مکتب شیخی از حکمت الهی شیعی
این کتاب از انتشارات دانشگاه تحقیقات عالیه سوربن است که درباره حکمت الهی شیعه بحث میکند. مذهب شیخی در اوایل دوران فتحعلیشاه دومین پادشاه قاجار ظهور کرد . شیخ احمد ابن زین الدین ، ازآخوندها و علمای صاحب نام عرب تبار شیعه و از اهالی قریه ای در نزدیکی الاحساء در بحرین ، بانی مکتب شیخی بود . چون مکتب بابیت در دوران پیش از مشروطیت ماجراهای زیادی را در ایران برانگیخت لازم است اندکی به آن و ریشه های آن پرداخته شود.
من و مولانا (زندگانی شمس تبریزی)
نام نویسنده : ویلیام چیتیک
نام مترجم : شهاب الدین عباسی
داستان شورانگیز زندگی مولانا جلالالدین رومی و به ویژه ماجرای عشق افسانهواری که او را به شمستبریزی پیوند داد، از شگفتیهای ادب فارسی محسوب میشود. در باب آنچه مربوط به مولاناست آثار و تألیفات بسیاری، به زبانهای فارسی، ترکی، عربی، انگلیسی و … به چشم میخورد، و حتی، میتوان گفت که سنت «مولوی پژوهی» از نیمهی اول قرن بیستم شکلی نظاممند و منسجم به خود گرفته است. اما جای بسی تأسف است که ادبیات مربوط به شمستبریزی که دریای وجود مولانا را به جنبش و تلاطم در آورد، بسیار کمبرگ و کمثمر بوده است، هرچند که در ایران و ترکیه «شمسپژوهی» کارنامهای بهتر نسبت به تحقیقات غربی دارد. در ایران، پژوهندگان و محققانی چون بدیعالزمان فروزانفر، عبدالحسین زرینکوب، ناصرالدین صاحبالزمانی، بیژن ترقی و محمدعلی موحد در مورد شمس آثاری اعم از مقاله و کتاب منتشر کردند. افزون بر این، محمدعلی موحد در سال ١٣٦٩ مقالات شمس را به طور کامل تصحیح و منتشر کرد. وی، افزوده بر کتابی ٢٤٣ صفحهای در شرح زندگی و احوال و اندیشههای شمس (با عنوان: شمستبریزی، انتشارات طرح نو، ١٣٧٧)، گزیدهای از مقالات شمس را نیز به نام خُمی از شراب ربانی تهیه کرد. جعفر مدرس صادقی نیز در مجموعه بازخوانی متون، گزیدهای از مقالات شمس را عرضه کرد.
فرانکلین دینلوئیس در کتاب ارزشمند مولانا: دیروز تا امروز، شرق تا غرب (از این کتاب به فارسی دو ترجمه در دست است: ١. حسن لاهوتی، نشر نامک، ١٣٨٣؛ ٢. ترجمه ی فرهاد فرهمندفر، نشر ثالث، ١٣٨٣) نخستین پژوهندهی آمریکایی است که به تفصیل و به طور جداگانه در فصل چهارم کتاب خود به زندگی و اندیشههای شمس تبریزی پرداخته است. اما این ویلیام چیتیک بود که در سال ٢٠٠٣ برای نخستینبار قسمت اعظم مقالات شمس را به انگلیسی ترجمه و در ٢٠٠٤ منتشر کرد:
Me and Rumi: The Autobiography of Shams - I Tabrizi, Fonsvitae, 2004.
