نیکسون کیسینجر و شاه (روابط ایالات متحده و ایران در جنگ سرد)
رهام الوندی
غلام رضا علی بابایی
بحث سیاسی بر ادبیات روابط بین ایلات متحده و ایران سایه افکنده است که بخش اعظم آن در پی انقلاب ایران و ماجرای گروگانگیری تهران به رشته تحریر درآمده است.
پس از سقوط شاه، انگشت اتهام جمهوریخواهان و دموکراتها در آمریکا به سوی همدیگر نشانه رفته بود که "چه کسی ایران را از دست داد؟" جمهوریخواهان، کارتر را مسئول سقوط شاه میدانستند و دموکراتها نیز نیکسون و کیسینجر را محکوم میکردند. برخی روایتهای تاریخی، تا حدود زیادی قصور دولتهای آمریکا را مسئول سقوط شاه میدانند که شاید بزرگترین عقبنشینی سیاست خارجی آمریکا در خلال جنگ سرد باشد.
محمدرضا پهلوی در دهة آخر سلطنتش، مشارکتی را با نیکسون و کیسینجر شکل داد که نفوذ اتحاد شوروی را محدود کرد و برتری منطقهای ایران را در خلیج فارس به نمایش گذاشت. در پرتو دکترین نیکسون، ایران به شریک ایالات متحده در جنگ سرد تبدیل شد؛ شراکتی که نمونهای دیگر از روند جنگ سرد، نهتنها در روابط بین سیاستمداران مسکو و واشنگتن بود بلکه بر روابط متحدین آنها در جهان سوم نیز تأثیر نهاد.
این کتاب، سه رویداد تاریخی را که موجب ظهور و سقوط شراکت نیکسون – کیسینجر – پهلوی شدهاند، به نمایش میگذارد. فصل اول به بحث درباره سرچشمههای روابط ایران و امریکا در دوران جنگ جهانی دوم و بحران آذربایجان در سال 1946 میپردازد. فصل دوم به خیزش ایران از یک دولت فرودست به شریک ایالات متحده و سپس اعلام خروج انگلستان از منطقه خلیج فارس در سال 1968 تا پایان نخستین دوره ریاست جمهوری نیکسون در 1972 میپردازد. در قلب این شراکت، دوستیِ شخص ریچارد نیکسون و محمدرضا پهلوی قرار دارد. فصل سوم به اوج روابط ایالات متحده و ایران و مشارکت نیکسون و کیسینجر – در طول دیدار آنان در ماه مه از ایران – پرداخته است. در نخستین روایت مبسوط از عملیات پنهان سیا در کردستان عراق (از 1972 تا 1975) نشان داده میشود که چگونه دولت نیکسون دوشادوش ایران و اسرائیل از شورش کردها علیه رژیم بعث عراق پشتیبانی کرد اما بعد اتفاقاتی دیگر رقم خورد. سرانجام اینکه فصل چهارم، در جریان افول مشارکت ایران و ایالات متحده پس از ماجرای واترگیت و استعفای نیکسون از ریاست جمهوری، به شکست مذاکرات بین شاه و دولت جرالد فورد از 1974 تا 1976 و نیز صادرات هسته ای امریکا به ایران میپردازد.
این کتاب از سوی روزنامه فایننشیال تایمز به عنوان برترین کتاب تاریخی سال 2014 انتخاب شد.
رهام الوندی – نویسنده کتاب - دانشیار دانشکدة اقتصاد و علوم سیاسی لندن و مدیر گروه دانشکدة اقتصاد و علوم سیاسی لندن در کلمبیاست. او تالیفاتی بسیار دربارة تاریخ روابط خارجی ایران داشته و پژوهشهای جاری وی بر فعالیتهای حقوق بشر جهانی و ریشههای انقلاب 1357 ایران متمرکز است.
هزارتوی تنهایی (زندگی و شیوه اندیشه ورزی در مکزیک)
یکی از شاعران بزرگ زمانۀ ما در این اثر سرشت و فرهنگ مکزیک را در سلسله جستارهایی درخشان واکاوی و معنا میکند. سکوت، ریشخند و صورتبندیِ زندگی اجتماعی – اینها نقابهایی است که به مکزیکی مجالِ آن را میدهد که چهرۀ خود را از انظار پنهان کند. هزارتوی تنهایی فراتر از برداشت نویسنده از کشورش، شرحی است ژرفکاوانه از تنگناهای این روزهای آمریکای لاتین بهمثابۀ یک کلّ، و نیز دیدگاهی است روشنگرانه دربارۀ انسان آمریکای شمالی – «که در دنیای انتزاعیِ ماشین ها، همشهریان و اصول اخلاقی پرسه میزند». وانگهی، این اثر وضع انسان معاصر را بهطور فراگیر و فارغ از ملیت او به تصویر میکشد.
هفت اقلیم (۳جلدی)
امین احمد رازی
با تصحیح و تعلیق: جواد فاضل
هفت اقليم، اثر امين احمد رازى، تذكرهاى است تاريخى و جغرافيايى كه به تشريح اقاليم سبعه پرداخته و در ضمن توصيف برخى از شهرها و آبادىها، به اجمال و گاه به تفصيل، از بزرگان و مشاهير آنها سخن گفته است.
كتاب، به زبان فارسى و در سال 1018ق، در طول شش سال، نوشته شده است.
نویسنده، چنانكه خود مىگويد، بيشتر اوقات خويش را مصروف تحصيل احوال بزرگان كرده و به علت ميل باطنى و اشاره بعضى از دوستانش، اقدام به تأليف كتاب كرده است.
