به دیکتاتورهای پیش از خودت نگاهی بینداز: شک نکن آن‌ها هم از یک خودآموز برای رسیدن به اوج قدرت استفاده کرده بودند! چرا تو استفاده نکنی؟ لابد می‌پرسی مگر چنین خودآموزی وجود دارد؟ در جوابت می‌گوییم، بله، واقعاً وجود دارد و اتفاقاً الان آن را در دست داری. این کتاب راهنما را بخوان، قول می‌دهیم اگر دستورالعمل‌هایش را خوب بفهمی و خوب اجرا کنی، تو هم طعـم شیـرین قـدرت مطلقـه را خواهی چشید.

نویسنده :   تیموتی اسنایدر

مترجم :   شهاب الدین عباسی

بنا بر آنچه که مولف کتاب بیان کرده است، تاریخ می‌تواند مانوس باشد و می‌تواند هشدار بدهد. در اواخر قرن نودهم، مانند  اواخر قرن بیستم، گسترش تجارت جهانی، انتظاراتی در مورد پیشرفت به وجود آورد. در اوائل قرن بیستم همچنان که در اوائل قرن بیست و یکم این امیدها با خواب و خیال‌های جدید سیاست توده‌وار با چالش روبه‌رو شد؛ سیاستی که در آن یک رهبر یا حزب ادعا می‌کرد که نماینده مستقیم اراده مردم است. دموکراسی‌های اروپایی به ورطه قدرت طبی جناح راست و فاشیسم در دهه‌های 1920 و 1930 فرو افتادند. اتحاد جماهیر شوروی که در 1922 استقرار یافت، الگوی خود را در اروپا در دهه 1940 گسترش داد. تاریخ اروپای قرن بیستم نشان می‌دهد که جوامع می‌توانند فرو بپاشند، دموکراسی‌ها می‌توانند سقوط کنند، اخلاق می‌تواند افول کند و آدم‌های عادی می‌توانند خود را اسلحه به دست بالای گودال‌های مرگ بیابند. فهم اینکه چرا این اتفاقات افتاد به کار امروزمان می‌آید.

ای بسا وسوسه شویم و فکر کنیم که میراث دموکراتیک‌مان خود به خود ما از از چنین تهدیدهایی مصون نگه می‌دارد. این یک واکنش گمراه‌کننده است. در واقع رسم و روال پدران موسس اقتضا می‌کند که تاریخ را بررسی کنیم و سرچشمه‌های عمیق خودکامگی را بفهمیم و پاسخ‌های مناسبی در قبال آن‌ها در پیش بگیریم. آمریکایی‌ها امروز عاقل‌تر از اروپایی‌ها نیستند که شاهد تسلیم دموکراسی در برابر فاشیسم، نازیسم یا کمونیسم بودند. یکی از مزیت‌های ما این است که از تجربه آن‌ها درس بگیریم. اکنون زمان خوبی برای این کار است. این کتاب بیست درس از قرن بیستم به فراخور اوضاع امروز ارائه می‌کند.

این کتاب دانش نامه ای است تخصصی، حاوی بیش از ششصد مدل مفهومی در زمینه «جهانی شدن» که به همت 421 دانمشند متخصص از سراسر جهان تالیف شده است پروفسور جورج ریتزر، سرویراستار این اثر، استاد برجسته آمریکایی است که کتاب ها و مقالات متعددی از او منتشر شده و در زمینه «جهانی شدن» یکی از افراد صاحب نام است. تا آن جا که پاره ای از اصلاحات در حوزه جهانی شدن را او برای نخستین بار مطرح کرده است.

چرا احزاب سیاسی شرّند؟ و چرا اعضای هر حزبی هیچگاه نمی توانند مطلقا در پی حقیقت باشند؟ زیرا احزاب سه ویژگی اصلی دارند: حزب سیاسی دستگاهی است برای ایجاد هیجانات جمعی؛ حزب سیاسی سازمانی است با هدف به کارگیری فشار جمعی و اِعمال آن بر ذهن تک تک اعضای خود؛ رشد و گسترش نامحدود حزبی هدف اول و غایی هر حزب است. به دلیل همین سه ویژگی، هر حزبی، بالقوه و به علت جاه طلبی، تمامیت خواه است. اگر حزبی در عمل تمامیت خواه نباشد، فقط به این دلیل است که احزاب دور و بر از آن پیشی گرفته اند و دست بالاتری دارند. این سه ویژگی واقعی هستند و برای هر کس که به نحوی با فعالیت های روزانۀ احزاب سیاسی سروکار داشته باشد بدیهی اند. از این رو، احزاب در پی آن حقیقتی هستند که مطابق با بینش پذیرفته شدۀ آنان باشد.