این کتاب مورد توجه محققان و نویسندگان غرب قرار گرفت و در سال ٨٣ نیز جایزهی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را در بخش بهترین کتاب خارجی از آن خود کرد. این کتاب به تازگی توسط شهابالدین عباسی به فارسی ترجمه و با عنوان «من و مولانا» از سوی انتشارات مروارید به چاپ رسیده است. لازم به ذکر است که به اعتقاد چیتیک، مطالعهی آثار کلاسیک بهترین راه برای ورود به دنیای درونی صاحبان آثار است. هم از این روست که ترجمه آثار کلاسیک و دستهبندی آنها، یکی از بارزترین بخشهای فعالیتهای علمی او محسوب میشود. گویا چیتیک در ترجمه و توضیحات مقالات شمس در کتاب «من و مولانا» بر این نظر سعی و ابرام بیشتری داشته است و احتمالا ً به همین سبب کار توضیحی او در این کتاب، در قیاس با کار توضیحیاش در آثار دیگر مانند راه «عرفانی عشق: تعالیم معنوی مولوی»، «قلب فلسفهی اسلامی»، یا «ایمان و عمل در اسلام» و جز اینها ـ حجم کمتری دارد. کتاب «من و مولانا»، به همراه متن اصلی ارائه شده است. مطالب بعدی، بدین قرار است: ١. فهرست منابع؛ ٢. یادداشتها؛ ٣. معنی واژهها و عبارات؛ ٤. فهرست آیات؛ ٥. فهرست احادیث؛ ٦. واژهنامة توضیحی؛ ٧. فهرست نامها، موضوعات و اصطلاحات. همچنین در کنار متن اصلی دو زبانه (فارسی ـ انگلیسی)، در فهرستهای پایانی کتاب، آیات و احادیث به صورت سه زبانه (عربی ـ انگلیسی با ترجمهی فارسی) و واژهنامهی توضیحی به صورت انگلیسی و فارسی عرضه شده است. مترجم واژهنامهای نیز برای شرح معانی واژهها و عبارات دشوار مقالاتِ شمس به کتاب افزوده است. متن انگلیسی «من و مولانا» در بردارندهی پیشگفتاری از آنهماری شیمل و مقدمهی مولف است. مترجم کتاب، در ترجمهی فارسی و در ادامهی «سخن مترجم»، نوشتهی دیگری از شیمل را بر کتاب افزوده است و ترجمه یکی از مقالات چیتیک را، به نام «عرفان در اسلام» با اندکی تلخیص آورده است. در پایان، باید گفت که ترجمه دقیق و شایان چیتیک از مقالات شمس گامی بزرگ محسوب میشود؛ گام در راهی که فقط عده اندک شماری در آن چندگامی زدهاند.
مناجات بامدادی (جپ جی صاحب)(اصل و ترجمه به شعر فارسی)
حضرت بابا گورو نانک
مترجم: مضطر نابهوی
گورو نانِک دیو ( ۱۵ آوریل ۱۴۶۹–۲۲ سپتامبر ۱۵۳۹)، بنیانگذار آئین سیک و نخستین گرو یا معلّم این آیین است. او در قرن پانزدهم میلادی در نانکانا در پنجاب پاکستان کنونی زاده شد. گورو نانک ممکن است به نامها و عناوین دیگری مانند بابا نانِک یا نانِک شاه نیز نامیده شود. گورو نانک در سال ۱۴۶۹ در خانوادهای از طبقه کشاتریاها در یکی از روستاهای لاهور به دنیا آمد. او از عرفای مسلمان و هندو استفاده کرد. سپس به کشورهای اسلامی و زیارت مکه رفت و سرانجام آئین سیک را که آمیزهای از هندوئیسم و اسلام است، تأسیس کرد و در سال ۱۵۳۹ در گذشت.
