تاریخ نهضتهای فکری ایرانیان (۵جلدی)
نویسنده در جلد اول این مجموعه از زرتشت تا سهروردی را مورد بررسی قرار داده است. جلد دوم از مولوی تا جامی، جلد سوم از دشتکی تا نراقی و جلد چهارم که از دو جلد مجزا تشکیل شده، از ملاعلی نوری تا ادیبالممالک فراهانی را معرفی و تشریح کرده است. تاریخ نهضتهای فکری ایرانیان از آثار مشهور و مآخذ قابل استناد زمان معاصر است که طی مدت ۲۵ سال مستمر توسط عبدالرفیع حقیقت دربارهی فرهنگ والای ایرانی از کهنترین زمان تاریخی تا عصر حاضر تالیف شده است. این کتاب، جامعترین تالیف فرهنگی است که شامل شرح احوال و آثار و افکار کامل شاعران و نویسندگان، عارفان، سیاستمداران، وزیران، روحانیان و آثار مربوط به آنان و آیینهای مذهبی مختلف است که به طور گسترده معرفی شده است. در پیشگفتار کتاب به قلم نویسنده آمده است: «با در نظر گرفتن برخوردها و تضادهای مداوم سیاسی و فکری ایرانیان با اقوام مختلف دنیا به ویژه یونانیان، رومیان، تازیان، ترکان، مغولان، عثمانیان و سرانجام اروپاییان فصل "نهضتهای فکری و جنبشهای سری" یکی از مهمترین، دل انگیزترین، عبرتانگیزترین و در عین حال پیچیدهترین فصلهای تاریخ اجتماعی ایران به شمار میرود که تحقیق در آن مستلزم صبر و حوصله، موشکافی و دقت و توجه عمیق و خاصی است که با مراجعه به متون مختلف و تلخیص و تلفیق و استنتاج واقعی و اثبات آن با مدارک و شواهد قابل قبول باید انجام پذیرد... با اینکه تحقیق پیرامون این موضوع کاری بس شگرف به نظر میرسید، ولی با در نظر گرفتن تحقیقات قبلی که در این مسیر انجام داده بودم این حق را به خودم دادم که قدمهای اولیه این تحقیق خطیر را در حد توان بردارم تا محققان بعدی به مرور در تکمیل آن بکوشند و در نتیجه این فصل بسیار دلکش تاریخ اجتماعی ایران از پرده ابهام و تاریکی ممتد بیرون آمده و سند افتخار زرینی از تمدن و فرهنگ ایران در دسترس همگان قرار گیرد.»
سلطان العارفین بایزید بسطامی
نویسنده: عبدالرفیع حقیقت
عارف بزرگ قرن دوم و سوم هجری
حسن تو فزون است ز بینایی من راز تو برون است ز دانایی من در عشق تو انتهاست تنهایی من در وصف تو عجز است توانایی من
از زندگی بایزید بسطامی اطلاعات خیلی دقیقی در دست نیست. فصیح احمد خوافی او را زاده سال ۱۳۱ هجری نوشته است و جد او سروشان را والی ولایت قومس یا کومش دانسته است. بنا بر برخی روایات ، جد بایزید بسطامی زرتشتی بود و پدرش یکی از بزرگان بسطام بود. استاد او در تصوف مشخص نیست. عشق عرفانی در عرفان بایزید جایگاه ویژهای دارد. همچنین او را پایه گذار سکر و فنا در تصوف میدانند. گفته مشهور وی ، سبحانی ما اعظم شانی اشاره به همین مفهوم دارد.
بنا بر برخی روایات، بایزید از اصحاب جعفر صادق امام شیعیان بود. بعضی نظرات وی را معاصر محمد باقر و شاگرد جعفر صادق دو امام شیعه ، می دانند این در حالیست که که وفات بایزید در قرن سوم میباشد حال آن که فوت امام صادق در سال ۱۴۸ هجری بوده و تفاوت وفات ایشان ۱۱۳ سال میشود و کسی عمر بایزید را بیش از هشتاد سال ذکر نکرده است.
از بایزید بسطامی هیچ اثر مستقلی، چه به صورت منظوم یا منثور به جای نمانده است. اما از بیانات ارزشمند وی تعداد محدودی جملات قصار باقی مانده که برخی از آنها در کتابچة حاضر به چاپ رسیده است. جلد اول از مجموعة کتابهای «بزرگان عرفان ایران» است. این کتابچه به زندگینامه و گفتههای بایزید بسطامی اختصاص دارد. با مطالعة این اثر علاقه و رغبت در بین دوستداران عرفان این سرزمین بیشتر میگردد. در بخش پایانی کتابچه، به چندین پرسش و پاسخ بین بایزید بسطامی و افراد دیگر نیز اشاره شده است.
...نقل است که شیخ از پس امامی نماز می کرد. پس امام گفت: یا شیخ! تو کسبی نمی کنی و از کسی چیزی نمی خواهی. از کجا می خوری؟ شیخ گفت: صبر کن تا نماز قضا کنم، که نماز از پی کسی که روزی دهنده را نداند، روا نبود...