گور به گور

یرواند آبراهامیان

ترجمه‌ی بهرنگ رجبی

نقش و جایگاهِ مردم در سیاست، از همان آغاز بخشی مهم از فعالیت‌های پژوهشی «یرواند آبراهامیان» بوده. در تاریخ‌نگاری‌هایش بیشتر تمرکز داشته روی تحولاتی که آدم‌ها به‌ واسطه‌ی خیابان باعث‌ شده‌اند تا تغییراتی که سیاستمداران سرِ میز مذاکره حاصل داده‌اند: او راویِ فشارهای از پایین است تا چانه‌زنی‌های در بالا ــ و در این مقاله‌هایش بیشتر از همه‌ی جاهای دیگر هم. دو مقاله‌ی نخست کتاب اواخرِ دهه‌ی شصتِ میلادی نوشته شده‌اند، اولی به نقشِ جمعیت‌های مردمی در تحولاتی می‌پردازد که نهایتاً به انقلابِ مشروطه انجامید و دومی، رد این اثرگذاری‌های مردمی را تا مقطعِ کودتای 1332 پی می‌گیرد. مقاله‌ی سوم که چهل سالی بعدتر از آن دو مقاله نوشته شده، سهمِ جمعیت‌های مردمی را در پیشبرد و پیروزیِ انقلابِ 1357 می‌سنجد و ضمناً، نشان می‌دهد دلبستگی به بررسیِ جایگاهِ مردم در سیاست، همه‌ی عمرِ پژوهشیِ آبراهامیان ادامه و دوام داشته. چهارمی مقاله‌ای است درباره‌ی سرخوردگیِ جمعی مردمی، بنیان‌گذارانِ فرقه‌ی دموکراتِ آذربایجان، از سازمانی سیاسی، حزبِ توده، و رو آوردن‌شان به مبارزه‌ی خودبنیاد. و پنجمی که متن ویراسته‌ی یک سخنرانی دانشگاهی است، گزارشی از فراز و فرودهای جنبش کارگری ایران می‌دهد در مقطعی کوتاه از تاریخِ ایران مدرن که آدم‌های خیابان توانستند بسیاری از خواسته‌های‌شان را به حاکمان تحمیل کنند.

ه‍ای‍ن‍ری‍ش‌ ب‍ل‌

مترجم: ک‍ی‍ک‍اووس‌ ج‍ه‍ان‍داری‌

نخستین رمان کوتاه «بل» در اعتراض به جنگ و خشونت علیه بشریت است. «آندره‌آس» سربازی‌ست که راهی جبهه می‌شود و هنگام سوار شدن به قطار احساس می‌کند که به زودی خواهد مرد. در طول راه به روز مردن خود که آن را یک شنبه هفته بعد احساس کرده فکر می کند. میل به زندگی، صلح و نفرت بشر از جنگ در این رمان به زیبایی تصویر شده است. بشری که «نمی‌خواهد بمیرد، اما می‌داند به زودی خواهد مرد».

متن پشت جلد

اولينا با صدائي آهسته شروع به صحبت مي‌کند: «لازم نيست بگويم که‌… اگر نمردي هرگز نبايد اين راز را به کسي بگوئي. خودم مي‌دانم. من مجبور شده‌ام به خدا و همة مقدسين و لهستان، وطن خودمان قسم بخورم که از اين بابت به هيچ‌کس چيزي نگويم‌، ولي وقتي ٱن را با تو در ميان مي‌گذارم درست مثل اين است که آن را به خودم گفته باشم‌، و همان‌طور که نمي‌توانم چيزي را از خودم پنهان کنم‌، از تو هم هيچ چيز را نمي‌توانم پنهان کنم!» از جا بلند مي‌شود و آب جوشان را بسيار آهسته و باملايمت و مراقبت تمام در قوري کوچک مي‌ريزد. در اين بين هم وقت مکث کوچکي مي‌کند، قبل از اين‌که آب را باز جرعه جرعه بريزد به آندره‌آس لبخندي مي‌زند‌، و حالاست که آندره‌آس متوجه مي‌شود او هم گريه کرده است. آن وقت اولينا در فنجان‌هائي که کنار زير سيگاري قرار دارد قهوه مي‌ريزد.

چارلز بوکفسکی

پیمان خاکسار

این کتاب ماجرایی پلیسی دارد و می‌توان آن را در رده‌ی ادبیات پلیسی قرار داد. با این وجود با سایر رمان‌های پلیسی تفاوت دارد. در آن جنایتی اتفاق نمی‌افتد و برخلاف سایر رمان‌های پلیسی، شخصیت کار‌آگاه در این رمان انسانی زیرک و توانا نیست. بلکه پیرمردی کم‌توان است و فقط به کمک شانس و دیگران موفق می‌شود وظیفه‌ی خود را انجام دهد. شخصیت مالوف آثار «بوکفسکی»- چیناسکی- در این رمان تنها در یک صحنه کوتاه به داستان می‌آید.

