آموزه و آیین زردشت (سه گفتار در گاهان پژوهی)
ایلیا گرشویچ
منیژه اذکایی و جواد دانش آرا
زمان و زادگاه تاریخی زردشت همواره از مسائل بنیادی گاهان پژوهی و اوستا شناسی بوده است . تاریخ سنتی زردشت فرضیه ای چالش انگیز است که موافق و مخالف را ناگزیر به سلسه ای از مباحثات می اندازد . در این کتاب ، ایلیا گرشویچ در مقام یکی از مدافعان تاریخی سنتی ، همه جوانب موضوع را بر می رسد . گرشویچ محققی است جامع الاطراف و موشکاف که عرصه های تاریخ ، گاهشماری ، جاینام شناسی ، جغرافیای باستان ، فقه اللغه و زبان شناسی تاریخی و دین ایرانی را در می نوردد و اساس استدلال حریفان را نقد می کند .
آوادوتا گیتا: سرود رستگاری: کهن‌ترین متن وحدت وجود
اثر منظوم داتاتریا
قاسم هاشمی نژاد
این کتاب نوشتاری است مقدس منسوب به داتاتریا - از خدایانی که تجسد سه گانه ی برهما، ویشنو و شیوا به حساب می آیند- که آن را به دو نفر از شاگردانش القا کرده - البته در پایان همه ی فصول صرفا از شری کارتیکای راهب یاد شده است. مترجم در مقدمه از قدمت حداقل دو هزار ساله ی این کتاب سخن می گوید اما آنگونه که در ویکیپدیا از قول یکی از مترجمان اثر آمده، سبک نگارش آن به قرن نه یا ده میلادی بازمی گردد - البته این نافی سنت شفاهی قبل از آن نیست
در این کتاب که از هشت فصل تشکیل شده - که به روایت ویکیپدیا ظاهرا در اصل هفت فصل بوده - داتاتریا مدام یک حرف رو با زبان های مختلف بیان می کنه و اون حرف بنیادمکتب ادوایتا ودانتا ( مکتب نفی دوگانگی ) است: "خود" حقیقی فراسوی هر دوگانگی است - او نه ذهن است نه ناذهن، نه زنده است نه مرده، نه جسم است نه روان؛ نه شاد است نه ناشاد و .... . خلاصه اینکه حقیقت جهان و حقیقت انسان، که همان "خود" است، پیوستاری است واحد که همه جا هست و هیچ چیز بیرونش نیست و در عین حال هیچ چیز به او حدی نمی زند. داتا تریا دائم از استعاره ی آسمان برای "خود" استفاده می کند - همانطور پهناور و بی تمایز
من این متن رو دوست دارم چون اذعانی است به اینکه مشکل وحدت با عقلانیت منطقی قابل حل نیست. باید نامعقول بود تا بتوان از وحدت سخن گفت. نامعقولیت پذیرش این است که ثنویت وحدت است و وحدت ثنویت، به طور همزمان
ارزش میراث صوفیه
نام نویسنده : عبدالحسین زرین کوب
زرین کوب در کتاب «ارزش میراث صوفیه» درباره اینکه صوفیه چگونه از زهد آغاز شد و به محبت گرایید و سرانجام آن چیزی شد که امروز می شناسیم، توضیح داده است.
از اوایل خلافت امویان، که خلافت در دمشق به نوعی سلطنت تبدیل شد نارضایی کسانی که بر دستگاه خلیفه به چشم اعتراض می نگریستند، رفته رفته افزونی یافت.درین میان عده یی زهاد هم بودند که بیشتر اوقاتشان در عزلت و عبادت می گذشت و کناره گیری آنها از دستگاه خلافت گویی نوعی اعتراض بود بر رفتار خلیفه وقت و سایر کسانی که به فساد و گناه گراییده بودند.
كتاب فوق حاوي يك تحقيق علمي در مورد قلمرو عرفان ، زهد و محبت ، شيخ و خانقاه ، حكمت صوفيه و ارزيابي نقاط مثبت و منفي در آراء و عملكرد صوفيان مي باشد . همچنين درباره تاريخ ، عقايد صوفيه و آداب و رسوم بزرگان اين قوم سخن به ميان آمده است .
...ملامتیه طایفه‌یی بوده‌اند از صوفیه که در قرن سوم هجری و بعد از آن،در خراسان شهرت داشته‌اند و سبب اختلاف مشرب آنها با غالب صوفیهء عصر خویش عنوان ملامتی یک چند در مقابل صوفی بکار می‌رفته است.ملاتیه معتقد بوده‌اند که عبودیت و پرستند کی را باید به خدا اختصاص داد.ازین‌رو در این مقام باید که سالک نه عمل خود را پیش چشم آورد نه عمل و نظر مخلوق را ملاحظه کند.باید در اعمال خویش اخلاص بورزد و از هرگونه ریا دوری بگزیند و بدگمانی در حق نفس را اولین قدم حسن ظن بحق-که اصل معرفت است-بداند.
ازین جهت ملامتیه در اخلاق و معاملات عمدا سعی کرده‌اند که برخلاف زاهدان و پشمینه‌پوشان عصر از حیث لباس و رفتار و احوال ظاهری با سایر مردم تفاوت نداشته باشند تا بورطهء ریا و خودنمایی نیفتد و پشت بقبله نماز نخوانند. مخصوصا سعی داشته‌اند که هرگز«در اظهار خیر و اخفاء شر نکوشند»و عبادات را بمنزلهء اسرار بین«عبد»و«حق»تلقی نمایند و خویشتن را از اظهار آن ملامت کنند.
