خانوم

کتاب قالب خاطرات گورجیف در بارهٔ "مردمان برجستهٔ " گوناگونی را که او ملاقات کرده با شروع از پدرش به خود می‌گیرد. این افراد کشیش ارمنی پوگوسیان، دوستش سولوویو، شاهزاده لوبوودسکی، شاهزاده‌ای روسی با علائق متافیزیکی و نه تن دیگر و یک سگ را دربرمی‌گیرد.

در جریان توصیف این شخصیت‌ها گورجیف داستان آنها را در داستان سفرهای خودش می‌آورد و از این گذشته، به متنها یا استادان روحانی در سرزمینهای گوناگون (بیشتر در آسیای مرکزی) هم در میان داستان آنها اشاره می‌کند. گورجیف این گروه را «جویندگان حقیقت» می‌نامد.

بیشتر آنها در واقع حقیقت را در قالب سرنوشت معنوی مناسبی می‌یابند. فلسفهٔ متضمن این گفته که مردم در کل زندگی خود را در خواب سپری می‌کنند، نسبت به خود آگاه نیستند، و بنابراین مانند ماشین رفتار می‌کنند و تابع علتها و فشارهای بیرونی هستند. از این گذشته، یکی از ارزیابی‌های اصلی این داستان بلند این است که مردمان دورانهای گذشته، نسبت به مردمان امروز در شرایط بیرونی مناسب‌تر و سطوح درونی عالیتری زندگی می‌کردند. به هماهنگی‌های نهانی بسیار دیگری هم توجه یا اشاره می‌شود.

این ادعاهای در ستیز با باورهای نوین به عده‌ای الهام بخشید تا بپرسند این اثر تا چه اندازه زندگی نامه‌نویسی است. برای نمونه، گورجیف ادعا می‌کند که اول بار حماسهٔ گیلگمش را به صورت حماسه‌ای شفاهی شنیده که پدرش از روی حافظه می‌خوانده، ادعا می‌کند که با انجمنهای گوناگون برادری از جمله انجمن برادری سارمونگ تماس یافته، نقشهٔ «پیش از شن مصر» را نسخه‌برداری کرده و شاهد شمار زیادی معجزه ها و پدیده‌های راز و رمزگرا بوده است. در حال حاضر گروهی راز و رمزگرا از افرادی که به شکلی آزاد با هم ارتباط دارند و به آنچه «کار» نامیده می‌شود و بخش عملی آموزه‌های گورجیف است می‌پردازند. به گونه‌ای می‌توان گفت که بسیاری از صحنه‌سازی‌ها در کتاب ملاقات نمادین یا «داستانهایی آموزنده» است.

كاترين بلاندل

ترجمه: ابوالفضل حقيري قزوينی

سياه‌چاله ناحيه‌اي از فضاست كه در آن نيروي گرانش چنان قوي است كه هيچ‌چيز، حتي نور، نمي‌تواند آن قدر سريع حركت كند كه از درون آن بگريزد. هر چند نخستين بار اين سياه‌چاله‌ها در تخيلات پربار فيزيكدان‌هاي نظري به تصور در آمدند، اما امروز صدها سياه‌چاله در عالم شناسايي و وجود ميليون‌ها از آن‌ها تبيين شده است. هر چند اين اجرام نامرئي هستند اما مي‌توانند با محيط اطراف خوداندركنش انجام دهند و به اين ترتيب چنان بر آن اثر بگذارند كه كاملا آشكارپذير باشد. اين كه ماهيت اين اندركنش دقيقا چيست به فاصله نسبي تا سياه‌چاله بستگي دارد: بسيار نزديك و راه گريزي نيست؛ اما دورتر از آن پديده‌هايي تماشايي و شگفت‌آور به نمايش در خواهد آمد.

این کتاب شرح حال 21 تن از سیاستمدارانی است (از قائم مقام فراهانی تا هویدا) که خود را به قدرت رساندند و بر سر آن جان باختند .

در مقدمه کتاب آمده است: نویسنده کتاب ارزشمند "جامعه‌شناسی نخبه‌کشی" قائم‌مقام، امیرکبیر و دکتر مصدق را به عنوان سه مثال برای تاکید بر آن نظری برگزیده که در عنوان کتاب او نیز پیداست. از سالها پیش بر این اندیشه بودم که چرا استبداد توانست بدان راحتی امیرکبیر را بکشد و در جائی ثبت نیست که جز همسر و مادرش کسانی بر آن یل تاریخ ایران خون گریسته باشند. یا این که چرا محمدشاه لحظه‌ای برای کشتن قائم‌مقام و زیر پا نهادن عهدی که در حرم ضامن آهو با پدر خود بسته بود، درنگ نکرد. چرا وقتی استبداد - گیرم به اغوای استعمار - تصمیم به قتل این آزادگان می‌گرفت، لحظه‌ای از مردم پروا نکرد، مردمی که قائم‌مقام و امیرکبیر برای سعادت آنها به کام شیر رفتند ... در روایت زندگی 16 تنی که در فاصله زمانی قتل قائم‌مقام فراهانی و امیرعباس هویدا، (حدود 150 سال) کشته‌شدگان بر سر قدرت بودند و زندگیشان در این مجموعه می‌آید، پیداست که انتخاب و گزینشی براساس عملکرد مثبت یا منفی آن‌ها یا خدمت یا خیانتشان، در نظر نیست. وگرنه این باب باید فقط با نام پرجلال امیرکبیر باز و بسته می‌باشد که کسی چون او، در میان این جان‌دادگان در قدرت نبود ...

جوانان امروزي دوست دارند همه چيز را در مورد همه بدانند. آن‌ها فكر مي‌كنند كه حرف زدن راجع به يك مشكل، به حل آن كمك مي‌كند. ولي من از نسلي آرام‌تر مي‌آيم. ما ارزش فراموش كردن را مي‌دانيم و وسوسه از نو آفريدن را. البته اخيرا خودم به مبارزه و گذشته‌اي كه طي كرده‌ام فكر مي‌كنم، و به كساني كه از دست داده‌ام. به نظر مي‌رسد كه انگار عزيزانم را جايي گم كرده‌ام، شايد آن‌ها را در جايي كه ديگر بدان تعلق ندارند، جا گذاشته‌ام و سپس آن‌قدر گيج و مغشوش شده‌ام كه نتوانسته‌ام مسيرم را ‌بازيابم....