لوئی ماسینیون

مترجم :  سید ضیاءالدین دهشیری

بهاء ولد

باهتمام بدیع الزمان فروزانفر

بهاءُالدّین وَلَد، محمد بن حسین خطیبی بکری (۵۴۳–۶۲۸ق/۱۱۴۸–۱۲۳۱م)، معروف به بهاء ولد، سلطان‌العلما، عارف، واعظ، از مشایخ تصوف و گفته می‌شود که پدر مولانا جلال‌الدین بلخی است. بهاءالدین تا مدت‌ها فقط پدر جلال‌الدین بلخی شناخته می‌شد. اخبار مربوط به او از طریق ولدنامه یا ابتدانامه سلطان ولد، رساله سپهسالار به قلم فریدون بن احمد سپهسالار و شرح حال مبسوط مولانا، مناقب العارفین به دست ما رسیده‌است. هنگامی که بدیع‌الزمان فروزانفر در شرح انتقادی زندگی و آثار مولانا، در بارهٔ پدر مولوی وارد سخن شد و به توصیف مختصر تنها اثرش، معارف نیز پرداخت، افق تازه‌ای در تحقیقات مربوط به بهاء ولد گشوده شد.

بهاء ولد از مشایخ صوفیه ماوراءالنهر و از شاگردان نجم‌الدین کبری بود. وی به دلیل اختلاف با سلطان محمد خوارزمشاه، همراه با خانواده و شماری از یارانش در حوالی سال‌های ۶۰۹–۶۱۰ از مشرق بیرون آمد و در غرب به آسیای صغیر پناه برد. وی در سخنانی که در روزهای آخر ایراد کرد، گفت که به خاطر حملهٔ مغولان منطقه را ترک می‌کند. بهاء ولد مریدان بسیاری داشت و زمانی که حرکت کرد، سیصد شتر کتاب‌های نفیس و اسباب خانهٔ او و اطرافیانش را حمل می‌کردند. او ابتدا به بغداد و سپس به مکه رفت و سرانجام به دعوت یکی از سلاطین سلجوقی آسیای صغیر، در قونیه سکنی گزید تا آن که به سال ۶۲۸ یا ۶۳۱ درگذشت.

نام نویسنده : توشیهیکو ایزوتسو

نام مترجم : فریدون بدره ای

کتاب حاضر دارای سه بخش است:

اول، ارائه اصول روش شناسی در تجزیه و تحلیل معنایی؛ دوم، رابطه موجود میان قوانین اخلاقی قبایل عرب و قوانین اخلاقی اسلامی؛ و سوم، تجزیه و تحلیل مفاهیم عمده «اخلاقی- دینی» در قرآن.

در سراسر کتاب کوشش شده که قرآن به زبان خود سخن گوید، و مفاهیم خود را تفسیر و تعبیر کند. روش تحلیلی کتاب کلا بر داده های قرآنی متکی است، و همین امر موجب شده که تحقیق عظیم استاد ایزوتسو، دانشمند و اسلام شناس ژاپنی، جایگاهی رفیع در مطالعات اسلامی و قرآن پژوهی به دست آورد.

نام کامل کتاب، منازل السائرین الی الحق ؛ تالیف شیخ عارف خواجه عبدالله انصاری و به زبان عربی است. منازل السائرین شرح منازلی است که سالک در طی طریق به سوی حق تعالی می‌پیماید.

مرحوم آقاي بينا از اساتيد ادبيات و عرفان اسلامي، متولد همدان و رييس كتابخانه آرامگاه بوعلي سينا بودند. از اساتيد اين دانشمند فرزانه مي توان به مرحوم عصار، مرحوم الهي قمشه اي، آيت الله سيد علي همداني، مرحوم حاج ملاآقاجان زنجاني رحمت الله عليهم اشاره كرد. ایشان محضر مرحوم آيت الله انصاري همداني (ره) را هم درك كرده اند. يكي از بهترين نمونه هاي ترجمه و تفسيرهای عرفانی، مجموعه ی چهار جلدي مقامات معنوي است كه توسط استاد محسن بينا به رشته تحرير درآمده است. کتاب‌ مقامات‌ مـعنوی درحـقیقت ترجمه و تفسیر کتاب ارجمند مـنازل‌ السـائرین‌ اثـر‌ خواجه‌ عبدالله‌ انـصاری‌ اسـت که استاد بینا آن را هـمراه بـا حقایق و لطایف عرفانی اشعار خواجه شیراز، برابر نهاده و به تعبیر خود: این دو شاعر عـارف را رو بـه روی‌ هم به مناظره نشانده، کـلام یـکی را مفسر بـیان دیـگری قـرارداده تا خواننده را به عـمق سخنان آنها واقف کند. استاد بینا در این اثر، ضمن شرح حال کوتاه خواجه‌عبدالله‌ و حافظ‌ و بـیان حـالات متفاوت اهل سیر و سلوک، صد مـنزل از مـنازل سـلوک را هـم شـرح کرده است.

کتابِ مکتب در فرایند تکامل با عنوان فرعیِ «نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین»، ترجمهٔ کتاب «بحران و تثبیت در دوره تکوینی اسلام شیعی؛ ابوجعفر ابن قبه رازی و سهم او در اندیشهٔ شیعیِ امامی» است که در سال ۱۹۹۳ از سوی انتشارات داروین به قلم سید حسین مدرسی طباطبایی در شهر پرینستون منتشر شد.ظاهراً هاشم ایزدپناه کتاب را در همان سال‌ها به فارسی ترجمه کرد و نسخه‌های کپی‌شدهٔ آن حتی در شهر قم دست به دست می‌گشت.

سرانجام ویرایش جدید این کتاب با ترجمه «هاشم ایزد پناه» و مقدمه جدید مولف در سال ۱۳۸۶ با مجوز وزارت ارشاد، به طور عمومی و رسمی منتشر شد و در صدر جدول کتاب‌های پرفروش قرار گرفت. آنچنانکه از چاپ اول در مهر ۸۶ به چاپ سوم در آذرماه ۸۶ رسید.

سید حسین مدرسی طباطبائی در مقدمه ویرایش جدید کتاب می‌نویسد:

اصل انگلیسی کتاب بدین گونه بیست سالی پیش ازاین، برای حال و هوایی دیگر و در پاسخ به نیازی در شرایط زمانی و مکانی و فرهنگی خاص تدوین شده بود. در آغاز بر این باور بودم که به خاطر همین مسائل جنبی مطرح شده در کتاب، برگردان فارسی آن سودمند نیست چه برخی از مباحث زمینه ساز تدوین آن در جوامع ما مطرح نبود و تحریک ساکن، موجبی نداشت. حتی وقتی کتاب به هر صورت در آمریکا ترجمه شد خوشدل بودم که در ایران جز چند نسخه بسیار معدود[زیراکس]، چیزی از آن در دسترس قرار نگرفت... بر سر هم، اکنون پس از گذشت سال‌ها به نظر می‌رسد که دیگر آن ملاحظات پیشین، زمینه‌ای ندارد.