آنچه در طی این یادداشتها آمده است جستجویی است در تاریخ تصوف، با کوششی برای ارزیابی میراث صوفیه. قسمتی از این یادداشتها چند سال پیش به هیچ نظمی خاص و به صورت مقالاتی دنباله دار در مجله یغما انتشار یافت و چون آن سلسله مقالات مورد پسند قرار گرفت تمامی یادداشتها به صورت کامل و مرتب و به گونه کتابی جداگانه که چندین برابر مقالات مندرج در یغماست به چاپ رسید.
از اسطوره تا تاریخ
نام نویسنده : دکتر مهرداد بهار
اسطوره‌ها تا روزی که با زندگی محسوس و عملی جامعه خود مربوط باشند در میان توده مردم حیات دارند، و روزی که با این شرایط تطبیق نکنند، از زندگی توده مردم خارج می‌شوند و از آن به بعد در زندگی روشنفکرانه، در ادبیات، فرهنگ، مطالعات و اینها می‌توانند وارد بشوند و ادامه حیات بدهند. آنها را دیگر توی قهوه‌خانه‌ها نمی‌خوانند، دیگر سربازها در میدان جنگ شاهنامه نمی‌خوانند، دیگر مادرها ممکن است برای بچه‌هایشان احیانا قصه‌های دیگری را تعریف بکنند، برای اینکه شرایط تغییر کرده است. بحث فقط سر این است که من این را مسئله قابل تاسف نمی‌دانم، این جبر زندگی اسطوره است.
از ایران زردشتی تا اسلام
نام نویسنده : شائول شاکد
نام مترجم : مرتضی ثاقب فر
مجموعة جستارهای این کتاب در پی دستیابی به دو هدف اساسی‌اند؛ نخست، بازنمایی توضیحات و تفسیرهای کیش زردشتی در دورة ساسانی، و دیگری چگونگی انتقال آن اندیشه‌ها به اسلام. این دو موضوع با هم بستگی دارند: از بازتاب اندیشه‌های ساسانی در اندیشه‌های عربی ـ اسلامی اطلاعات بنیادین بسیاری در بارة کیش زردشتی دورة ساسانی کسب می‌کنیم و می‌توانیم ارزیابی کنیم تا چه اندازه اسلام از سرازیر شدن اندیشه‌های ایرانی بهره جسته است. مولف کوشیده است با تحلیل دقیق آگاهی‌ها و دانش‌های ساسانیان که از مجاری گوناگون ــ چه ایرانی و چه اسلامی ــ انتقال یافته‌اند، به پرسش‌های اساسی در مورد کیش زردشتی در زمان ساسانیان پاسخ گوید و به بحث در بارة انتقال برخی مضامین و اندیشه‌های ایرانی به تفکر اسلامی بپردازد.
از دل تو تا دل من (دوازده گام برای زندگی شفقت آمیز)
در پشت جلد این کتاب می‌خوانیم: این روزها کمتر درباره شفقت و مهربانی می‌شنویم. ادیان تاکید می‌کنند که شفقت معیار معنویت حقیقی است اما برخی گمان می‌کنند که خود دین باعث همه جنگ‌ها بوده است.
در ادامه آمده است: علت اصلی این منازعات اغلب آز و حسد و جاه‌طلبی است. تروریست‌ها از دین برای توجیه شرارت و قساوت استفاده می‌کنند. کلیسای کاتولیک سوءاستفاده جنسی کشیشان و در نتیجه مصائب زنان و کودکان را نادیده می‌گیرد.
همچنین در ادامه پشت جلد این کتاب آمده است: با این حال کمتر زمانی مانند اکنون به صدای شفقت‌آمیز دین نیازمند بوده‌ایم. جهان به طرز خطرناکی دوقطبی شده است. نتیجه نامتوازن بودن نگران‌کننده قدرت و ثروت، خواری، بیگانگی، رخوت و خشم فزاینده‌ای است که در قساوت تروریسم فوران می‌کند. ما درگیر جنگ‌هایی هستیم که نه قادریم به آنها پایان بخشیم و نه می‌توانیم در آنها پیروز شویم.
در پایان می‌خوانیم: اما آیا مهر و شفقت از این توانایی برخوردار است که مشکلات به ظاهر حل‌ناشدنی زمانه ما را حل کند؟ آیا این فضیلت حتی در عصر تکنولوژی امکان‌پذیر است.
از زردشت تا مانی
گراردو نیولی
آرزو رسولی
از زردشت تا مانی مجموعه‌ی چهار درس‌گفتار است که گراردو نیولی، ایران‌شناس بزرگ ایتالیایی، در آوریل ۱۹۸۳ در کولژ دو فرانس ارائه داده است. وی در این چهار درس‌گفتار نتایج تحقیقاتش را در سه موضوع و سه دوره‌ی تاریخ دینیِ ایران پیش از اسلام ارائه می‌کند: پیدایش دین زردشتی و نخستین مرحله‌ی گسترش آن، مسئله‌ی دین ایرانیان در زمان هخامنشیان، و جدال میان آیین مانوی و مزدایی در عهد نخستین پادشاهان ساسانی. در دو درس اول تنها به یک موضوع پرداخته می‌شود: خاستگاه دین زردشتی. درس اول مقدمه‌ی ناگزیر درس دوم است، یعنی خاستگاه یا میهن و زمان زردشت، حال آن‌که درس سوم به هخامنشیان و درس چهارم به آغاز عهد ساسانی مربوط می‌شود. آخرین فصل این کتاب شرح مواجهۀ این دین ملی با دین جهان‌گرای مانوی.