هفت پادشاه (۲جلدی)
محمود طلوعی
کتاب دو جلدی "هفت پادشاه "شرح مختصری از تاریخ سیاسی پادشاهان قاجار .جلد اول این مجموعه ذیل پنج بخش در برگیرنده دوران آغاز کار قاجارها تا پایان سلطنت ناصرالدین شاه است .در این جلد چگونگی به قدرت رسیدن قاجارها، حکومت آقامحمدخان، فتحعلی شاه قاجار و اقدامات او، محمدشاه قاجار و اوضاع ایران در زمان سلطنت او، ناصرالدین شاه و وقایع عمده زمان او شرح و بررسی شده است . مهم ترین مطالب جلد حاضر از این قرار است :نخستین سردار نامدار قاجار، جنگ آقا محمدخان با لطفعلی خان زند، کشتار ترکمن ها و لشکرکشی آقا محمدخان به قفقاز، تاجگذاری در تهران و فتح خراسان، شگفتی های زندگی آقا محمدخان ;کشمکش فتحعلی شاه با مدعیان سلطنت وقدرت نفوذ انگلستان در ایران، ولیعهدی عباس میرزا، رقابت های دولت های خارجی در ایران، جنگ های ایران و روس و معاهدات گلستان و ترکمنچای، فتوحات عباس میرزا و مرگ او، اولاد و احفاد فتحعلی شاه ; نقش قائم مقام فراهانی در سلطنت محمدشاه، وزارت و صدارت قائم مقام، قتل قائم مقام و صدارت حاجی میرزاآقاسی، جنگ هرات و کشمکش روس و انگلیس در ایران، فتنه باب، اختلافات ایران وعثمانی و عهدنامه ارزنه الروم، مرگ محمدشاه و جانشینی ناصرالدین شاه به سلطنت ;فتنه سالار در خراسان ودخالتهای انگلیس، فتنه باب و قلع و قمع آن ها، حکومت امیرکبیر و دشواری های کار او، عزل و قتل امیرکبیر، صدارت میرزا آقاخان نوری، تسخیر هرات و جنگ ایران و انگلیس، عزل میرزا آقاخان نوری از صدارت، سفرهای ناصرالدین شاه به فرنگ، ورود سید جمال الدین اسدآبادی به صحنه سیاست ایران، ترور ناصرالدین شاه، و زنان و فرزندان او .
هفت روز (ماجرای نجات شاهکارهای هنری در جنگ جهانی دوم)
نویسنده : لیانید والینسکی
ترجمه : رضا رضایی
در ماه مهی سال ۱۹۴۵، در جریان پیشروی ارتش سرخ به سوی برلین، گروهی از نظامیان شوروی وارد شهر درِسدن شدند که آثار معماری و گالریهای هنری آن شهرت عالمگیر داشت اما سه ماه پیشتر صدها هواپیمای بمبافکن بریتانیا و آمریکا آن را بمباران و ویران کرده بودند. «لیانید والینسکی»، که در دههی ۱۹۳۰ مهمترین نقاش شهر کیِف بود، همراه با تعدادی از افسران و درجهداران ارتش شوروی به جستوجوی آثار هنری باارزش این شهر پرداخت و افراد گروه سرانجام پس از «هفت روز» توانستند بسیاری از شاهکارهای نقاشی را، که در شرایط نامناسبی تلنبار شده بودند، پیدا کنند و نجات بدهند.
به اعتقاد بسیاری، این «عملیات نجات» مسیر تاریخ هنر را تغییر داد. کتاب حاضر هم روایت این عملیات است و هم شرحی بر آثار مهم نقاشی و پدیدآورندگان آنها.
هلنیسم، دروغی بزرگ دربارهی فرهنگ ملتی کوچک
نویسنده: احمد حامی
دوران هلنی، به دورانی اطلاق میشود که پس از حملهی اسکندر به شرق آغاز شده و از فتوحات او تا استقرار سلطه روم تا آسیای صغیر و مصر به طول میانجامد. در کتاب "هلنیسم " میخوانیم، هلنیسم یا یونانی مآبی فرهنگ مردم آریایی، هندوان ، ایران زمین و آسیای کوچک است که پس از یورش اسکندر مقدونی به آسیای کوچک و جنوب غربی ایران همراه سپاهیان و جانشینان اسکندر به یونان رفته است و تاریخدانان غربی آن را وارونه کردهاند تا خود را وارث تمدنی بزرگ جلوه دهند. کتاب حاضر کاوشهایی در رابطه به هلنیسم و ریشهی آن به خواننده عرضه میدارد و با استناد به شواهد تاریخی و آثار باستانی نشان میدهد که یونانیان هندسه را از مصریها، نوشتن و حساب کردن را از فینیقیها و نجوم را هم از سریانیها یا آرامیها آموختند. پروفسور "پوپ " خاورشناس آمریکایی مینویسد " دنیای غرب از ایران باستان اگاهی مختصری دارد که آن نیز از روی گزارشهای خصمانه و پرغرض یونانیان است. " تاریخدانان غربی نیز از بی مایه بودن فرهنگ یونان باستان و دروغ بودن افسانهی اسکندر، آن چنان که دروغ پردازان و ستایشگران نوشتهاند، باخبرند اما به روی خود نمیآورند و میگویند: دشوار است که تاریخ نوشته را برهم بزنیم و از نو تاریخ بنویسیم.!