«ایران در گذر روزگاران» با تاریخ باستان ایران آغاز می‌شود. با شاهنامه، تاریخ میانه را پشت سر می‌نهد و با بررسی مشروطه و عصر رضاشاهی و در فرجام، ملی‌شدن صنعت نفت، گام به دوران معاصر می‌گذارد. افزون بر این‌ها، به بهانه‌ نگاهی به زندگی‌ پژوهشگری نام‌آشنا، با زیست یکی از نخبگان و آنچه که بر او در دوران پهلوی دوم و پس از انقلاب رفته است، آشنا می‌شویم و در پایان با بررسی رویارویی زبان فارسی با دنیای مدرن، گفت‌وگوها به پایان می‌رسد؛ بی‌آنکه به گفته‌ نویسنده‌ کتاب پرسش‌ها پایانی گیرد!

مسعود لقمان درباره این کتاب می‌گوید: «ایران در گذر روزگاران، داستان جست‌وجوی من، برای فهم بهتر تاریخ و فرهنگ سرزمینی است که در آن بالیده‌ام و هستی خویش را وامدار آن هستم. در این جست‌وجو، کوشیده‌ام با پرسش از فرزانگانی که در حیطه‌ی موضوع‌های طرح‌شده، سرآمد زمانه‌ی خویش‌اند، به بینشی ژرف‌تر برای فهم‌ بهتر تاریخ ایران دست یابم و دیگران را نیز در این معنا سهیم کنم. تلاش شده است تا پرسش‌ها، نه به قصد چالش و به رخ کشیدن دانش، بلکه برای فهم بهتر و کسب بینشی ژرف‌تر، پرسیده شود و پاسخ‌ها نیز پرسش‌مدار باشد؛ چراکه بر این باورم، بیش از آنکه نیاز به پاسخ‌ داشته‌ باشیم، نیازمند پرسش‌های درست هستیم.» وی در پایان می‌افزاید: «این کتاب از پنج سال پیش، یعنی از سال ۱۳۸۸ آماده بوده که خوشبختانه با دور تازه در اداره کتاب، امکان چاپ و پخش آن فراهم شده است.»