تذکره الاولیا
نام نویسنده : عطار نیشابوری
نام مترجم : محمد استعلامی
تذکرةالاولیا کتابی عرفانی است به نثر ساده و در قسمتهایی مسجع، که در شرح احوال بزرگان اولیاء و مشایخ صوفیه توسط فریدالدین عطار نیشابوری به فارسی نوشت شده است.
این کتاب مشتملاست بر مقدمه و ۷۲ باب که هریک به زندگی، حالات، اندیشهها و سخنان یکی از عارفان و مشایخ تصوف میپردازد، و ذکر مکارم اخلاق، مواعظ و سخنان حکمتآمیزشان در این کتاب آورده شدهاست.
نخستین باب به حالات و سخنان امام جعفر صادق اختصاص یافته است، و باب هفتاد و دوم به حسین بن منصور حلاج (متوفی ۳۰۹). به نظر محمد استعلامی، دستنویسهای معتبر تذکرةالاولیا تا قرن دهم هجری، شامل همین ۷۲ باب است، امّا پس از قرن دهم فصلهای دیگری با عنوان «ذکر متأخران از مشایخ کبار» بر این کتاب افزوده شده که حالات و سخنان ۲۵ تن از عارفان قرنهای چهارم و پنجم را دربر دارد. در این کتاب از کسانی چون اویس قرنی، بایزید بسطامی، ابراهیم ادهم، رابعه عدویه، ابوحنیفه، شافعی، احمد حنبل و امام محمد باقر یاد شدهاست.
عطار در دیباچهٔ کتاب نحوهٔ گزینش و تألیف مطالب را بهروشنی بیان کردهاست؛ بنابراین مقدمه، نقلها و روایتهای تذکرةالاولیا التقاطی از مطالب کتابهای دیگر است.از آثار صوفیانهٔ مهم و مشهور مربوط به اواخر قرن چهارم تا پایان قرن ششم، چند اثر با احتمال زیاد ممکن است مأخذ نقلهای مؤلف تذکرةالاولیا باشند، که عبارتاند از: طبقات الصوفیه اثر ابوعبدالرحمن محمد سلمی نیشابوری، حلیةالاولیا ابونعیم اصفهانی، و رسالهٔ قشیریه نوشتهٔ ابوالقاسم قشیری. کشفالمحجوب هُجویری نیز احتمالاً از منابع عطار بوده، زیرا عطار برخی از مضامین آن را با عبارات روانتر و رساتر آوردهاست.
ترجمه تفسیر طبری (۷جلدی در ۴مجلد)
تفسیر محمّد بن جریر طبری از قرآن در زمان سلطنت منصور بن نوح بن نصر بن احمد بن اسمعیل سامانی، در نیمه دوم قرن چهارم هجری، به وسیله علما و فقهای ماوراءالنّهر از عربی به فارسی ترجمه شدهاست. در مورد نوع نگارش و ترجمه به فارسی باید خاطر نشان کرد شیوه نگارش نیز پر معنا بوده، زیرا برخلاف آنچه در متن چاپی دیده میشود، ظاهراً مترجمان هیچگاه ترجمه قرآن را جدا از متن قرآن نقل نمیکردهاند، بلکه زیر هر یک از واژگان قرآن، معادل آن را مینهادهاند. این شیوه، بیتردید رایجترین شیوه ترجمه طی هزار سال بودهاست.
ترجمه تفسیر طبری (۷جلدی)
تفسیر طبری یا جامع البیان عن تاویل القرآن، تفسیری از قرآن نوشتهٔ محمد بن جریر طبری، محدث، فقیه، مفسر و مورخ سده سوم هجری قمری است. تفسیر طبری، یکی از قدیمیترین تفسیرهای عربی روایی قرآن در قرن سوم هجری در بین مسلمانان است. این تفسیر اگر چه عنوانش در خود کتاب ذکر نشده ولی طبری در کتاب دیگرش، تاریخ طبری آن را «جامع البیان عن تاویل آیات القرآن» نامیدهاست. البته این تفسیر صرفاً تفسیر روایی نیست، زیرا در آن به مباحث و مسائل کلامی توجه شده و نظرهای مؤلف در نقل احادیثی دال بر موضع کلامیاش، بیان شدهاست.
تفسیر محمّد بن جریر طبری از قرآن در زمان سلطنت منصور بن نوح بن نصر بن احمد بن اسمعیل سامانی، در نیمه دوم قرن چهارم هجری، به وسیله علما و فقهای ماوراءالنّهر از عربی به فارسی ترجمه شدهاست.
