«از نظر قدما، دانش تاریخی، محال است و حال آنکه از دیدگاه نقادان متأخر، همه‏ ی دانش ها، تاریخی است».

«فلسفه‏ ی تاریخ ابن خلدون» کتابی است با نثری نسبتاً دشوار که «محسن مهدی» با تکیه بر مضمون این گزاره، به تبیین نسبت «فلسفه»، «تاریخ» و «علم عمران» در اندیشه‏ ی ابن خلدون می پردازد. هسته‏ ی اصلی تفسیر مهدی از آراء ابن خلدون که او را از قامت یک مورخ به درآورده و لباس فیلسوف بر او پوشانده، معطوف به رفع نقیصه ای در اندیشه‏ ی اسلامی است که ابن خلدون کوشیده تا بر آن فائق آید. این نقصیه، گویای این است که فلسفه یا فلسفه‏ ی سیاسی اسلام با تأثیر از فلسفه‏ ی یونانی، به تاریخ وقعی نمی نهاده و آن را علمی شریف و معتبر نمی دانسته است. اما در تفسیر مهدی، ابن خلدون نه تنها فلسفه را کنار نمی نهد، بلکه بنا به تفسیر مهدی با تأثیر از ابن رشد، علم جدید عمران را برای درک جنبه‏ی باطنی تاریخ، با تکیه بر همان اصول فلسفی تدوین می کند. مهدی، در این اثر، ابن خلدون را همچون فیلسوفی معرفی می کند که قصد داشته آن اصول فلسفی را در مورد تاریخ به‏ کار بندد.

عباس امانت (زادهٔ ۲۲ آبان ۱۳۲۶، تهران) استاد تاریخ و مطالعات بین‌المللی در دانشگاه ییل و صاحب کرسی مطالعات خاورمیانه در این دانشگاه است.

او در سال ۱۹۷۱ مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه تهراندریافت کرد و در سال ۱۹۸۱ نیز از دانشگاه آکسفورد دکترا گرفت. تخصص ویژهٔ وی تاریخ دوران قاجار است. وی عضو شورای سردبیری دائرةالمعارف ایرانیکا است و نیز سردبیری Persia Observed را به عهده دارد. امانت همچنین دارای تألیفاتی در زمینهٔ آیین بهایی، تاریخ ایران و هویت ایرانیان است.

حسین امانت برادر اوست. او در دههٔ ۱۹۸۰ میلادی از سوی رهبری جامعه بهایی طرد شد. او از جمله مخالفین حملهٔ آمریکا به عراق بود. امانت نسبت به اثرات سو خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم بر ایران هشدار داده‌است.

حسین امانت (زادهٔ ۱۳۲۱ خورشیدی) طراح و معمار ایرانی مقیم کشور کانادا است. معروف‌ترین اثر حسین امانت برج شهیاد (آزادی) است که در شهر تهران قرار دارد و به عنوان نماد پایتخت شناخته می‌شود.

تألیف: مهدی نورمحمدی

زرین‌تاج قزوینی (فاطمه یا ام‌السلمه) مشهور به طاهره قُرةالعَین یا طاهره بَرَغانی (زادهٔ ۱۲۲۸ قمری برابر با ۱۸۲۳ میلادی در قزوین - درگذشتهٔ ۱۲۶۸ قمری برابر با ۱۸۵۰ میلادی) شاعر و دین‌شناس بانفوذ کیش بابی در ایران بود.

طاهره دختر «آمنه خانم قزوینی»، زنی عالم و «ملاصلاح برغانی»، و عروس «شیخ محمد تقی» معروف به «شهید ثالث» بود. «سید کاظم رشتی» پیشوای شیخیه به وی لقب «قرةالعین» داد و بهاالله او را «طاهره» نامید. قرة‌العین شاعری خوش ذوق بود و در میان زنان شاعر شهرت خاصی داشته و دارد. شیخیه او را «قرة العین» و بابیه «طاهره» لقب دادند. وی فرزند حاج صالح قزوینی و همسرملا محمدبرغائی بود. در سال ۱۲۳۳ هجری قمری در قزوین به دنیا آمد. فقه و اصول و کلام و ادبیات عرب را نزد پدر آموخت. آثار شیخ احمد احسائی و سید کاظم رشتی را که رهبران مکتب شیخیه بودند، مطالعه کرد و با سید رشتی مکاتبه و ارتباط برقرار کرد و سید کاظم رشتی در رسائل خود او را قرةالعین نامید.

