نويسنده: ليا اوپی

مترجم: عليرضا شفيعی نسب

این کتاب بیوگرافی لیا اوپی در دوران گذار آلبانی از کمونیسم توتالیتر به سرمایه داری لیبرال است.

اغلبِ ما گمان می‌کنیم انتخاب‌هایمان در زندگی تماماً به اختیار خودمان شکل می‌گیرد؛ گمان می‌کنیم مستقل از جهان پیرامونمان می‌اندیشیم و رفتار می‌کنیم. اما رنگ‌ها حالات درونی ما را دگرگون می‌کنند؛ نام‌هایمان تا حدی سرنوشت ما را رقم می‌زنند و بر قضاوت دیگران دربارۀ ما تأثیر می‌گذارند؛ آب‌وهوای هر روز نگرش کلی ما در آن روز را جهت می‌دهد؛ و این فهرست عوامل پنهان مفصل و دراز است. بازداشتگاه صورتی توضیح می‌دهد که چگونه محیط اطراف ما و صدها عامل پنهان دیگر افکار و اعمالمان را بی‌آنکه بدانیم شکل می‌دهد. آدام آلتر برای اثبات حرف خود آزمایش‌های اعجاب‌آور بسیاری انجام داده است و آن‌ها را با زبانی ساده و گیرا و گاهی طنزآمیز توضیح می‌دهد. کتاب او هم برای تأثیر گذاشتن بر دیگران به کار می‌آید و هم برای آگاه‌شدن به اینکه چقدر تحت‌تأثیر عوامل بیرونی هستیم.

در دهه‌های اخیر علاقۀ متفکران به بحث دربارۀ تمدن‌ها، هم در حیطۀ مباحث سیاسی و هم در بستر بحث‌های جامعه‌شناختی، افزایش یافته است؛ همین نکته توجه برخی از عالمان علوم اجتماعی را به ضرورت تأمل نظری دربارۀ مسائل و منظرهای اصلی این قلمرو جلب کرده است. کتاب جامعه‌شناسی تمدن: مسائل تاریخی و سنت‌های نظری کاوشی نظام‌مند و نقادانه است در شناخت رویکردهای تحلیل تمدنی معاصر. آرناسون الگوهای نظری مطرح‌شده در کار جامعه‌شناسان تاریخی و آراء مورخان این حوزه را با نگاهی انتقادی تشریح می‌کند و می‌کوشد به تحلیلی چندوجهی از تمدن‌ها دست یابد. در این چارچوبِ تحلیلی، او بر فرهنگ و نیز پویایی نهادهای سیاسی و اقتصادی تمدن‌ها تأکید می‌کند. سیر پرفرازونشیب کتاب در فصل پایانی به سوالاتی نقادانه دربارۀ اروپامحوری و قوت و ضعف‌های نظریۀ پسااستعماری در تحلیل اجتماعی می‌انجامد.

نظریه‌های رایج سکولاریزاسیون می‌گویند که در غرب ابتدا دین روبه‌افول گذاشت و در پی آن بخش مهمی از دگرگونی‌های ساختاری این جامعه، از جمله فروپاشی خانواده، رخ داد. اما مری ایبرشتات در کتاب حاضر این فهم متعارف را به چالش می‌کشد و با ارائۀ شواهد و مستندات متعدد فرضیه‌ای دیگر را با قوّت مطرح می‌سازد: خانواده و ایمان مثل دو رشتۀ دی‌ان‌ای به هم گره خورده‌اند و با پاره‌شدن رشتۀ خانواده ایمان نیز از بین می‌رود؛ افول مسیحیت و فروپاشی خانواده در غرب با وجود خاستگاه‌های مستقل دست‌در‌دست هم پیش رفته‌اند. راجر اسکروتن دربارۀ این کتاب می‌گوید «شرح ایبرشتات از فراز و فرود دو نهاد خانواده و دین و همبستگی این دو باهم بسیار قانع‌کننده، مستدل و دقیق است».

ناشران و کتابداران از مرورها برای فروش کتاب‌‌ها استفاده می‌‌کنند. نخستین سؤالی که همیشه در این مورد از من می‌‌پرسند این است که «چگونه کسی مرورنویس می‌‌شود؟» مدرکی برای مرورنویسی وجود ندارد. برای اشتغال به مرورنویسی لزوماً به مدرک زبان و ادبیات، روزنامه‌‌نگاری یا نویسندگی خلاق نیاز نیست. همه‌ چیز در تجربه خلاصه می‌‌شود. به‌قول یکی از شخصیت‌‌های نمایشنامۀ گلن‌‌گری، گلن راس، فروش ملک یعنی موقعیت ملک، موقعیت ملک، موقعیت ملک. مرورنویسی هم یعنی تجربه، تجربه، تجربه. هدف این کتاب این است که به خوانندگان بیاموزد چگونه به یک کتاب و به مرورهای دیگران از کتاب‌‌ها بنگرند تا بیاموزند مؤلفه‌‌های اصلی یک مرور خوب کدام‌‌اند و چگونه باید مرور بنویسند. فصلی نیز دربارۀ مرورِ کتاب گویا به قلم جویس ساریکس، نویسنده و کتابدار خبره، آمده است.

تصور اغلب ما از تربیت فرزندمان این است: فراهم‌کردن محیطی امن؛ برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند برای زمان‌های کار و فراغت؛ نظارت دقیق بر اعمال و روابطش و هدایت او تا رسیدن به اهدافی عالی. هدف والدین امروزی این است که فرزندشان را به شکلی خاص و دلخواه «بسازند» تا در بزرگسالی فردی موفق شود. اما آلیسون گوپنیک، از روان‌شناسان پیشرو معاصر، در این کتاب از غیرعلمی‌بودن و همچنین زیانبار بودن این نگاه به فرزندپروی سخن می‌گوید. او نشان می‌دهد که چرا هرگز نباید دنبال ساختن و شکل‌دادن به فرزندانمان باشیم: کودکان طوری خلق شده‌اند که نامنضبط و بازیگوش و پیش‌بینی‌ناپذیر و خیال‌پرداز باشند؛ آن‌ها طوری خلق شده‌اند که هم بسیار متفاوت از والدینشان و هم بسیار متفاوت از یکدیگر باشند. گوپنیک همچنین توضیح می‌دهد که چطور از فرزندانمان طوری مراقبت کنیم که بیاموزند در جهانی پیش‌بینی‌ناپذیر افرادی انعطاف‌پذیر، خلاق و مقاوم باشند.