ارسطو (سه جلدی) اخلاق/ مابعدالطبیعه/ سماع طبیعی
ارسطو به وجود خدایی اعتقاد دارد که برای نظر زنده است و در زندگی انسانی نیز نظر را بر همه چیز برتری مینهند؛ و آنجا که (در اخلاق نیکوماخوس) میگوید، لذت نظر را بر همه لذات دیگر برتری مینهیم گمان میبرد که با این سخن طبیعت انسانی را تشریح میکند حال آنکه در واقع طبیعت خود را توصیف میکند. طبیعت «نظر پرست» ارسطو بیش از همه آثار او، حتی مابعدالطبیعه، در هشت فقره درسهای او درباره طبیعت و حرکت که مجموعه آنها از دیرباز در محیط فرهنگی ما با عنوان «سماع طبیعی» شناخته شده است، متجلی است. این درسها پایههای آن چیزی هستند که «فلسفه طبیعی» یا به قول خود ارسطو فلسفه دوم در مقابل فلسفه اولی نامیده میشود. اندیشه حاکم در این اثر این اصل فلسفی ارسطوئی است که همه موجودات از تضاد ماده و صورت نشات گرفته و پدید آمدهاند در حالی که صورت، هم علم محرک است و هم علت غائی؛ و مفاهیم بخت و اتفاق و ضرورت و نامتناهی و زمان و مکان و خلا و حرکت و تغیر و فساد همه از این دیدگاه مورد بررسی قرار میگیرند. عنوان کتاب حاضر در دست نوشتههای یونانی «درسهایی درباره طبیعت» است.
دوره آثار افلاطون (۴جلدی)
افلاطون
ترجمه: محمدحسن لطفی
شامل: آپولوژی، کریتون، پروتاگوراس، لینریس، لامس، فارمیدس؛ اوتیفرن، گرلیاس، منون، مهمانی، فایدون؛ هیپیاس بزرگ، ایون، آلکیبیادس، هیپیاس کوچک، منکسوس، کراتیلوس، اوتیدم؛ جمهوری؛ فایدروس، ته مه تئوس، سوفیست، مرد سیاسی؛ پارمیندس، فیلس، نیماژوس، کریتیاس، سامه ها
آریستوکلس مشهور به افلاطون، یا پلاتون، یکی از از فیلسوفان بزرگ سه گانه ی یونانی (سقراط، افلاطون و ارسطو) است. افلاطون نخستین فیلسوفی است، که آثار مکتوب، از او، بر جای مانده است. بسیاری ایشان را بزرگترین فیلسوف تاریخ میدانند. در آتن در سال 427 پیش از میلاد، در یک خانواده ی قدرتمند سیاسی، و اشرافی، به این دنیا آمد. فیثاغورث تأثیر زیادی بر ایشان گذاشت. ایشان در بیست سالگی، دانشجو و شاگرد سقراط شد. این مصاحبت و شاگردی، به مدت هشت سال ادامه یافت. افلاطون در سال 399 پیش از میلاد، شاهد اعدام خودخواسته ی آموزگار، و استاد خویش سقراط، به حكم دادگاه آتن بود؛ و در اینباره نوشته است که سقراط، پیشنهاد فرار از آتن را رد کرد. مهمترين دلايل اين انتخاب برای اثبات حقانیت سقراط، برای انكار خدايان المپ، و نفی نظام دموكرات یونان بود. پس از سقراط، افلاطون آتن را ترک کرد. ایشان برای چندین سال در شهرهای یونان، و کشورهای بیگانه به گردش پرداخت. پس از سفری به سیسیل در سال 387 پیش از میلاد، در چهل سالگی خویش دوباره به آتن بازگشت؛ و مکتبی فلسفی ایجاد کرد، که به نام آکادمی مشهور است. تعلیمات ایشان در آنجا بر اثر دو بار سفری که در سال 366 پیش از میلاد، و سال 361 پیش از میلاد، به سیسیل داشت به تعویق افتاد. افلاطون در سال 347 پیش از میلاد درگذشت، و رهبری آکادمی را به خواهرزاده ی خود، که شاگردش نیز بود، واگذاشت. مهمترین کتابی