مطالعه آثار و عقاید شیخیه زندگانی او را دگرگون ساخت. دو پسر و یک دختر خود را به شوهر خود سپرد و به قصد دیدن سید رشتی به کربلا رفت. وقتی به آنجا رسید که سید در گذشته بود. قره العین در آن زمان ۲۹ سال داشت. در خانه سید اقامت گزید و از پس پرده به تدریس طلاب پرداخت. بر طبق روایاتی که در دست است می‌توان دریافت که طاهره زنی زیبارو بوده‌است. با توجه به فضیلت، علم و هوشیاری طاهره، ناصرالدین شاه قاجار دلباخته او شده و از وی خواستگاری می‌کند.

قرةالعین پیشنهاد ناصرالدین شاه را رد می‌کند و نمی‌پذیرد که از افکار و عقاید آزاداندیشانه اش دست کشیده و به ملکه دربار تبدیل شود و به حرمسرای پادشاهی برود. بر اساس اسناد برجای مانده، طاهره نه تنها اشعار و نثر استادانه‌ای داشت، بلکه در نظریه پردازی سیاسی نیز از پیشتازان بوده‌است. طاهره طرفدار دین بابی، اولین زن ایرانی است که مسئله تساوی حقوق زن و مرد را در سال ۱۸۴۸ یعنی ۴ سال پس از ایمان او به باب و آئین بابی، مطرح نمود. عده‌ای او را برجسته‌ترینِ افراد در مسئله دفاع از حقوق زنان می‌دانند. او در سال ۱۸۴۸ میلادی، از حقوق برابر زنان و مردان سخن می‌گوید. به همین دلیل محمود خان کلانتر تهران برای او زندانی در قلعه طبرسی که واقع شده در کاخ طبرسی بود ساخت و به مدت یک سال او را در حبس نگاه داشت.

کلانتر زندانبان از او خواست که اظهار ندامت بکند و سپس او را تهدید به مرگ نمود. طاهره می‌گوید: «می توانید به زودی، هر گاه که اراده کردید، مرا به قتل برسانید. اما جلوی پیشرفت و مبارزهٔ زنان برای آزادی را که روزگارش بزودی خواهد رسید، نمی‌توانید بگیرید.»

با آگاهی و آمادگی کامل از قبول پیشنهادات امتناع کرده و سرانجام به فرمان ناصرالدین شاه قاجار و صدارت میرزا تقی خان امیرکبیر وقتی که ۳۶ سال داشت به قتل رسید. او را با روسری که بر سر می‌نهاد خفه کردند و در چاهی انداختند.

گـر به تـو افتـدم نـظر چهره به چهره رو به رو

شـرح دهـم غـم دلـم نـکـته بـه نـکـته مو بـه مو

مـیـرود از فــراق تـو خــون دل از دو دیـده ام

دجله به دجله یم به یم چشمه به چشمه جو به جو

از پـی دیــدن رُخـت هـمچـو صــبـا فـتــاده ام

خانه به خانه در به در کوچه به کوچه کو به کو

دور دهــان تـنگ تـو عـارض عنبرین خـُطـَت

غـنچه به غـنچه گل به گل لاله به لاله بـو به بـو

ابـرو و چشم و خــال تو صـيـد نـموده مـرغ  دل

طبع به طبع  دل به دل  مهر به مهر و خـو به خـو

مـهر تـو را دل حـزیـن بـافته بر قـمـاش جــان

پـرده به پـرده نـخ به نـخ تـار به تـار پـو به پـو

در دل خویش طاهـره گشت و نیـافت جز تو را

صفحه به صفحه لا به لا پرده به پرده تـو به تـو

طاهره ملقب به قرةالعین

از جنبشهائی که در تاریخ کشورهای اسلامی از لحاظ قدرت نظامی و نفوذ فکری و سرعت بسط کم مانند است، جنبش مذهبی اسماعیلیه است. این جنبش مدت چندین قرن اکناف قلمرو عباسیان را آشفته می کرد و داعیان اسماعیلی هر روز گوشه ای از متصرفات عباسیان را علیه ایشان برمی انگیختند. کار این جنبش به جائی رسید که یکی از حکومتهای مقتدر و نیرومند قرون اولیه اسلامی یعنی سلسله فاطمیان مصر را به وجود آورد.

• قلعه آتشگاه
• قلعه الموت
• کوه قلعه، فردوس
• قلعه کل حسن صباح
• قلعه دختر، فردوس
• قلعه دختر، بردارود
• قلعه لمبسر
• قلعه کوه قائن
• قلعه میمون دژ
• قلعه دژ کوه
• قلعه مصیاف
• قلعهٔ شاهدژ در نهبندان، زیرکوه، اصفهان، سمنان، شاهرود و در مجموع حدود دویست قلعه