اسطوره آفرینش در کیش مانی
ابوالقاسم اسماعیل پور مطلق
ابوالقاسم اسماعیل‌پور مطلق، نویسنده و اسطوره‌شناس، استاد دانشگاه شهید بهشتی در رشتهٔ فرهنگ و زبان‌های باستانی است. او همچنین از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶، استاد دانشگاه مطالعات بین‌المللی شانگهای بوده‌است.
اسطورهی آفرینش در کیش مانی بخش مهمی از اساطیر باستانی ایران را تشکیل می‌دهد و بهراستی مکمل اسطوره‌های زرتشتی است. کیش مانوی در صدر مسیحیت در ایران و در بخش‌های پهناوری از شرق و غرب، از چین تا روم رشد کرد و به ادیان و باورهای عرفانی رسوخ کرد. اسطورهی آفرینش بیانگر سه دوره‌ی کیهانشناختی است و سه دوره‌ی آفرینشی را به تصویر میکشد که در آن ایزدان مهمی چون زروان، هرمزدبغ، مهرایزد یا میترای مانوی و چندین ایزد دیگر نقش‌آفرینی می‌کنند. این سه دوره شامل عصر زرین پیش از آفرینش مادی، عصر آمیختگی نور و ظلمت و عصر رهایی و رستگاری نور است که در پایان جهان همهی ارواح یا انوار رستگار شده و در برابر زروان در بهشت روشنی مي ایستند و در جاودانگی مطلق در شادی و شادخواری به سر خواهند برد. اسطورهی آفرینش مانوی تأثیر شایانی بر اساطیر و عرفان ایرانی داشته است.
اسطورهء زندگی زردشت
نویسنده: ژاله آموزگار و احمد تفضلی
درباره ی زندگی «زرتشت» تاکنون تحقیقات فراوانی توسط نویسندگان و پژوهشگران ایرانی و خارجی انجام گرفته. پژوهش هایی که هر چند بخش های مختلفی از زندگانی این پیامبر ایران باستان را روشن کرده اند، اما باز نکات فراوان ناشناخته ای درباره ی وی – زرتشت- وجود دارد. یکی از تحقیقات بسیار جالب در این باره، پژوهشِ «ژاله آموزگار» و «احمد تفضلی» به نام «اسطوره زندگی زردشت» است. در این کتاب، پس از پیشگفتار، نویسندگان به بررسی متون و نوشته های کهن پهلوی و یونانی درباره ی زندگی و افکار «زرتشت» پرداخته، و با مقایسه نوشته های کهن و دیدگاه های نویسندگان جدید سعی در روشن نمودن زمان، مکان، افکار و عقاید و سرانجام شخصیت «اشو زرتشت» نموده اند. در ادامه، و در فصل بعدی به بررسی زندگی «زرتشت» پرداخته، و درباره او و خانواده اش و عقاید و دینی که او به ارمغان آورد به بررسی اقدام کرده اند. همچنین در فصل چهارم، نویسندگان برخی از منابع کهن پهلوی درباره «اشو زرتشت» را آورده اند که نشان گر دید نویسندگان روزگار باستان درباره پیامبرشان می باشد که از این میان متن بخش پنجم، «زراتشت نامه» مجموعه شعری است که پس از اسلام توسط زراتشت بن بهرام پژدو سروده شده و خلاصه ای از این کتاب، به صورت نثر در این بخش آمده است. در بخش ششم، نیز کتابی که معرفی شده نوشته ای جغرافیایی است که بعد از اسلام به دست شهرستانی نویسنده ی نامی سده ی ششم هجری به رشته تحریر در آمده است که در قسمت هایی از آن به «زرتشت» و «زرتشتیان» پرداخته شده.
اسلام علوی، اسلام اموی (پژوهشی در باب علل و انگیزه‌های نهضت عاشورا)
اندیشه عیسی
همفری کارپنتر
حسن کامشاد
در زندگی‌نامه و آموزه‌‌های عیسی، در خودداری‌اش از حد وسط را گرفتن به هنگام مواجهه با اخلاق‌های ناروا، در تأکید او بر جهان‌شمولی و امر کلی، و نامحدودیت‌های خواست‌های اخلاقی او از بشر، نیرویی نهفته است که از تمامی سدهای مذهبی می‌گذرد و چه عقاید دینی او را باور داشته باشیم و چه نداشته باشیم ما را مجبور به اندیشیدن درباره این «نظام اخلاقی» می‌کند. تأثیر او بر امور انسانی، پس از خود او در هنر و فرهنگ امروز بسیار مهم است. از ابتدای مسیحیت و در قرون وسطا تا همین اواخر، تعداد کثیری از متفکران و هنرمندان اخلاقی اروپا به نحوی از انحا از عقاید مسیحی مایه گرفته‌اند. آثاری به تنوع و گوناگونی کمدی الهی دانته و تمامی مکتب‌های نقاشی مذهبی اروپا گواه جاذبه اخلاقی عیسی و کلیسای پرستنده اوست. با این حال به‌هیچ‌وجه نمی‌توان گفت که اینها بازتابی از دستاورد فکری عیسای تاریخی است و این عیسای نجات‌دهنده به عنوان چهره محوری مذهبی و رستگاری‌بخش است که ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. اما در قرن بیستم تصویر تغییر کرد و لااقل در محافل رادیکال، گرایشی روزافزون دیده شد که منکر تمامی چارچوب مابعد‌الطبیعی مذهب بود و آن را اسطوره می‌خواند و می‌گفت نباید کلمه به کلمه آن را صحیح دانست. همزمان با آن سعی شد گونه‌ای نظام فلسفی دیگر ساخته شود که در آن تعلیمات اسطوره‌زدایی‌شده عیسی بتواند مفید باشد. به‌ویژه بسیاری از حکمای الهی، اگزیستانسیالیسم را به جای تصویر یهودی مسیحی از خدا و بهشت و دوزخ عرضه کرده‌اند و این تفسیر اگزیستانسیالیستی از عیسی و مسیحیت امروزه در محافل متکلمان مورد موافقت واقع است. کتاب همفری کارپنتر با نام «اندیشه عیسی» به بررسی تاریخ‌نگارانه داستان مسیحیت از خلال بررسی جزئیات زندگی عیسی و اختلاف روایت این چهار انجیل می‌پردازد و تلاش می‌کند به این سؤال‌ها پاسخ گوید: روایت انجیل‌های مسیحی درباره کردار و گفتار عیسی تا چه اندازه قابل اعتماد است؟ اندیشه عیسی با اندیشه معاصرانش چه فرقی داشت؟ عیسی در مورد خود چه فکر می‌کرد؟ نویسنده در پیشگفتار می‌گوید: «کتاب حاضر یکی از مجموعه کتاب‌هایی است که در توصیف ماهیت و اصالت و اهمیت اندیشه چهره‌های روشنفکر برجسته گذشته به تحریر در‌می‌آید. چرایی انتخاب کسی که زندگانی و مرگش موجب پیدایش مسیحیت شد برای این سلسله‌کتاب قابل‌فهم است. اما اینکه عیسی را یکی از چهره‌های روشنفکر برجسته گذشته بدانیم در نظر بسیاری افراد، دست‌کم، عجیب می‌نماید. به باور کلیسای مسیحی وی قطعا خیلی بیش از اینها بود، و چه بسا بی‌ایمان‌ها استدلال کنند که حضرت اصلا «روشنفکر» نبود. فزون بر این میتوان گفت که مجزاساختن «اندیشه» عیسی از سایر چیزهایی که کتاب مقدس درباره او می‌گوید تصوری نادرست است.» (صفحه ١٣) عیسی هیچگاه کتابی ننوشت و چهار کتاب انجیل متی، مرقس، لوقا و یوحنا که به عنوان چهار انجیل قانونی پذیرفته شده‌اند، کتاب‌هایی بوده‌اند که رسولان و شاگردان مسیح احتمالا در دهه‌های آخر سده یکم میلادی به یونانی نوشته‌اند. این انجیل‌ها شرح و تفصیل مسیحیان است از زندگی و اندیشه بنیانگذار خود. واژه انجیل هم بر کل کتاب «عهد جدید» و هم بر چهار بخش ابتدایی کتاب یعنی زندگی‌نامه‌های مسیح اطلاق می‌شود. چهار انجیل درواقع چهار روایت از زندگی عیسی مسیح است که توسط چهار تن از حواریون مسیح نگاشته شده و دارای قسمت‌های مشترک بسیاری است اما تفاوت‌هایی نیز با هم دارند. مسیحیان این چهار کتاب را مانند چهار تصویر از مسیح ولی از زوایای مختلف توصیف می‌کنند. مجزاساختن اندیشه عیسی از آنچه در کتاب مقدس گفته شده به نظر کارپنتر یکی از نکاتی است که او در نگارش کتاب به آن توجه کرده است و سعی کرده با بررسی نظر متکلمان مسیحی معاصر، اندیشه عیسی را با بررسی اسناد تاریخی توضیح دهد و مهمترین ویژگی کتاب این است که مسیحیت را در بستری تاریخی و نه با پیش‌فرض‌های دینی مسیحی توضیح می‌دهد. انجیل‌های مرقس، متی و لوقا را معمولا تلخیصات می‌خوانند چون با وجود اختلافات بزرگ با همدیگر، کلام هر سه آنقدر همسانی دارد که میتوان آنها را در ستون‌های متوازی تلخیصی جا داد و به کار برد. کهن‌ترین نسخه خطی انجیل، به قرن چهارم میلادی باز می‌گردد. در بین انجیل‌ها، مرقس پیش از همه نوشته شده و از همه نیز موجز‌تر است و به همین خاطر بیشتر ارجاعات در کتاب به این انجیل هستند. روایت انجیل متی مفصل‌تر از انجیل مرقس است و مرقس و متی دعوی سبک ادبی ندارند. انجیل‌های آنها در بیان طبیعت معجزه‌گر و توان و اقتدار عظیم عیسی است، و به نقش خود به عنوان نویسنده کمتر توجه می‌شود. اما انجیل یوحنا کمتر رویه‌ای تاریخی دارد و با این کلمات آغاز می‌شود: «در ازل کلمه بود، کلمه با خدا بود و کلمه خود خدا بود.» انجیل یوحنا بیشتر حاصل تاملات روحانی است تا تاریخ موثق. یوحنا از یک‌سو منبع فکری سرشاری درباره ماهیت عیسی به منزله «مسیح»- که در تورات به ظهور او بشارت داده شده بود- و «پسر خدا» فراهم می‌سازد به طوری که اندیشه مذهب مسیحی در مورد ماهیت عیسی بدون تردید بیشتر مدیون یوحناست تا سه انجیل دیگر. از سویی دیگر تصویر یوحنا از عیسی در زمینه ادراک مورخان از عیسای انسان، فایده‌ای نسبتا ناچیز داشته است. کتاب «اندیشه عیسی» قبلا در چهار نوبت در انتشارات طرح نو چاپ شده بود ولی اینک ویراست دوم آن توسط انتشارات فرهنگ جاوید منتشر شده است. حسن کامشاد مترجم نام‌آشنا در یادداشت مترجم گفته: «متاسفانه ترجمه‌های رایج فارسی عهد جدید و عهد عتیق هیچ‌یک در مقابله با متن کتاب مقدس حق مطلب را ادا نمی‌کرد؛ از این رو مترجم خود به ترجمه مستقل آیه‌ها پرداخت.» کتاب به شکلی نوشته شده که برای خواننده‌ای که پیش از انجیل‌ها با متون مربوط به الهیات مسیحی آشنایی قبلی نداشته باشد نیز سودمند باشد. نویسنده برای پاسخ به پرسش‌ها به بررسی و ارزیابی شواهدی که پایه آگاهی ما از عیسی است می‌پردازد و با زبانی روان، وجوه مختلف پیدایش مسیحیت را از خلال عهد جدید بررسی می‌کند؛ از زمان تولد او در چهار سال قبل از میلاد که او یک معلم مذهبی یهودی بود تا حدود ٢٨-٣٠ بعد از میلاد که به صلیب کشیده شد و جان سپرد.
