تأسیس جمهوری اسلامی در ایران و تأکید بر توأمانی وجوه جمهوریت و اسلامیت نظام با یکدیگر پدیدآورندهٔ پرسش‌هایی در زمینهٔ چگونگی هم‌نشینی این دو مفهوم با یکدیگر است. با توجه به پس‌زمینهٔ فقه‌محور جامعهٔ ایرانی و ارائهٔ سؤالات گوناگون فردی و اجتماعی به فقه و توقع شنیدن پاسخ از متولیان آن، بررسی نظریهٔ فقهی نقش مردم در حکومت از اهمیت بسزایی برخوردار است که تأخیر در آن جایز نیست.

در خصوص مبانی نقش مردم در حکومت، مانند حق، آزادی، مساوات و عقل و نیز مفاهیم فقهی مرتبط مانند بیعت، شورا، وکالت و امر به معروف و نهی از منکر دو تحلیل در رویکردهای مختلف فقهی وجود دارد که یکی به نقش اصالی مردم در حکومت و دیگری به نقش کارکردی مردم منتهی می‌شود. این نوشتار ضمن تبیین دیدگاه رویکردهای فقهی در سه عرصهٔ مبانی، مفاهیم، لوازم و آثار، نقاط همپوشانی و افتراق آن‌ها را در زمینهٔ نقش مردم در حکومت بررسی می‌کند.

وندیداد یا در اصل وی-دیو-داد که از واژهٔ اوستایی وی دَئِوَ داتَ به معنی قوانین بر ضد دیو یا پلیدی است یکی از نسک‌های پنج‌گانهٔ اوستای امروزی است و بیشتر به احکام فقهی (شامل مسائل بهداشتی و آیینی) می‌پردازد. وندیداد، از ریشه‌دارترین و بنیادی‌ترین بن‌مایه‌های اسطوره‌های دینی ایرانی‌ها است. وندیداد شامل ۲۲ فرگرد (فصل) است.

وندیداد یا در اصل وی-دیو-داد که از واژۀ اوستایی وی دَئِوَ داتَ به معنی قوانین بر ضد دیو یا پلیدی می‌باشد یکی از نسک‌های پنج‌گانهٔ اوستای امروزی است و بیشتر به احکام فقهی (شامل مسائل بهداشتی و آیینی) می‌پردازد. با این همه، وندیداد، گنج شایگانی‌است از ریشه‌دارترین و بنیادی‌ترین بن‌مایه‌های اسطوره‌های زرتشتیان است. در اوستای ساسانی که ۲۱ نسک بوده، وندیداد نسک نوزدهم بوده‌است. برخی بر این باورند که درون‌مایه وندیداد بازتاب‌دهندهٔ آیین‌های مغان ماد است و از این دید با سایر بخش‌های اوستا تفاوت نمی‌دانند.

بسیاری از زرتشتیان امروز محتوای وندیداد را در تعارض با گاهان دانسته و گرچه برای آن اهمیت تاریخی-اسطوره‌شناختی قائلند آن را قابل استناد دینی نمی‌دانند. در واقع وندیداد بخش‌هایی تحریف شده از اوستا است که در دوره حکومت سلسله ی ساسانیان و به دست مؤبدان زرتشتی به اوستا اضافه گردیده است. امکان دارد که وندیداد از درون مایه‌های کهن تری از دورۀ پارتیان گردآوری شده باشد. آغاز آن بنا به نظر کلاس بلیکر در دورۀ بلاش سوم اشکانی (148-191 م) بوده و در دورۀ خسرو یکم ساسانی (531-579 م) تکمیل شده‌است.

یشت‌ها جزء متون اوستای متأخر است. اوستای متأخر پنج ششم از کتاب دینی امروزهٔ زردشتیان را تشکیل می‌دهد. در این بخشها با اعتقادات متأخری رو به رو هستیم. پس از زردشت و شاید همزمان با او، بسیاری از عقاید کهن هند و ایرانی و اساطیر مربوط به خدایان پیش زردشتی با عقاید زردشت درآمیخت و متون اوستایی متأخر به وجود آمد. یشت از نظر لغوی هم ریشه با کلمهٔ یسن است و معنی تحت اللفظی آن «پرستش و نیایش» است. یشت‌ها سرودهایی هستند که در آنها خدایان ستایش شده‌اند و یشت‌های مهم به خدایان کهن‌تر مانند مهر، ناهید، تیشتر و ... اختصاص دارند. همهٔ یشت‌ها از نظر قدمت یکسان نیستند، برخی در زمان‌های جدیدتری نگارش یافته‌اند. از نظر مطالب نیز بعضی از یشت‌ها، یشت‌های بزرگی هستند و برخی کوچک و ناقص. تقسیم‌بندی هر یشت به بندها، آنچنان که در چاپ‌های کنونی اوستا معمول است، در نسخه‌های خطی دیده نمی‌شود و اوستاشناسان برای سهولت در استفاده و ارجاع، آن‌ها را ابداع کرده‌اند.