کتاب در باب حذف احزاب سیاسی درست در اواخر زندگی متأسفانه کوتاه سیمون وی در سال 1943 نوشته شد. سیمون وی در لندن به دولت تبعیدی «فرانسۀ آزاد» به رهبری ژنرال دوگل پیوسته بود؛ اما عمیقاً از اقدامات سیاستمداران فرانسوی در تبعید که سنت های کهنه و مخرب احزاب سیاسی -مثل رقابت، نفاق و جناح بندی- را باز رواج می دادند بیمناک بود. سرانجام هم به دلیل پایبندی به اصول خود همۀ مسئولیت هایش را در «فرانسۀ آزاد» در 26 جولای، زمانی که در بیمارستان بود واگذار کرد و کمی بعد در 24 اوت در سن سی و چهار سالگی درگذشت.

این مقاله برای نخستین بار هفت سال بعد در ماهنامۀ میزگرد (شمارۀ 26، فوریۀ 1950) منتشر شد که بلافاصله مورد تحسین آندره برتون (شاعر، نویسنده و نظریه پرداز سورئالیست) و آلن (نام ادبی امیل شارتیه، فیلسوف و نویسندۀ برجسته که معلم فلسفۀ سیمون وی هم بوده است) قرار گرفت. متن سپس به صورت کتاب توسط انتشارات گالیمار بازنشر شد.

در حاشیة سیاست خارجی نوعی زندگینامه است، ولی از آنجایی که نویسنده در مدت بیست و دو سالی که در وزارت امور خارجه گذراند، هیچ‌گاه در متن سیاست خارجی قرار نداشته و تنها مشاهدات عینی خود را به رشتة تحریر درآورده، این نام را برای کتاب برگزیده است. در این کتاب با پیشینه و اوضاع داخلی وزارت امور خارجه و سفارتخانه‌های ایران در دوران پیش از انقلاب آشنا می‌شویم. می‌بینیم که چگونه شاه سابق خودش سیاست خارجی را در دست گرفته بود، به جزئیات امور رسیدگی می‌کرد و هر روز دستورهایی به وزیر امور خارجه وقت می‌داد؟ چگونه وزیران خارجه نقش منشی مطیع شاه را ایفا و دستورهای او را مو به مو اجرا می‌کردند و هیچ‌گاه از خود ابتکاری نشان نمی‌دادند؛ چگونه گاهی شخصیت‌های ورزیده و مورد احترام جهان دیپلوماسی و زمانی دلقک‌ها و نورچشمی‌های درباری به سفارت منصوب می‌شدند. اعضای گروه نخست واقعاً قصد خدمت داشتند و اعضای گروه دیگر اوقات خود را صرف چاپلوسی و خوش‌خدمتی می‌کردند. در حاشیة سیاست خارجی برگ جالبی از سی سال تاریخ معاصر ایران است.

از متن کتاب: 1327 سالی پر تب و تاب بود که با یک رویداد شگرف آغاز شد: ائتلاف سید ضیاءالدین طباطبایی رهبر حزب راستگرای اراده ملی با حزب توده و تشکیل جبهه ضد مطبوعات دیکتاتوری. و با یک رویداد شگفت انگیزتر پایان یافت: تیراندازی به شاه در دانشگاه تهران و برقراری حکومت نظامی و غیرقانونی شناختن حزب توده. افکار عمومی ائتلاف چپگرایان و راستگرایان افراطی را بر ضد شاه می دانست و از خود می پرسید مگر شاه قصد دیکتاتوری دارد و ایران آبستن حوادثی است؟ در آغاز این سال ابراهیم حکیمی نخست وزیر بود و سرلشگر رزم آرا رئیس ستاد ارتش که در واقع سرنخهای کلیه امور سیاسی را در دست داشت به درجه سپهبدی ارتقا یافته بود. سه ماه و نیم پیش از آن قوام السلطنه، نخست وزیری که با تدبیر قضیه دشوار آذربایجان را حل کرده بود، بر اثر مخالفت دربار و سیاست انگلستان سرنگون شده و یکبار دیگر فراماسونها و جمعیت عامیون زمام امور را در دست گرفته بودند...