انسان روح است نه جسد(۲جلد)
نام نویسنده : رئوف عبید
نام مترجم : کاظم خلخالی
رئوف عبید استاد حقوق کیفری دانشکده حقوق دانشگاه عین الشمس بود. دکتر عبید دارای تالیفات گوناگونی‌ست که بیشتر برای کتاب دو جلدی «انسان روح است نه جسم» شناخته شده است، عبید در سال ۱۹۸۹ م. درگذشت.
از ديرزماني جاودانگي روح در ميان قدما، موضوع بحث فلسفي و اعتقادي بوده بعد به تدريج در نزد علماي علوم جديد توسعه و تحول پيدا كرده، به مرحله‌اي رسيده كه روش شناخت عملي روح مورد توجه آنان واقع شده است...
انسان و ادیان
نام نویسنده : میشل مالرب
نام مترجم : مهران توکلی
در میان عناصری که یک تمدن را می‌سازند، دین را نباید نادیده انگاشت. در حقیقت، هر تمدنی یک زیرساخت دینی دارد که به یقین، روشنگر فرهنگ در معنای هرچه گسترده‌تر این کلمه است. دربارهٔ هریک از ادیان کوهی از کتاب نوشته شده است، که ادعای گردآوری چکیدهٔ همهٔ آنها در یک کتاب گزافه خواهد بود. هدف این کتاب این است که خواننده دریابد که بنیان جریان‌های بزرگ معنوی بر چه ارزش‌هایی است و در عمل، چگونه به کار بسته شده یا می‌شود.
این کتاب می‌کوشد هر دینی را آنچنان بنمایاند که یکی از پیروان همان دین در می‌یابد، و در عین حال، خواننده را برانگیزد که دربارهٔ انسان و گونه‌گون بودن انسان‌ها اندیشه کند تا بتواند همنوعان خود را بهتر بشناسد و آگاهانه‌تر به گزینش بنشیند.
انسان و سمبولهایش
نام نویسنده : کارل گوستاو یونگ
نام مترجم : محمود سلطانیه
کارل گوستاو یونگ (به آلمانی: Carl Gustav Jung) (۱۸۷۵ - ۱۹۶۱) روانپزشک و متفکر سوئیسی که به‌خاطر فعالیت‌هایش در روانشناسی و ارائهٔ نظریاتش تحت عنوان روانشناسی تحلیلی معروف است. یونگ را در کنار زیگموند فروید از پایه‌گذاران دانشِ نوین روانکاوی قلمداد می‌کنند به تعبیر «فریدا فوردهام» پژوهشگر آثار یونگ: «هرچه فروید ناگفته گذاشته، یونگ تکمیل کرده‌است.» اما فروید در مقاله توضیحات، کاربردها و راهکارها، ۱۹۳۳، می‌گوید: «این تقریباً ویژگی جهان‌شمول این «جنبش‌های جدایی طلبانه» است که هر یک جزیی از گنجینه موضوعات روانکاوی را بر می‌دارد و خود را بر اساس این قاپیدن مستقل می‌کند».
«انسان و سمبولهایش» یک از معروفترین کتابهای یونگ است . یونگ در این کتاب بر مطالعه و بررسی شخصیت انسان‌ها در غالب فرهنگ آنها پرداخته‌است. او با موشکافی ذهن انسان و ناخودآگاه جمعی و فردی بشر و همچنین کهن‌الگوها و خاطرات و تجربیات گذشته بشر، نتایج مفیدی برای بشر و علم روانشناسی بدست آورده‌است.
او همچنین در آثار خود به آنیما و آنیموس اشاره می‌کند که در بخش ناهشیار ذهن افراد نقشی کلیدی ایفا می‌کنند. بر اساس گفته‌های یونگ آنیما در ضمیر ناهشیار مرد به صورت یکی شخصیت درونی زنانه جلوه‌گر می‌شود و آنیموس در ضمیر ناهشیار زن به صورت یکی شخصیت درونی مردانه پدیدار می‌شود.
