نيچه ضد مسيح چقدر مسيحي است. قصد او دعوت به ژرف انديشي درباره حمله‌هاي اوست و نه کند کردن لبه تيز اين حمله. از نظر ياسپرس فقط خواننده سطحي و ظاهربيني که تندروي پرخاشجويانه نيچه او را کور کرده ممکن است فقط عناد و دشمني با هر چيز مسيحي را در او ببيند. از نظر ياسپرس حمله نيچه به مسيحيت چيزي جز پديده‌اي سطحي نبوده است و او نمي‌توانسته آن را قطعي و نهايي و بي‌چون و چرا بداند. با چنين نگاهي ياسپرس قصد دارد تا نسبت ميان نيچه و مسيحيت را واكاوي كند.