استیو تولتز

مترجم: پیمان خاکسار

استیو تولتز، نویسنده‌ی استرالیایی متولد ۱۹۷۲ سیدنی، اولین رمانش، جزء از کل، را در سال ۲۰۰۸ منتشر کرد. این کتاب با استقبال زیادی روبه‌رو شد و به فهرست نامزدهای نهایی جایزه‌ی بوکر راه پیدا کرد که کمتر برای نویسنده‌ای که کار اولش را نوشته پیش می‌آید. او این کتاب را پنج‌ساله نوشت. پیش از آن مشاغلی مثل عکاسی، فروشندگی تلفنی، نگهبانی، کارآگاه خصوصی، معلم زبان و فیلم‌نامه‌نویسی داشت. خودش در مصاحبه‌ای گفته: «آرزوی من نویسنده شدن نبود، ولی همیشه می‌نوشتم. در کودکی و نوجوانی شعر و داستان کوتاه می‌نوشتم و رمان‌هایی را آغاز می‌کردم که بعد از دو و نیم فصل، دیگر دوست نداشتم تمام‌شان کنم. بعد از دانشگاه دوباره به نوشتن رو آوردم. درآمدم خیلی کم بود و فقط می‌خواستم با شرکت در مسابقات داستان‌نویسی و فیلم‌نامه‌نویسی پولی دست‌و‌پا کنم تا بتوانم زندگی‌ام را بگذرانم، که البته هیچ فایده‌ای نداشت. زمانی که دائم شغل عوض می‌کردم یا، بهتر بگویم، از نردبان ترقیِ هر کدام از مشاغل پایین می‌رفتم، برایم روشن شد هیچ کاری جز نویسندگی بلد نیستم. رمان‌نویسی تنها قدم منطقی‌یی بود که می‌توانستم بردارم. فکر می‌کردم یک سال طول می‌کشد، ولی پنج سال طول کشید. زمان نوشتن تحت‌تأثیر کنوت هامسون، لویی فردینان سلین، جان فانته، وودی آلن، توماس برنارد و ریموند چندلر بودم.»

آله‌خو کارپانتیه

ترجمه‌ی ونداد جلیلی

رمان روایتی است از اینکه چگونه زندگی ملال انگیز انسان مدرن می تواند در بطن رابطه ای فرسوده و با ظاهری نمایشی، آدمی را به سمت سراشیبی سقوط ببرد و ریشه خلاقیت هایش را بخشکاند. تلاش قهرمان داستان برای نجات خود و بازگشت به زندگی، با رجعت به دل طبیعت دست نخورده دوباره رنگ و رویی می یابد. از این منظر نگاه نویسنده یاد آور کلیات ایده ای است که روسو در زمینه زندگی ایده آل مطرح می کند، یک نوع طبیعت گرایی و رجعت به خویشتن که با گریز از تمدن دست ساخته آدمیان همراه است. تمدنی که در رمان کارپانتیه آدمی را به سمت نابودی کشانده است و برای شخصیت اصلی رمان جز رنج به ارمغان نیاورده و او دغدغه جز رهایی از آن ندارد.

رد گم اثری است غنی، سرشار از معنانی گوناگون که در لابلای رخدادهای رمان خودنمایی می کنند، رئالیسم جادویی در فضای این رمان بستری برای خلق تاثیر گذاری بیشتر جوهر طبیعت است، طبیعتی جادویی که وا واپسین گریزگاه آدمی محسوب می شود. اگر چه رمان کارپانتیه از خط داستانی مشخصی برخوردار است که به عنوان تمهیدی برای همراه کردن مخاطب مورد استفاده قرار گرفته است اما آنچه در این رمان از اهمیت بیشتری برخوردار است، مضامین و ایده های جذابی ست که نویسنده خیال بازگویی شان را دارد. بنابراین خواننده ای که کتاب را تمام می کند می داند بازهم به سراغ آن خواهد رفت اما این بار بدون آنکه اهمیتی برایخط داستان قائل باشد، بلکه در جستجوی مضامین درونی رمان که با کنار رفتن داستان هر بار بیش از پیش خود را نشان می دهند.

«آله‌خو کارپانتیه» انقلابی در رمان آمریکای لاتین به پا کرد. او ناتورالیسم را به اوج رساند و خالق رئالیسم جادویی بود. کارپانتیه زبان اسپانیایی باروک را در نگارش ادبیاتی به کار بست که به جای تقلید از واقعیت، آن را تقویت می‌کند و بسط می‌دهد… ما وارثان میراث زبان و خلاقیت او هستیم. ما همه بازماندگان کارپانتیه‌ایم.

کارلوس فوئنتس

کارپانتیه یکی از مهم‌ترین نویسندگان اسپانیایی‌زبان است.

ماریو بارگاس یوسا

رئالیسم جادویی که با «صد سال تنهایی» گابریل گارسیا مارکز مشهور شد، اساساً از ابداعات کارپانتیه است… کارپانتیه بی‌تردید نابغه‌ی ادبیات آمریکای لاتین در مهم‌ترین دوره‌ی ادبی این قاره، نیمه‌ی دوم قرن بیستم، است.

هارولد بلوم

در هر نسل، نه‌فقط در یک کشور بلکه در سراسر جهان، فقط معدودی شاهکار و انگشت‌شماری نابغه‌ی ادبی، آن هم بسیار به‌ندرت، دست می‌دهد… «رد گم» شاهکاری نبوغ‌آمیز و حاصل کار نویسنده‌ای نابغه است.

جی. بی. پریستلی