انسان براي انتقال آنچه در ذهن دارد به همگونه‌ي خود، از گفتار يا نوشتار بهره مي‌گيرد. اگر چه زبان انسان سرشار از نمادهاست اما در بسياري موارد از نشانه‌ها و نمايه‌هايي كه خيلي هم گويا نيستند نيز استفاده مي‌كند. آنچه ما نمادش مي‌ناميم يك اصطلاح است، يك نام يا نمايه‌اي كه افزون بر معاني قراردادي و آشكار روزمره خود داراي معاني متناقصي نيز باشد. نماد شامل چيزي گنگ، ناشناخته يا پنهان از ماست. براي مثال بر روي بسياري از بناهاي مهم كرت(از جزاير يوناني واقع در مديترانه) نقش يك تيشه‌ي دوسر وجود دارد. در واقع معناي واقعي آن نماد از نظر ما ناشناخته مي‌باشد.
اوپانیشاد (۲جلدی)
اوستا
هاشم رضی
اَوِستا نام فراگیر مجموعهٔ کهن‌ترین نوشتار و سروده‌های ایرانیان است، که همانا دانشنامهٔ ایرانیان بوده و در روزگار باستان بیست و یک نسک (کتاب) داشته و هم‌اکنون دارای پنج بخش است. بخش‌های اوستا بر این پایه‌اند: یَسنه که سخنان زرتشت، شناخته شده با نام گاهان در آن گنجانده شده،یشت‌ها (سرودهای نیایشی)، وندیداد، ویسپرد و خرده‌اوستا.
هاشم رضی (۱۳۰۳در تهران) ایران‌شناس، نویسنده و مترجم ایرانی. رضی بیش از ۲۰ کتاب تالیفی دارد. هاشم رضی از پژوهشگران در حیطهٔ تاریخ زردشتیان است و کتاب‌ها و تحقیقات بسیاری در این زمینه دارد.
ایران و ادیان باستانی
ایمان یا بی ایمانی؟
نام نویسنده : امبرتو اکو
نام مترجم : علی اصغر بهرامی
مجموعه اي كه در پيش رو داريد، شامل مباحثي ما بين اومبرتو اكو( نويسنده شهير ايتاليايي) و پدر كارلومارتيني( اسقف شهر ميلان) در روزنامه لاكوررادلاسراست.
اومبرتواكو كه با كتاب« نام گل سرخ» به شهرت جهاني دست يافت؛ ازشناخته شده ترين نويسندگان سكولار( يا به روايت كتاب لاادري گري) ايتاليا و اروپاست كه در رشته نشانه شناسي تحصيل گرده است و بر الهيات و فلسفه تسلطي در خور ستايش دارد. در نقطه مقابل پدر كارلو مارتيني نيز همانند هماوردش در دانشگاه تورين به تحصيل الهيات و فلسفه پرداخته ولي در نهايت به كسوت كشيشان ( ژرزوئيت ها) در آمده است! اين نامه نگاري يك بار ديگر اثبات مي كند كه گفتگو ميان مذهبي و غير مذهبي ها نه تنها ممكن بلكه سودمند است و نشان مي دهد كه چگونه در اينگونه مباحث دو طرف مباحثه مي توانند موشكافي كنند، در عرصه اي از مطالب مورد علاقع يكديگر جولان بدهند و يكديگررا به چالش بطلبند و در عين حال حرمت يكديگر را حفظ كنند يا حتي همدل باشند نامه هايي كه بين پدر مارتيني و اكو مبادله شده اند پيچيده، دشوار، دقيق و البته جذابند و طيفي وسيع ازموضوعات كلي فراواني( چون جدال بر سر روز رستاخيز، فلسفه حيات از ديدگاه كتاب مقدس، تفاوت ها و تبعيض هاي جنسي در قوانين مذهبي و فقهي و مهمتر از همه چگونگي دست يافتن انسان غيرمذهبي به تكامل روحي و معنوي) را در بر مي گيرد.
نه اكو و نه پدر مارتيني علاقه اي به انكار طرف مقابل ندارند بلكه علاقه مند به روشن كردن تفاوت هاي اصيل( كه به اعتقاد اكو ريشه در تاريخ هاي بسيار دور دارند) و نيز يافتن زمينه هاي مشترك هستند( كه حاصل از تلاشهاي پست مدرنيستي بشر نوين است براي آشتي معنويت و مادي گرايي!) خود اكو در نخستين نامه اي كه به پدر مارتيني مي نويسد ، پيشنهاد مي كند كه دامنه ديد را وسيع بگيرند و چنين نيز مي كنند .
هيچ كدام بازيگران سطحي و حساب گراي زبان آور دنياي انديشه نيستند و در همان گام اول بر عميق ترين نقاط افتراق و ميدانهاي وسيع انديشه دست مي گذارند روز رستاخيز و ايمان يا بي ايماني نسبت به جزاي گناه دنيوي در روز پسين آيا به راستي بهشت و جهنمي در آخرت انتظار نيكوكاران و ستمكاران را مي كشد يا بهشت و جهنمي واژه اي دهني است كه در همين دنيا اطراف ما به حيات خود ادامه مي دهد و ما را پذيراست؟ آيا آيات هولناك كتاب مقدس( آنجا كه به تشريح روز رستاخيز مي پردازد)همان فجايع دنياي صنعتي نيست كه با سرعت و قدرتي روز افزون به تخريب طبيعت و به بردگي گرفتن بشريت اقدام كرده و هيچ مانعي را توان مقابله با آن نيست!؟ آيا به واقع رستاخيز فرا نرسيده است!؟ اگر چنين است پس ترس هميشگي و پارانويا گونه عوام مذهبي از جزاي روز رستاخيز چه معنايي مي تواند داشته باشد.