مهابهارت (۴جلدی)
مترجم: میر غیاث الدین علی قزوینی - سیدمحمدرضا جلالی نائینی
مهابهارت ( منظومه حماسی مهابهارات کلانترین منظومه های حماسی جهان است. بنابر اساطیر هندو این منظومه را ویاسه تدوین کرده و آنرا به شاگردش ویشم پاین بیاموخت. موضوع مهم این کتاب ماجرای جنگ بزرگ میان دو خانواده خویشاوند یکی به نام کوران و دیگری پاندوان است. این جنگ افسانه ای بر سر فرمانروایی کشور بهارت روی داده.هرچند موضوع این منظومه جنگ است اما در این کتاب خواننده به داستان های قدیمی، طرز آداب هندوان و مسائل مذهبی و اخلاقی و اجتماعی و تقسیم جامعه هندو و نقش خدایان و بررسی مکتب جوگ و سانکیهه و ده ها مسایل ادبی میپردازد )
مَهابَهاراتا سرودهای حماسی از سدهٔ پنجم یا ششم پیش از میلاد به زبانِ سانسکریت و بههمراهِ رامایانا یکی از دو حماسهٔ تاریخِ هند است. مهاباراتا نوشتهی ویاسَ و گروهی از مؤلفان، با بیش از یکصدهزار بیت، بلندترین حماسه منظوم جهان است. قدیمی ترین بخش های آن متعلق به ۴۰۰ سال قبل از میلاد است و کارِ نوشتنِ آن تا سدهٔ سوم یا چهارم میلادی ادامه یافتهاست. مهاباراتا بگونهای شاهنامهٔ هندیان است. برخی از تاریخدانان، موضوعِ این سرودهها را الهامگرفته از نبرد میانِ مردمان آریایی و دراویدی در هزاره دوم پیش از میلاد میدانند. مهاباراتا در قدیم بدستور اکبر شاه با نام رزمنامه به فارسی ترجمه شدهاست.
مهابهاراتا مجموعهای از افسانههای تاریخی هند در هجده فصل است و بیش از صدهزار بیت شعر دارد و بعضیها آن را شاهنامهٔ هند و عدهای آن را حماسه ایلیاد و ادیسهٔ آن کشور مینامند. مهابهاراتا ۱۹ کتاب بسیار بزرگ است و مانند شاهنامه فردوسی، تاریخِ تمدنِ هند را از آغاز بازگو میکند. سرایندهٔ آن ویاس حکیم و دانشمند معروف است که علاوه بر مهابهاراتا ۱۰۸ پورانای دیگر نیز تصنیف کردهاست. سرودههای مهابهاراتا روان است و در آن تأثیر ژرفی از زیباییهای طبیعت بهچشم میخورد.
مهابهارت (۴جلدی)
نویسنده: ویاس
مترجم: میر غیاث الدین علی قزوینی
تصحیح: سیدمحمدرضا جلالی نائینی
مهاباراتا یا مهابهاراتا سرودهای حماسی از سدهٔ پنجم یا ششم پیش از میلاد به زبانِ سانسکریت و بههمراهِ رامایانا یکی از دو حماسهٔ تاریخِ هند است. مهاباراتا نوشتهٔ ویاسَ با بیش از یکصدهزار بیت، بلندترین حماسه منظوم جهان است و کارِ نوشتنِ آن تا سدهٔ سوم یا چهارم میلادی ادامه یافتهاست. مهاباراتا بگونهای شاهنامهٔ هندیان است. برخی از تاریخدانان، موضوعِ این سرودهها را الهامگرفته از نبرد میانِ مردمان آریایی و دراویدی در هزاره دوم پیش از میلاد میدانند. مهاباراتا در قدیم بدستور اکبر شاه با نام رزمنامه به فارسی ترجمه شدهاست. مهابهاراتا مجموعهای از افسانههای تاریخی هند در هجده فصل است و بیش از صدهزار بیت شعر دارد و بعضیها آن را شاهنامهٔ هند و عدهای آن را حماسه ایلیاد و ادیسهٔ آن کشور مینامند. مهابهاراتا ۱۹ کتاب بسیار بزرگ است و مانند شاهنامه فردوسی، تاریخِ تمدنِ هند را از آغاز بازگو میکند. سرایندهٔ آن ویاس حکیم و دانشمند معروف است که علاوه بر مهابهاراتا ۱۰۸ پورانای دیگر نیز تصنیف کردهاست. سرودههای مهابهاراتا روان است و در آن تأثیر ژرفی از زیباییهای طبیعت بهچشم میخورد.
مهره ی مهر
میترا به معنی دوستی، محبت، عهد و پیمان است و او را از آفریدگان اهورامزدا میدانند. او در آیینهای دور نمادی از فروغ و روشنایی است و خدایی که در خورشید جای دارد معرفی میشود. «پوران فرخزاد»، نویسندهی ایرانی در ارتباط با این نماد و آیین میتراییسم کتاب «مهرهی مهر» را به نگارش درآورده که بسیار جامع و کامل دربارهی آیین میترا یا مهر توضیح داده است.
