نویسنده :   ایلیا گرشویچ

مترجم :   منیژه اذکایی و جواد دانش آرا

زمان و زادگاه تاریخی زردشت همواره از مسائل بنیادی گاهان پژوهی و اوستا شناسی بوده است . تاریخ سنتی زردشت فرضیه ای چالش انگیز است که موافق و مخالف را ناگزیر به سلسه ای از مباحثات می اندازد . در این کتاب ، ایلیا گرشویچ در مقام یکی از مدافعان تاریخی سنتی ، همه جوانب موضوع را بر می رسد . گرشویچ محققی است جامع الاطراف و موشکاف که عرصه های تاریخ ، گاهشماری ، جاینام شناسی ، جغرافیای باستان ، فقه اللغه و زبان شناسی تاریخی و دین ایرانی را در می نوردد و اساس استدلال حریفان را نقد می کند .

این کتاب، بازگوکننده چندین افسانه یونانی است که سینه به سینه در بین یونانی‌ها نقل قول شده و عقاید و باورهای این ملت را به تصویر می‌کشد.

اساطیر با داستان‌های پهلوانی افراد بشری و نیز با افسانه‌های جن و پری که برای سرگرمی جعل شده‌اند، تفاوت بسیار دارد. اسطوره‌ها اصولاً با روایات دینی ارتباط نزدیک دارند و واقعیّات فرهنگی پیچیده‌ای هستند. در میان اساطیر جهان، اساطیر یونان از آن‌جا که مرجع مکتوب باستانی و اصلی یونان (آثار هومر و هسیود و بعدها شاعران متأخرتر) بوده‌اند، حکایت دیگری دارند.

یونانیان قدیم زمین را زمین ناهموار کم و بیش مسطحی می‌پنداشتند که دور آن را جریان اکئانوس (اقیانوس) گرفته و بالای آن را گنبد جامد آسمان (از جنس برنج یا آهن) با پایه‌های استوار بر کرانه‌های جهان پوشانده و زیر آن را تارتاروس یا شکنجه‌گاه ارواح پلید پر کرده است. محل سکونت خدایان گاهی آسمان و گاهی قله‌های المپ تصوّر می‌شد و جریان آفرینش نیز به صورت یک سلسله ازدواج و تولد تخیّل می‌شد. این افسانه‌های معنادار امّا غالباً نامعقول، آن قدر برای یونانی‌ها جذبه داشت که به سان عقاید مذهبی نقل هر مجلس بود.

از افسانه‌های یونان باستان، روایت‌های متعدد در دست است، اما این روایت جدید از راجر لنسلین گرین، اصالت و تألیف خوب را با هم دارد. گرین، این افسانه ها را به همان گونه که خود یونانی‌ها در نظر می‌آورند، به شیوه عصر قهرمانان، در کنار هم قرار داده است.

به نظر می‌رسد که نویسنده در این اثر ترتیب زمانی رویدادهای مربوط به خاندان بزرگ جاودانان را سامان‌مندتر و مقبول‌تر از اغلب روایت‌های در هم ریخته معروف گذشته آورده است و یکی از ویژگی‌های کتاب این است که هر قصه از دل قصه دیگر جوانه می‌زند و رشد می‌کند.

نویسنده :   ابوالقاسم اسماعیل پور مطلق

ابوالقاسم اسماعیل‌پور مطلق، نویسنده و اسطوره‌شناس، استاد دانشگاه شهید بهشتی در رشتهٔ فرهنگ و زبان‌های باستانی است. او همچنین از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶، استاد دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای بوده‌است.

اسطوره‌‏ی آفرینش در کیش مانی بخش مهمی از اساطیر باستانی ایران را تشکیل می‌دهد و به‏‌راستی مکمل اسطوره‌های زرتشتی است. کیش مانوی در صدر مسیحیت در ایران و در بخش­‌های پهناوری از شرق و غرب، از چین تا روم رشد کرد و به ادیان و باورهای عرفانی رسوخ کرد. اسطوره‏‌ی آفرینش بیانگر سه دوره‌‏ی کیهان‏شناختی است و سه دوره‏‌ی آفرینشی را به تصویر می­کشد که در آن ایزدان مهمی چون زروان، هرمزدبغ، مهرایزد یا میترای مانوی و چندین ایزد دیگر نقش‌­آفرینی می­‌کنند. این سه دوره شامل عصر زرین پیش از آفرینش مادی، عصر آمیختگی نور و ظلمت و عصر رهایی و رستگاری نور است که در پایان جهان همه‏‌ی ارواح یا انوار رستگار شده و در برابر زروان در بهشت روشنی مي ایستند و در جاودانگی مطلق در شادی و شادخواری به سر خواهند برد. اسطوره‏‌ی آفرینش مانوی تأثیر شایانی بر اساطیر و عرفان ایرانی داشته است.

اسطوره‌ی آفرینش در کیش مانی بخش مهمی از اساطیر باستانی ایران را تشکیل می‌دهد و به راستی مکمل اسطوره‌های زرتشتی است. کیش مانوی در صدر مسیحیت در ایران و در بخش‌های پهناوری از شرق و غرب، از چین تا روم رشد کرد و به ادیان و باورهای عرفانی رسوخ کرد. اسطوره‌ی آفرینش بیانگر سه دوره‌ی کیهان شناختی است و سه دوره‌ی آفرینشی را به تصویر می‌کشد که در آن ایزدان مهمی چون زروان، هرمزدبغف مهرایزد یا میترای مانوی و چندین ایزد دیگر نقش آفرینی می‌کنند. این سه دوره شامل عصر زرین پیش از آفرینش مادی، عصر آمیختگی نور و ظلمت و عصر رهایی و رستگاری نور است که در پایان جهان همه‌ی ارواح یا انوار رستگار شده و در برابر زروان در بهشت روشنی می‌ایستد و در جاودانگی مطلق در شادی و شادخواری به سر خواهند برد. اسطوره‌ی آفرینش مانوی تاثیر شایانی بر اساطیر و عرفان ایرانی داشته است.