بازمانده هایی از فرهنگ دوران جاهلی در تمدن اسلامی
ادوارد وسترمارک
علی بلوکباشی
ادوارد الکساندر وسترمارک (به سوئدی: Edvard Westermarck) (۲۰ نوامبر ۱۸۶۲–۳ سپتامبر ۱۹۳۹) مردم‌شناس سوئدی‌زبان فنلاندی بود که بیشتر به دلیل معرفی اثر وسترمارک شناخته شده‌است. مهمترین مطالعات وی بر رویبرون‌همسری و تابوی زنای با محارم بود. وسترمارک در مورد گوناگونی سامانه‌های اخلاقی می‌نوشت، به نوعی نسبی‌گرایی باور داشت و یک نویسندهٔ معتبر در زمینه تاریخ اخلاق و رسوم ازدواج به‌شمار می‌رود. نامدارترین اثر خود تاریخ ازدواج انسان را در ۱۸۹۱ منتشر کرد. او چند کتاب نیز در زمینه رسوم مراکشی‌ها نوشت. وسترمارک استاد دانشگاه لندن از ۱۹۰۷ تا ۱۹۳۰ بود.
وسترمارک مدت 9 سال در سرزمین مراکش به پژوهشهای میدانی پرداخت و در این اثر فرهنگ، رفتارها، عقاید، باورها و مناسک دینی مردم مراکش را پس از ورود و گسترش اسلام در سرزمین‌های افریقایی و گرایش مردم افریقا به اسلام با استناد به سندهای معتبر کتبی و پژوهشهای شفاهی را بررسی کرده است. در این بررسی مولف آمیختگی‌های فرهنگ این مردم را در برخی عرصه‌های رفتاری، اعتقادی و مناسکی با پاره‌ای از عناصر بازمانده فرهنگی شرک‌آمیز اقوام و قبایل روزگاران پیشین به دست آورده است.
*اثر وسترمارک (انگلیسی: Westermarck effect) فرضیه‌ای روانشناختی است که براساس آن افرادی که در سال‌های آغازین زندگی در کنار هم به‌سرمی‌برند کشش جنسی‌شان نسبت به‌یکدیگر بی‌اثر و خنثی می‌شود. این پدیده را نخستین بار ادوارد وسترمارکمردم‌شناس فنلاندی، در کتاب مشهورش تاریخ ازدواج انسان به‌عنوان یکی از دلایل تابو شدن زنا با محارم مطرح کرد.
بنیادگرایی (پیکار در راه خدا در یهودیت مسیحیت و اسلام)
کارن آرمسترانگ
کیانوش حشمتی
کتاب بنیادگرایی آرمسترانگ در تلاش برای پاسخ گویی به این پرسش اساسی است که بنیادگرایی در دنیای جدید چرا و چگونه پدید آمد. آرمسترانگ برای پاسخ به این پرسش، ریشه های بنیادگرایی را در سه دین عمده جهان پی می جوید: یهودیت، مسیحیت و اسلام. به گمان آرمسترانگ، بخلاف باورهای رایج، بنیادگرایی بازگشت شکلی کهن از دین نیست، بلکه واکنشی به بحران های معنویت جدید است. آرمسترانگ مدعی است که از دوران رنسانس با از میان رفتن معنویتی که در عقاید و آیین ریشه داشت مومنان در پی شیوه های جدیدی از تدین برآمدند و بنیادگرایی این گونه زاییده شد. در فصول این کتاب آرمسترانگ بر سه جریان بنیادگرا و ریشه های تاریخی و تحولات آن ها متمرکز می شود. بنیادگرایی پروتستانی آمریکا، بنیادگرایی یهودی در اسرائیل و بنیادگرایی معاصر در برخی کشورهای اسلامی.
نیویورک تایمز در یادداشتی درباره این کتاب می نویسد: یکی از عمیق ترین، خواندنی ترین و دقیق ترین شرح ها تا به امروز از پیدایش جریان های بنیادگرا در یهودیت، مسیحیت و اسلام.
بهشت برین حقیقت دارد
نويسنده:ايبن الكساندر
مترجم:محمود دانايي
هزاران نفر تجربه نزديك به مرگ (nde) داشته‌اند، اما دانشمندان اغلب بر اين باورند كه چنين امري غيرممكن است. دكتر الكساندر هم يكي از همان دانشمندان بود. دكتر الكساندر كه خود جراح برجسته مغز و اعصاب است به بيماري نادري مبتلا شد و هفت روز متوالي در كما بود. سپس هنگامي كه پزشكان معالج امكان متوقف كردن درمان او را بررسي مي‌كردند، ناگهان چشمانش باز شد و از كما بيرون آمد. او بازگشته بود. بهبودي دكتر الكساندر يك معجزه پزشكي است. اما معجزه واقعي سرگذشت او مربوط به جاي ديگري است. در مدتي كه جسم او در كما بود، دكتر الكساندر به ماوراي اين جهان سفر كرد و موجود فرشته‌گونه‌اي او را به عوالم ژرف موجوديت فرامادي هدايت كرد و او در آنجا به مشاهده و درك حضور الهي نائل شد و توانست با مبدا ارتباط برقرار كند. قبل از اين تجربه، او نمي‌توانست دانش خود را درباره مغز و عصب‌شناسي با اعتقاد به بهشت، خدا و يا روح تطبيق دهد. اما امروز دكتر الكساندر معتقد است سلامت كامل هنگامي است كه ما دريابيم خدا و روح واقعيت دارند و مرگ پايان موجوديت ما نيست، بلكه تنها يك انتقال است.