مولانا و راز انسان کامل
کبیر ادموند هلمینسکی
ترجمه: بیتا دارابی
کاوشی معاصر در معنا و امکان وجود انسانی ما، از طریق بینش جهانی شاعر ایرانی قرن سیزدهم و عارف صوفی مولانا – توسط مترجم برجسته مولانا، کبیر هلمینسکی.
مولوی شاعر و عارف قرن سیزدهم به یکی از محبوبترین صداهای روحانی عصر ما تبدیل شده است - مردمی با مذاهب و جهانبینیهای متعدد به دلیل استعارهها، تصاویر، اشعار و داستانهای غنیاش شناخته شده و محبوب هستند. رمز و راز قدردانی ما از آموزه های او را با روشن کردن ابعاد روانشناختی عملی پشت آنها و همچنین حقایق معنوی جهانی که آنها در مورد معنای انسان بودن ارائه می دهند عمیق تر می کند.
در این بررسی فلسفی، کبیر هلمینسکی، یکی از برجستهترین مترجمان و نویسندگان متون صوفیانه، دریچهای معاصر به ما ارائه میدهد که از طریق آن میتوانیم «راز» را ببینیم و درک کنیم، مفهوم وحدتدهندهای که بین انسان و الوهیت پل میشود – و آن را به هم متصل میکند. روح فردی با واقعیت معنوی این کتاب بر آن مفهوم اصلی و متحد کننده رمز و راز متمرکز شده است: جوهر و معنای ذاتی انسان بودن.
هلمینسکی میگوید مولانا پیشنهاد میکند که در وجود انسانیمان میتوانیم شگفتیهای زیادی به دست آوریم، اما اگر از پرورش استعدادهای الهی در درون خود غافل شویم، شگفتیهای بسیار اندک خواهند بود. او میگوید، مانند یک آینه، بسته به اینکه آینه ما چقدر صیقلی و تمیز باشد، میتوانیم طیفی از ویژگیهای الهی را منعکس کنیم. به همین ترتیب، آینههای ما میتوانند توسط خودگرایی و منفیگرایی منحرف شده و خورده شوند. هلمینسکی (و مولانا) میگوید، کار عملی ما این است که از طریق فروتنی، احترام، تسلیم و عشق، تحریفها را از روح خود حذف کنیم و خود را با این واقعیت بالاتر و عامل الهی هماهنگ کنیم.
میان شک و ایمان (گفتگوهایی درباره دین و عقل)
جان هيك
اديب فروتن
جان هاروود هیک (به انگلیسی: John Harwood Hick) (۱۹۲۲ در یورکشایر - ۹ فوریه ۲۰۱۲)فیلسوف دین و نظریه پرداز تکثرگرایی دینی است. او در اسفندماه ۱۳۸۳ سفری به ایران داشت.
زندگی
در ۱۹۲۲ (میلادی) در یورکشایر به دنیا آمد و در ۱۹۴۰ به کلیسای پروتستان در انگلیس پیوست. وی ابتدا در دانشگاه هال حقوق خواند، پس از گذراندن مدتی از خدمت سربازی برای تحصیل فلسفه به دانشگاه ادینبورگ رفت و پس از آن از دانشگاه آکسفرد دکتری فلسفه گرفت. هیک بعداً سه سال به عنوان کشیش خدمت کرد. در ۱۹۶۷ به استادی دانشگاه بیرمنگام انتخاب شد و سپس در ۱۹۸۲ به مقام استادی تماموقت در مدرسهٔ کلارمونت منصوب شد. هیک در سال ۱۹۵۳ با جوا هازل باورز ازدواج کرد. هیک درسال ۲۰۰۹ به عضویت جامعهٔ دینی کوئیکرز در بریتانیا در آمد. وی در نهم فوریه ۲۰۱۲ در شهر بیرمنگام درگذشت.
پلورالیسم
پلورالیسم برای اولین بار توسط جان هیک و ویلفرد کنت ول اسمیت مطرح شد.