که از افلاطون بر جای مانده، رساله ی جمهور است. برخی از افلاطون شناسان باور دارند، افلاطون جملاتی را به این رساله افزوده، و در حقیقت ایشان صحبتها و اندیشه های خودش را از زبان سقراط بیان کرده است. در همه ی آثار افلاطون، میتوان گفتگوهای سقراط را، با اشخاص گوناگون، به طور دقیق و با ذکر نام دید. رساله ی جمهور، هنر و زیبایی را از دیدگاه افلاطون، و سقراط، به بهترین وجه نشان میدهد. این رساله، گفتگوی سقراط با: گلاوکن (برادر افلاطون)، سیمیاس، هیپوکراتس و چند فرد دیگر است. اثر دیگر افلاطون: ضیافت یا سمپوزیوم است، که رساله ای درباره ی عشق است. این رساله یک حالت روایی و داستانی دارد، که در یکی از مهمانیهای آتن، که سقراط نیز حضور دارد، روی میدهد. افلاطون در دو اثر مهم خود جمهور و ضیافت به دو اصل مهم منطق و احساس میپردازد. در سوم اکتبر سال 1469 میلادی «مارچیلیو فی چینو» در شهر فلورانس ایتالیا، ترجمه ی نوشتارهای افلاطون را به پایان رسانید، که با انتشار آنها، اروپا وارد عصر روشنگری شد. این آثار و آثار سایر متفکران عهد باستان یونان، که نخست به زبان لاتین و سپس فرانسه، انگلیسی و آلمانی ترجمه شد، افق تازه ای را به روی اروپاییان باز کرد. این آثار که در قسطنطنیه (استانبول) نگهداری میشد، پس از تصرف شهر به دست عثمانیها در سال 1453 میلادی، توسط دانشمندان فراری به ایتالیا برده شد.
دوره آثار فلوطین (۲جلدی)
پس از حملهٔ اسکندر به اقصی نقاط جهان قدیم، مرکز دانش و فلسفه از آتن به اسکندریه منتقل شد. اسکندریه در آن دوران قریب به یک میلیون نفر جمعیت داشت و مرکز برخورد پرشور تفکرات گوناگون بود؛ اما شناخت ما از این تفکرات و اندیشههای بسیار مختلف، بسیار اندک است. چرا که کتابخانهٔ مشهور این شهر چندین بار به آتش کشیده شد.
علاوه بر این، اندیشمندان مکتب اسکندریه، بر خلاف یونانیان، اصرار چندانی بر مکتوب نمودن عقاید خود نداشتند. چرا که اکثراً هدف از علم را، نه آموزش، که یک رهایی فردی میدانستند و در نتیجه دیگر نیازی به نوشتارینمودن ماحصل اندیشهٔ خود نمیدیدند. اما در میان همهٔ آنان، فلوطین یک استثنا است. او به اصرار شاگردان خود دست به نوشتن زد و نوشتههای او را، شاگردش، فرفوریوس در ۵۴ رساله گرد آورد. فرفوریوس نوشتهها را در شش دستهٔ ۹تایی مرتب ساخت و هر دسته را یک «انئاد» نامید. (در زبان یونانی به معنای ۹ گانهاست و در عربی تاسوعات نامیده میشود)
فلوطین به یمن این نوشتهها یکی از مؤثرترین و الهامبخشترین فیلسوفان جهان گردید. بدون اغراق میتوان گفت که از لحاظ میزان تاثیر، فلسفهٔ فلوطین —که مهمترین فیلسوف نو افلاطونی و به نوعی نمایندهٔ تمام و کمال آن است— تنه به فلسفه افلاطون و یا ارسطو میزند.
گفتارها
نيكولو ماكياولی
ترجمه: محمدحسن لطفی
عدهاي معتقدند «شهریار» از ميان آثار متعدد ماکیاولی، اصلیترين آنها محسوب نميشود، بلكه «گفتارهایی در باب ده کتاب اول تاریخ تیتوس لوی» يا همان «گفتارها» را بايد كتاب اصلياش به شمار آورد.
