تمایز: نقد اجتماعی قضاوت های ذوقی

اندیشهٔ سیاسی روی هم‌رفته درپی یافتن کارگزاری در تاریخ است. از این‌رو پیرامون اندیشه‌ها، جنبش‌های سیاسی و اجتماعی پدید می‌آید. قرن بیستم عصر دگرگونی‌های بنیادی در همهٔ عرصه‌های زندگی انسان از جمله زندگی سیاسی بوده است. از میان این دگرگونی‌ها برخی، هم بر تکوین و تطور اندیشهٔ این قرن تأثیر بیشتری گذاشته و هم از آن تأثیر جدی پذیرفته است. و بی‌شک مارکسیسم یکی از جنبش‌های فکری عمدهٔ قرن نوزدهم و بیستم به‌شمار می‌آید. نویسنده در این کتاب براساس اندیشهٔ مارکس به بررسی تعابیر گوناگون از مارکسیسم و اختلاف انواع آن می‌پردازد و نتیجه می‌گیرد که بخشی از این اختلافات ناشی از ابهامات موجود در اندیشهٔ مارکس و برخی دیگر نتیجه تأثیر تحولات سیاسی و اجتماعی این قرن بر مفسران مارکسیسم است. نویسنده در جلد دوم طی دو بخش، ابتدا به بررسی زمینهٔ تاریخی و فکری لیبرالیسم و محافظه‌کاری پرداخته است و سپس آرای اندیشمندان شاخص لیبرال و محافظه‌کار در قرن بیستم را مطرح کرده است.

نام نویسنده : دارون عجم اوغلو ، جيمز رابينسون

نام مترجم : محسن میر داماد

کتاب چرا ملت ها شکست میخورند؟ ریشه های قدرت، ثروت فقر

این کتاب نوشته دارون عجم اوغلو، جیمز ای.رابینسون است به ترجمه محسن میردامادی، محمدحسین نعیمی پور و مقابله متن: سید علیرضا بهشتی شیرازی است.

«چرا ملت ها شکست می‌خورند» با نگارشی درخشان و دلپذیر به پرسشی پاسخ می‌دهد که قرن ها متخصصان را درمانده کرده است. چرا برخی کشورها ثروتمند و برخی دیگر فقیرند و به واسطه ثروت و فقر، سلامتی و بیماری، غذا و قحطی از یکدیگر مجزا می‌شوند؟»

آیا این امر ناشی از فرهنگ، آب و هوا یا جغرافیا است؟ شاید جهل و غفلت از سیاست های صحیح علت ناکامی ها است؟ مطلقا خیر. هیچ یک از این عوامل قطعی یا محتوم نیستند. از این که بگذریم، چگونه توضیح دهیم که چرا بوتسوانا تبدیل به یکی از کشورهایی شده است که سریعترین رشدها را در جهان دارند، در حالی که سایر کشورهای آفریقایی همچون زیمباوه، کنگو و سیرالئون در ورطه فقر و خشونت گرفتار آمده اند؟

دارون عجم اوغلو و رابینسون قاطعانه نشان می دهند که این نهادهای اقتصادی و سیاسی ساخته دست بشرند که شالوده موفقیت اقتصادی (یا فقدان آن) را می سازند.

عجم اوغلو و رابینسون بر مبنای پازنده سال مطالعه بر روی منابع اصلی به شواهد تاریخی فوق العاده ای از امپراطوری رُم، دولت-شهرهای مایا و نیز دوران قرون وسطی، اتحادیه جماهیر شوروی و آفریقا نظم می بخشند تا نظریه اقتصادی سیاسی تازه ای بنا کند که ارتبازی وسیع با پریش های سترگ امروزین دارد.

«چرا ملت ها شکست می خورند؟» نحوه نگاه و درک شما را نسبت به جهان دگرگون می کند.

نام مترجم : خشایار دیهیمی

ایوان کلیما (به چکی: Ivan Klíma) متولد (۱۴ سپتامبر ۱۹۳۱) در پراگ است. او نویسنده، مقاله‌نویس، نمایش‌نامه‌نویس و روزنامه‌نگار اهل جمهوری چک است.

او سال‌های دوره کودکی خود را در ترزین اشتات گذراند. کلیما در ۷۹ سالگی در گفتگویی که با مجله مهرنامه کرد دربارهٔ زندگی آن سال‌ها گفته است «در ترزین اشتات که من سه سال و نیم آنجا بودم اتاق گاز نبود. با این حال صدها جسد دیدم. در آنجا مرگ یک تجربه روزانه بود. من به مرگ عادت کرده بودم و حتی دست کشیدن به یک جسد دیگر هیجانی برای من نداشت.»