اختلاف با سید حسین نصر
میان جان هیک و دکتر سید حسین نصر در مورد پلورالیسم اختلاف نظرهایی وجود دارد. جان هیک معتقد است که به جای واژه «خدا» باید از «واقعیت نهایی» استفاده کرد، زیرا برخی ادیان خدا را نمیشناسند. این واقعیت نهایی، غیرقابل توصیف است، ولی انسان نسبت به آن واکنشی دارد و بر اساس این واکنش به احساس درونی، ادیان را میسازد. در مقابل، سید حسین نصر معتقد است خدا ادیان مختلف را برای انسان فرستادهاست و دین صرفاً ساخته ذهن انسان نیست.
اگر نسبت به دين شكاكيد، اما حاضر نيستيد يكسره آن را كنار بگذاريد، يا اگر جايي در ميانه طيف شك و ايمان قرار داريد، اين كتاب مناسب شماست. كتاب عبارت است از سلسهاي از گفتگوها ميانفردي خيالي به نام ديويد كه هرگونه اعتقاد به يك امر متعالي را با ترديد جدي مينگرد، و فردي ديگر به نام جان - نويسنده - كه مبناي تجربه ديني معتقد است فراتر از واقعيت فيزيكي و انساني، واقعيتي برتر وجود دارد. گفتگوها به پرسشهايي عظيم ميپردازد كه رودرروي همه ما قرار ميگيرند. آيا دليل خوبي براي باور به خدا وجود دارد؟ يا آنكه خدا نوعي توهم است؟ و اينكه دقيقا منظورمان از خدا چيست؟
میراث تصوف (۲جلدی)
نام نویسنده : لئونارد لویزن
نام مترجم : دکتر مجدالدین کیوانی
مجموعه دوجلدى میراث تصوف به ویراستارى لئونارد لویزن و با ترجمه دکتر مجدالدین کیوانی، از سوى نشر مرکز به بازار کتاب راه یافت. نویسندگان این مجموعه 1500 صفحه اى از اسلام شناسان، ایران شناسان و آشنایان حوزه عرفان و تصوف در نقاط مختلف جهان اند که آثار خود را در سه همایش بین المللى که در دهه 90 در واشنگتن و لندن برگزار شد، عرضه کرده بودند. کانون توجه و محور تمامى مقالات ارائه شده در این مجموعه، به تصوف ایران اشاره دارد که بعدها در اطراف این سرزمین گسترش یافت و از نقاطى چون ترکیه، هندوستان و آسیاى مرکزى سر برآورد. به گفته دکتر مجدالدین کیوانى که پیش از این نیز در زمینه عرفان ایران و اسلام آثار متعددى را ترجمه کرده و خود در انتخاب و ترجمه این مقالات با لویزن همفکرى کارى داشته است، این مجموعه در اصل سه مجلد بود که به دلیل وجود برخى آثار کامل از نویسندگان این مقالات درباره آن موضوع، به زبان فارسی، از ترجمه آنها خوددارى شده است. نشر مرکز پیش از این 12 اثر مهم از جمله حلاج، خواجه عبدالله انصاری، شیخ محمود شبستری، شیخ ابوالحسن خرقانی، روزبهان بقلی، عزیز نسفى و ... را در حوزه عرفان و تصوف انتشار داده بود.
نامه های عین القضات همدانی (۳جلدی)
عبدالله بن محمد عین القضات همدانی
تصحیح: علنقی منزوی
نامههاى عين القضات همدانى، اثر عين القضات همدانى، در حقيقت از گنجينههاى ادب و عرفان فارسى است. عين القضات، داراى نامههاى فارسى بسيار بوده كه اغلب آنها در اين مجموعه به چاپ رسيده است. سال تحرير بيشتر مكاتيب، ذكر نشده، امّا مىتوان نتيجه گرفت كه اكثر آنها بين سالهاى 517 تا 525ق، نوشته شدهاند.
اين مكاتيب، به دوستان و بزرگان عصر عين القضات نوشته شدهاند و هيچيك در شمار مكاتيب عادى نيستند. تقريباً نيمى از مكتوبات به يكى از وزارى سلطان محمود، به نام كامل الدّوله نوشته شدهاند. نامههايى كه عين القضات براى كاملالدوله نوشته، بدون استثنا، همه، در اصول تصوّف و رموز و دقايق عرفان به رشته تحرير درآمده است و در حقيقت مكاتيب مزبور، يك دورهى كامل از اصول تصوّف است كه به روشنترين وجهى بيان گرديده است.