او در اين كتاب به شرح انديشهها و عقايدش در باره تمامي موضوعات سياست نظير سياست داخلي و خارجي و نظام حكومت، زمينههاي قدرت حاكمه، قانون اساسي و جنگ پرداخته است.
ماكياولي در اين كتاب با ذكر مثالهاي تاريخي و واقعيات روزمره، به نقش قدرت در سياست پرداخته، استقلال قوانين سياست از قواعد اخلاقي را از امور ضروري معرفي ميكند.
او در آغاز هر فصل از اين كتاب كه سند پايهگذاري علم سياست بر اساس روش استقراست، يكي از وقايع تاريخ روم را از كتاب «تيتوس ليويوس» روايت كرده، نظريات سياسياش را مانند ملاحظاتي بر آن واقعه باز مينمايد.
اين انديشمند نامدار ايتاليايي که دنيا را واجد اصالت ميدانست و قدرت را مهمترين اصل در دنيا برميشمرد، هدفش از نوشتن كتاب «گفتارها» را پي بردن به عوامل و مولفههايي ميداند که در آن دوران منجر به شكلگيري و تحكيم موقعيت مسلط، چيره و برتر امپراتوري روم باستان شدند.
كتاب نخست اين فيلسوف سياسي ايتاليايي قرن شانزده «شهريار» نام دارد كه چهره زمامدار مطلوب و مورد نظر ماكياولي را به تصوير كشيده، رهنمودهاي سرکوب مردم برای حفظ قدرت و تظاهر به اخلاق و آزادی و مردمداری را بيان ميكند.
کتاب «گفتارها»ي او درباره آزادی و فضايل آن است. ماکیاولي در اين کتاب از جمهوری روم و آزادیهای آن و از حق مردم برای تصمیمگیری در امور سیاسی و مدنی دفاع كرده است. به همين دليل عدهاي معتقدند كتاب «گفتارها» نشانگر تحول ماكياولي و در تناقض با كتاب نخست اوست. نكته قابل توجه ديگر اين كه ماكياولي نوشتن «گفتارها» را پيش از «شهريار» آغاز كرد، اما به اين دليل كه نوشتن كتاب زمان زيادي نياز داشت، به طور موقت آن را كنار گذاشت و مشغول نوشتن «شهريار» شد.
متفکران یونانی (۳جلدی)
متفكران يوناني يكي از مهمترين مراجع پژوهش تاريخ فلسفه يونان باستان در زبان آلماني است . پس از دهها قرن از حیات فیلسوفان یونانی، تاثیرات تفکرات فلاسفه یونانی در آثار فیلسوفان معاصر مشاهده میشود. آتن خاستگاه معنویت یونانی و پیشگام تفکر فلسفی میباشد و اوج فلسفه یونان در قرن ۴ پیش از میلاد یعنی در زمان ظهور سقراط، افلاطون و ارسطو بوده است. اگرچه پیش از افلاطون و سقراط نیز فلاسفهای چون هراکلیت، طالس و اتکسیمانوس نیز میزیستهاند. اما بیشتر متفکران فلسفه غرب را با فلاسفه یونانی آغاز میکنند و در واقع میپندارند که افکار و نظرات افلاطون و ارسطو تاثیرات شگرفی بر فلسفه غرب داشته است.
تاثیر فلسفه یونان بر فلاسفه مسلمان نیز بسیار بوده است. اولین فیلسوف مسلمان که از رسالات افلاطون اقتباس نموده بود، "ابویوسف بن اسحاق کندی" بوده که در قرن دوم هجری میزیسته است. فارابی معلم ثانی (قرن سوم هجری) در افکار و نظریاتش از فلاسفه یونان بویژه افلاطون تاثیرپذیری زیادی داشته است. علاوه بر فلاسفه یاد شده ابوالحسن عامری ابن سینا، ابن مشکوبه، ابن فاتک، ابن هندو، ابوالبرکات بغدادی، غزالی، ابن باجه و ابن رشد از فلاسفه یونانی متاثر بودهاند.