بعد از بهار پراگ بسیاری از آثار او و دوستانش ممنوع‌الانتشار شدند. با این حال از چک خارج نشد و به گفته خودش کنار شادی‌ها و غم‌های هم‌وطنانش ماند. یک سال قبل از بهار پراگ نیز به دلیل انتقادهایش از حکومت کمونیستی چکسلواکی بازداشت شد.

او سال ۱۹۶۹ برای یک ترم به دعوت از دانشگاه میشیگان آمریکا برای تدریس به این کشور رفت. یک سال بعد دوباره به پراگ بازگشت و به نوشتن نمایشنامه و داستان پرداخت. اما این آثار تا سال ۱۹۸۹ فقط در خارج از چکسلواکی منتشر می‌شدند.

کلیما سال ۲۰۰۲ توانست جایزه فرانتس کافکا را به خاطر یک عمر فعالیت ادبی از آن خود کند.

در طول دو سال گذشته، بسیار سفر کرده‌ام. شهرهای بسیاری را دیده‌ام و کلیساها، موزه‌ها، باغ‌ها، و قصرهای بسیار. این دیدارها ملغمه غریبی از احساسات و تأثرات در من برجای گذاشته است، و علی‌الخصوص این احساس شک را که در کجا باید منتظر دیدن چه چیزی باشم. احساس شک حاصل خاطرات بد نیست؛ احساس شک حاصل این است که به‌ندرت وقت آن را پیدا می‌کنم که رابطه‌ای با این شهرها برقرار کنم. هر شهری مثل یک آدم است: اگر رابطه اصیلی با آن برقرار نکنیم، فقط نامی بر جای می‌ماند، یک شکل و صورت بیرونی که خیلی زود از حافظه و خاطره‌مان می‌رود و رنگ می‌بازد. برای برقرار کردن چنین رابطه‌ای، باید بتوانیم شهر را با دقت ببینیم و شخصیت خاص و استثنایی آن را دریابیم، آن «من» شهر، روح شهر، هویت آن، و شرایط زندگی آن که در طول زمان و در عرض مکان آن پدید آمده است. پراگ شهری رازآلود و پرهیجان است که با حال و هوایش، با مخلوط غریب سه فرهنگش الهام‌بخش خلاقیت افراد بسیاری شده است. سه فرهنگی که چندین دهه، یا حتی قرن‌ها در این شهر در کنار هم می‌زیسته‌اند.

نام نویسنده : ناصر فکوهی

در این کتاب تلاش شده است موضوعی بسیار پیچیده، یعنی فرهنگ انسانی و علمی که به‌طور تخصصی به مطالعهٔ آن اختصاص دارد به زبانی ساده تشریح شود. مطالب این کتاب، چنان‌که از عنوان آن نیز مشخص است، تنها «درآمد» و «مقدمه»‌ای است برای آشنایی با موضوع. اما نباید تصور کرد که این «مقدمه» دیدگاهی جامع یا نسبتاً جامع از این علم گسترده به خواننده عرضه می‌کند، یا اصولاً نویسنده چنین ادعایی دارد. در حقیقت انسان‌شناسی به‌دلیل گستردگی زمانی و مکانی و وجود شاخه‌های تخصصی بسیار زیاد در آن امروزه به یکی از پیچیده ترین علوم انسانی تبدیل شده که هم‌زمان واجد دو بُعد مثبت و منفی است. انسان‌شناسی علمی به‌دلیل ماهیت بین‌رشته‌ای‌اش دایرةالمعارفی است که برای درک جهان پیچیدهٔ کنونی بهترین ابزار است. البته انسان‌شناسی نیازمند تعامل با دیگر رشته‌ها و حوزه‌های تخصصی است.

اما بُعد منفی در آن است که همان دلایل می‌توانند پژوهشگر ناآگاه را به‌سوی امور سطحی سوق دهند و مفاهیم پیچیده را به مفاهیم پیش‌پاافتا‌ده‌ای تقلیل دهند که هیچ سودی نه برای خودش و نه برای دیگران نخواهند داشت.

در این کتاب همچنین تلاش شده است بر بُعد مثبت تأکید و خوانندگان را به پرهیز از بُعد منفی توصیه شود. و امید است گروهی از آن‌ها به ادامهٔ مطالعه و تحقیق در این حوزه تشویق شوند.

نویسنده: دکتر ناصر فکوهی، دانشیار گروه انسان‌شناسی دانشکدهٔ علوم اجتماعی دانشگاه تهران