نامهای در باب تساهل
جان لاک
شیرزاد گلشاهی کریم
جان لاک (به انگلیسی: John Locke) (مرگ ۱۷۰۴- زاده ۱۶۳۲) از فیلسوفان سده ۱۷ میلادی انگلستان بود که به طور گسترده به عنوان پدر لیبرالیسم کلاسیک شناخته میشود. لاک از مهمترین شارحان نظریه قرارداد اجتماعی و پیروان مکتب تجربهگرایی است. نظرات او بر پیشرفتشناختشناسی و فلسفه سیاسی مؤثر بود. او از تأثیرگذارترین اندیشمندان عصر روشنگری شمرده میشود. نوشتههای او بر ولتر و ژان ژاک روسو، بسیاری از اندیشوران اسکاتلندی و انقلابیون آمریکائی اثرگذار بود. این تأثیر را میتوان در اعلامیه استقلال ایالات متحده آمریکا مشاهده کرد.
فرضیه لاک در مورد ذهن معمولاً خاستگاه تصورات امروزی در مورد آگاهی و خود شمرده میشود. فرضیهای که در آثار فیلسوفانی چون دیوید هیوم، ژان ژاک روسو و ایمانوئل کانت برجستگی مییابد. لاک نخستین فیلسوفی بود که «خود» را از طریق استمرار «هوشیاری» تعریف کرد. او معتقد بود که انسانها چون لوح پاک و دستنخورده و تهی از دانش زاده میشوند و هیچ دانسته درونی و ذاتی ندارند بلکه هر آنچه میدانند از راه مشاهده (تجربه) به دست میآید.
به نظر جان لاک برای آنکه اعمال مؤمنان مقبول درگاه خداوند افتد میبایست همهی آن اعمال از سر عشق، خلوص و ارادت قلبی انجام پذیرد و تنها در این صورت است که انجام فرایض مذهبی موجبات فلاح و رستگاری آدمیان را فراهم میسازد. بنابراین، هرگونه اقدامی از سوی آدمیان که منجر به تحمیل صورت خاصی از عقیده یا اعمال مذهبی گردد، در واقع اخلالی است در عنصر خلوص و صمیمیت باورهای مذهبی انسانها، خلوص و صمیمیتی که رکن رکین قبولی اعمال آدمیان است. هیچکس نمیتواند و حق ندارد ادعا کند که مسئولیت عقیدتی دیگران برعهدهی اوست. جان لاک، در این کتاب، برای برخورداری از تساهل دو شرط اساسی را لازم میداد: شرط اول اینکه وابستگیهای مذهبی با تعلقات سیاسی که منجر به ساقطنمودن دولت یا حکومت میگردد توأم نشود. بنابراین، آن فرقههای مذهبی که تعلقات دینی آنان منافع ملی یک حکومت را بهگونهای به مخاطره میاندازد که امکان غلبهی بیگانگان را فراهم میسازد، مشمول عمل متساهلانه قرار نمیگیرند. شرط دوم اینکه برخورداری از تساهل فقط از آنِ موحدان است. استفاده از امکان تساهل به ملحدان تسری نمییابد.
نزهه الکرام و بستان العوام (۲جلدی)
نصیحه الملوک
تالیف: امام محمدبن محمد غزالی طوسی
با تصحیح، حواشی و تعلیقات: استاد جلال الدین همایی
نصیحة الملوک کتابی است از محمد غزالی دربارهٔ اصول پادشاهی و کشورداری، چگونگی آموزش و پرورش شاهزادگان و اخلاق اسلامی که در سال ۵۰۳ قمری به زبان فارسی نوشته شدهاست. این کتاب از مشهورترین کتابهای اصول کشورداری، آموزش شاهزادگان و اخلاق اسلامی بهشمار میرود که از دید فصاحت کلام، سلاست انشاء و اجتناب از تکلف و تصنع کمنظیر است.