بودا
مایکل کریدرز
علی محمد حق شناس
در كتاب بودا، مایکل کریدرز ما را در انتخاب صحیح از میان اطلاعات پیچیده و گاه متناقضی که متون بودایی در مورد زندگی و تعالیم بودا ارائه می دهند، راهنمایی می کند. او در مورد پس زمینه های سیاسی و اجتماعی هند در زمان بودا و همچنین روند توسعه تفکر و فلسفه او بحث می کند.
این کتاب با ارائه مطالب به صورت گام به گام و آموزنده هم راهنمایی است برای کسانی که به مذهب بودا و مطالعه تطبیقی ادیان علاقه مندند و هم برای کسانی که شیفته فلسفه والای یکی از بزرگترین متفکران دینی هستند.
پاپ و مرد مرتد (زندگی حقیقی جوردانو برونو)
مايكل وايت
فروغ پورياوري
جوردانو برونو نظر به وحدت وجودی داشت و زمان را لایتناهی می‌دانست. او خدا را خارج از جهان نمی‌دانست بلکه می‌گفت خدا جزو جهان است. او واحد است و تمام تضادها در او محو و نابود می‌شود. هم‌آهنگی جاودانی منبعث از اوست. خدا جوهر طبیعت است. بهترین طریق پرستش او شناخت قوانین طبیعت و استفاده از این قوانین به نحو احسن است. وی روح را عنصر فنا ناپذیری می‌دانست، منتهی روح و ماده را یکی می‌دانست. بعده‌ها فیلسوف مشهور هلندی باروخ اسپینوزا از او تاثیر می‌گیرد و فلسفهٔ همه خدایی را بنیان می‌دهد.باروخ اسپینوزا نیز بر ایده‌آلیسم آلمانی از جمله فیلسوفانی چون هگل و مارکس تاثیر می‌گذارد و نیز بر دانشمندان قرن بیستم چون اینشتاین.اینشتاین بارها خودش را اسپینوزایی خوانده بود و به خدای اسپینوزا که خود را در قوانین و ساختارطبیعت آشکار می‌کند، ایمان دارد. همهٔ این مطالب روند تاثیرات جوردانو برونو را نشان می‌دهد.
اين اثر روايتگر زندگي و مرگ «جوردانو برونو» كشيش روشنفكر و حقيقت‌جويي است كه در زير شكنجه‌هاي وحشتناك تا آخرين لحظه مقاومت كرد و تسليم نشد. «مايكل وايت» در اين كتاب با تجزيه و تحليل استوار و مستدل و غنايي و بررسي علمي و ناب به روايت زندگي و مرگ رزمنده‌اي بي‌سلاح در تقابل با بي‌خردي و تعصبات كور خشكه‌مقدسان مي‌پردازد و نشان مي‌دهد كه چگونه كساني كه به دروغ خود را مردان خدا مي‌ناميدند هنگامي كه منافع مالي‌شان به مخاطره افتاد پا بر سر حقيقت عيان گذاشتند و به مرگ فردي فرمان دادند كه جز حقيقت نگفت.
پرده پندار و در دیار صوفیان
نویسنده:علی دشتی
علي دشتي در ديار صوفيان مي نويسد: خميرمايه تصوف از تعاليم ونحوه معتقدات اقوام غير عرب از قبيل بودايان،مانويان،زرتشتيان است كه به آن رنگ داده اند .
«دشتي» در«پرده پندار»، ضمن ارج نهادن به حقيقت عرفان و تصوف، از پندارهاي باطل و معجزه ها و كرامت هاي بي اساس كه ساخته و پرداخته ذهن مريدان نافرهيخته است و در برخي كتب متصوفه نقل شده، انتقاد مي كند.
پژوهشهای عرفانی
نام نویسنده : نصرالله پور جوادی
تاریخ تصوف و عرفان ایران، به‌خصوص در سده‌های نخستین، موضوعی است که در پژوهشهای عرفانی بر اساس منابع کهن مورد بررسی قرار گرفته است. بحث دربارهٔ ملامتیان و جوانمردان خراسان، آثار ابوسعد خرگوشی نیشاپوری و خواجه عبداللّه انصاری، تصوف خاص شهر اُرمیه (ارومیه) و اختلاف شیخ بزرگ این شهر با مشایخ بغداد، اصطلاحات صوفیانه ابن عربی و رابطهٔ آنها با تصوف اصفهان، لطایف قرآنی در مجالس صوفیه، و تاریخ عرفان و اولیاء شهر زنجان از جمله مطالبی است که در کتاب حاضر مطرح شده است.
دکتر نصراللّه پورجوادی استاد دانشگاه تهران، عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی، و بنیانگذار مرکز نشر دانشگاهی است و تا سال 1383 نیز رئیس آن مرکز بود. وی اکثر پژوهشهای خود را تا سال 1383 در دو نشریهٔ معارف و نشر دانش منتشر می‌کرد. پژوهشهای وی دربارهٔ امام محمد غزالی و فخرالدین رازی، که با عنوان دو مجدد منتشر شد، برندهٔ جایزهٔ کتاب سال در 1382 گردید، و مقالات او در کتاب حاضر نیز جزو آثاری است که وی را در سال 2005 موفق به دریافت جایزهٔ بین‌المللی الکساندر همبولت در رشتهٔ مطالعات اسلامی کرد.