ترجمه رساله قشیریه
رساله قُشیریه یا الرسالة القشیریة مجموعه نامهها و پیامهایی است به زبان عربی که زینالاسلام ابوالقاسم عبد الکریم بن هوازن قشیری آنرا به صوفیان و شاگردان خود میفرستاده. شروع تهیه آن در سال ۴۳۷ هجری و پایان آن به سال ۴۳۸ بوده و علت نوشتن و ارسال آنها را ظهور فساد در طریقت و انحراف صوفی-نمایان ذکر نمودهاست.
کتاب شامل دو فصل و پنجاه و چهار باب است. فصل اول به بیان عقاید صوفیان و فصل دوم خلاصهای از فصل اول است. پس از این دو فصل، بابی در شرح احوال مشایخ صوفیه و باب دیگر شرح اصطلاحات و تعبیرات آنان است. ابواب دیگر ذکر حالات و مقامات و آداب و اخلاق مشایخ را بیان میکند.
ترجمه رساله قشیریه
ترجمه فرق الشیعه نوبختی
فرق الشیعه ی نوبختی از قدیمترین و مستندترین کتابهائی است که تاکنون در تاریخ مذاهب اسلامی و فرق شیعه نوشته شده. نویسنده ی این کتاب که خود از مشهورترین علمای امامیه در علم کلام و فلسفه است در نیمه ی دوم قرن سوم ه. ق. و اوائل قرن چهارم ه. ق. می زیسته، و بسیار مورد توجه و وثوق اکثر علمای شیعه بوده است.
ترجمه و قصه های قرآن از روی نسخه موقوفه بر تربت شیخ جام
بسعی و اهتمام : یحیی مهدوی / مهدی بیانی
ترجمه و قصههای قرآن از روی نسخه موقوفه بر تربت شیخ جام مبتنی بر تفسیر ابوبکر عتیق نیشابوری به سعی و اهتمام یحیی مهدوی (1287-1379ش) و مهدی بیانی (1285-1346ش) فراهم و در سال 1338ش به طبع رسیده است. تفسیر ابوبکر عتیق بن محمد هروی نیشابوری مشهور به «تفسیر سور آبادی» از تفاسیر کهن قرن پنجم هجری است.
تشبه به مسیح
توماس آکمپیس
سایه میثمی
ارزیابی نفوذ پر دامنه و ژرف این کتاب شگرف کوچک در بیش از پانصد سال از سراسر قلمرو و مسیحیت، نامیسر است. پس از خود کتاب مقدس، هیچ اثر دیگری نمیتواند با بصیرت عمیق، وضوح اندیشه و قدرت آن بر هدایتگری، برابری کند.
تفسیر کبیر (مفاتیح الغیب) (۹جلدی)
تفسیر ابوالفتوح رازی (۵جلدی)
جمالالدین حسین بن علی بن محمد مشهور به ابوالفتوح رازی از مفسران و علمای بزرگ شیعه در سدهٔ ششم هجری بود. احتمالاً بین سالهای ۴۸۰ و ۵۲۵ هجری میزیسته است. وی همانگونه که از نامش پیداست اهل ری بود. با زمخشری معاصر بود و ابن شهرآشوب از شاگردان او بود. تفسیر مفصل فارسی او به نام روضالجنان و روحالجنان معروف به تفسیر ابوالفتوح از تفسیرهای جامع و معتبر قرآن است.
تفسیر بصائر یمینی (۴جلدی)
تفسیر بصائر یمینی، اثر قاضی معینالدین محمّد بن محمود نیشابوری (زنده در 547 ﻫ.) از تفاسیر کهن به زبان فارسی است و در دورة بهرامشاه غزنوی (حک: 511-552 ﻫ.) به رشتة تحریر درآمده است، و از آنجا که بهرامشاه نیز همچون جدّش به «یمینالدوله» ملقّب بوده، احتمال میرود نامگذاری بصائر یمینی ناظر به همین لقب باشد.
این اثر از دیدگاه تاریخ نگارشهای فارسی اهمیت دارد و از نظر زبانی از آثار پخته و زیبای زبان فارسی به شمار میرود. نویسنده در تفسیر هر آیه به مباحث مرتبط با آن پرداخته و مطابق شیوهای که در بیشتر تفسیرهای کهن دیده میشود، مطالب تاریخی، روایات، قصص انبیا و دیگر موارد مرتبط با هر آیه را نقل میکند.
تفسیر سورآبادی (۵جلدی)
این تفسیر شامل ترجمه تمامی آیات و شأن نزول آنها و عمدتاً بر روایات عبدالله بن عباس پسر عموی پیامبر اسلام بنا شدهاست. اهمیت این تفسیر از لحاظ نثر ساده و روانِ آن است و میتوان گفت از بهترین نمونههای نثر فارسی قرن پنجم است.
نثر این تفسیر از نظر طرز انشا و جملهبندی کوتاه و کلمات پاکیزه پارسی، نثری پالوده است، به خوبی نثر ترجمه تفسیر طبری.